به گزارش هنرنیوز، شايد مهم‌ترين دستاورد انقلاب صنعتي براي انسان، توليد اوقات فراغت به مراتب بيشتر براي او بود. امروز در تمامي نقاط جهان برنامه‌ريزي براي استفاده صحيح از اوقات فراغت يکي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي برنامه‌ريزان هر کشور است. صنعت گردشگري که مي‌توان آن را صنعت مسلط قرن معرفي کرد، در اين زمينه بسيار کارآمد و مفيد بوده است که علاوه بر رفع نيازهاي روحي و رواني جوامع بشري درآمد‌هاي هنگفتي نيز براي کشورها به ارمغان آورده است.
استان کردستان نيز يکي از استان هاي کشورمان است که با قابليت‌هاي ويژه توريستي زمينه بسيار مناسبي جهت سرمايه‌گذاري در امر گردشگري را دارا مي‌باشد. محيط بکر و طبيعي، جنگل‌هاي زيباي زاگرس، غارها، کوهستان‌هاي زيبا، پيچ و خم دره‌ها، سراب‌ها و آبشارها همگي از جمله مواردي هستند که در زمينه ژئوتوريسم بسيار مي‌توانند به رشد و توسعه فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي استان و کشور کمک کنند. علاوه بر جاذبه‌هاي طبيعي، جاذبه‌هاي تاريخي استان نيز آن چنان که بايسته و شايسته است معرفي نشده‌اند. استاني که از زمانهاي بسيار دور يکي از مراکز تمدن و فرهنگ بوده است و يادگارهاي باشکوه آنها همچون دژ باستاني زيويه، دره شاهان، غار کرفتو و . . . که قابليت ثبت در فهرست آثار جهاني را داراست.
حيات وحش و شكارگاه‌ها: تنوع اقليمي و آب و هوايي، شرايط خاص توپوگرافي، وجود منابع آب متعدد و پوشش گياهي مناسب بويژه پوشش جنگلي در قلمرو استان كردستان زمينه مساعدي را براي زيست انواع پستانداران، پرندگان فصلي و مهاجر و همچنين انواع آبزيان فراهم كرده است و از اين لحاظ، منطقه به عنوان يكي از مستعدترين نقاط شكارگاهي كشور به شمار مي‌رود.
براساس آمار موجود ۳۴ شكارگاه در منطقه وجود دارد كه گونه‌هاي متنوعي از انواع پستانداران و پرندگان در آنها يافت مي‌شود. كردستان داراي پنج شكارگاه درجه يك، ۱۰شكارگاه درجه دو، ۱۶شكارگاه درجه سه و سه شكارگاه درجه چهار و شكارگاه منطقه حفاظت شده بيجار که تنها ذخيره‌گاه طبيعي استان كردستان است.
امروزه از ديدگاه‌هاي
” محيط بکر و طبيعي، جنگل‌هاي زيباي زاگرس، غارها، کوهستان‌هاي زيبا، پيچ و خم دره‌ها، سراب‌ها و آبشارها همگي از جمله مواردي هستند که در زمينه ژئوتوريسم بسيار مي‌توانند به رشد و توسعه فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي استان و کشور کمک کنند. “
توسعه، ميراث‌فرهنگي و تاريخي فقط به عنوان ميراث ملي قلمداد نمي‌شوند، بلكه داراي ارزش‌هاي اقتصادي قابل توجهي بوده كه موجب افزايش درآمد ملي و منطقه‌اي مي‌شوند. بر اساس مطالعات تطبيقي توريسم ۱۷/۴% از مجموع توريست‌ها در جهان به منظور آشنايي و ديدار از قابليت‌هاي تاريخي، آداب و رسوم و شيوه‌هاي زندگي مردم ديگر سفر مي‌كنند.
استان كردستان از حيث برخورداري از قابليت‌هاي تاريخي، فرهنگي جايگاه ممتازي دارد، غار «كرفتو» ديواندره، دژ «زيويه» سقز، دره شاهان بيجار، قلعه «هه لوخانگ» مريوان، زبان، موسيقي، رقص و آداب و رسوم رايج در استان و آثار تاريخي و مذهبي و آيين‌هاي دراويش قادريه، نقشبنديه و مراسم «پير شاليار» در پهنه استان از جمله قابليت‌هاي با ارزش تاريخي و فرهنگي منطقه محسوب مي‌شوند. که به همين ترتيب کردستان طي دوره‌هاي مختلف تاريخي به دليل وجود شرايط مناسب طبيعي، جايگاه زيستي جوامع مختلف انساني بوده است. قرارگيري در دل رشته کوه‌هاي زاگرس، آب و هواي مساعد، وجود منابع آب غني، خاک‌هاي حاصلخيز و... از عوامل جذب و توسعه جوامع در اين محدوده از کشور مي‌باشد.
آنجا که کوهستان هاي سر به فلک کشيده و دره‌ها در کمال تواضع و فروتني مآمني شده‌اند براي عبور رودخانه‌ها، ساکنان به ناچار خود را با اين محيط خشن سازگار کرده و از حداقل فضاي موجود نهايت استفاده و بهره‌برداري را انجام داده اند. وجود شيب‌هاي تند که خانه‌هاي روستايي زيبا، تميز و آرام را تحت عنوان معماري کردستاني يا به طور اخص معماري هوراماني موجب شده است خود مي‌تواند يکي از جاذبه‌هاي اصلي گردشگري اين استان باشد.
وجود طبيعت بکر، آداب و رسوم کهن و مردمان مهمان‌نواز، ساده‌دل و مهربان يکي از اساسي‌ترين سرمايه‌هاي اين بخش از استان به شمار مي‌روند، که توجه هرچه بيشتر مسئولان را در جهت شناخت و معرفي اين سرمايه‌هاي عظيم انساني و طبيعي مي‌طلبد. اما آنجا که صلابت کوه جاي خود را به صفاي دشت مي‌دهد و گستره‌هاي وسيع در اختيار انسان قرار مي‌گيرند، شيوه خاص زندگي و معماري در دشت به وجود مي‌آيد که گاهي براي حفاظت از اين معماري برج و بارويي هم ايجاد شده است که نمونه هاي بارز آن در سلامت آباد (تابلوهاي اداره راه صلوات‌آباد نوشته‌اند) بيجار است.
متأسفانه با وجود داشتن پتانسليهاي بالا در شرايطي که جهان قرن بيست و يکم را آغاز کرده است و ممالک توسعه يافته به واسطه‌ي مديريت و برنامه‌ريزي صحيح از کمترين امکاناتشان بيشترين استفاده‌ها را مي برند. در کشور ما بخصوص استان کردستان به وضوح در بسياري جاها مي‌توان چهره‌ي فقر، عدم توسعه يافتگي، کمبود امکانات و . . . را مشاهده کرد. با نگاهي گذرا به سياستهاي پيشين مي‌توان نتيجه گرفت که اين برنامه‌ها در جهت رفع نابرابريها چندان موفق عمل نکرده اند و آنگاه که در مقام مقايسه بر مي‌آييم بدون مراجعه به آمار هم مي‌توان تفاوت موجود بين استانهايي همچون اصفهان، شيراز، تهران، مشهد و . . . را با کردستان به وضوح تشخيص دهيم.
با توجه به اينکه استان کردستان از نظر وجود کارخانه‌ها و صنايع سنگين
” امروزه از ديدگاه‌هاي توسعه، ميراث‌فرهنگي و تاريخي فقط به عنوان ميراث ملي قلمداد نمي‌شوند، بلكه داراي ارزش‌هاي اقتصادي قابل توجهي بوده كه موجب افزايش درآمد ملي و منطقه‌اي مي‌شوند. “
و حتي کوچک چندان غني نيست. وجود اين مواهب خدادادي نقطه‌ي عطفي است جهت توسعه و پيشرفت استان که با کمترين بودجه در صورت وجود يک برنامه‌ريزي اصولي خواهد توانست به شکوفايي و رونق اقتصادي و اجتماعي استان کمک کند.
در حالت کلي منابع گردشگري استان را مي‌توان در دو دسته جاي داد:
۱- جاذبه هاي طبيعي: استان کردستان با وجود داشتن کوه‌هاي سر به فلک کشيده، رودهاي پر آب، دره‌هاي عميق و . . . يکي از مناطق خوش آب و هواي ايران است. از جمله جاذبه‌های طبیعی استان عبارتند از: ارتفاعات صلوات آباد، چم ئاره نان، کوه آبیدر در سنندج، درياچه زريوار و منطقه جنگلی چناره و گاران در مریوان، پارک ساحلی و چم سقز، کوه شیدا در قروه، چنگ الماس و چم قزل اوزن در بیجار، کوه آربابا (با یخچال‌های طبیعی) در بانه، کوه شاهو در کامیاران، کوه چل چه مه (منطقه سارال و هزارکانیان) در دیواندره و . . . که قابليت تبديل شدن به سايت‌هاي جهاني و ژئوپارک را دارا است.
۲ - جاذبه‌های فرهنگی ـ تاریخی: استان کردستان از دیرباز از دوره نوسنگی تا حکومت ماناها، مادها و در دوره‌های مختلف جایگاه زیست جوامع انسانی بوده است و آثار تاریخی فراوان شامل دژ باستاني زيويه، دره شاهان، غار کرفتو و . . . که قابليت ثبت در فهرست آثار جهاني را داراست. آثار تاريخي شامل مساجد، امام‌زاده‌ها، مقابر بزرگان، بازارها، حمام ها، پل‌ها، برج‌ها و کاروانسراها، بافت‌هاي قديمي شهري و روستايي، خانه هاي تاريخي، بناهاي حکومتي، قلعه‌ها، باغ ها و . . .
۳- موزه‌ها و مراکز فرهنگي : از جمله موزه سنندج، موزه تاريخ طبيعي، موزه حمام خان و خانه کرد (عمارت آصف) که همگي در شهر سنندج واقع‌اند.
نتيجه
در نهايت بايد گفت که وجود کليه اين منابع باعث شده است که استان کردستان زمينه بسيار مناسبي را در جهت جذب توريست، بالاخص در زمينه ژئوتوريستي و اکوتوريستي به واسطه چشم اندازهاي زياد و زيباي طبيعي و بکر دارا باشد که لازم است همگام با حرکت‌هاي جهاني، برنامه‌ريزي هاي اصولي در جهت شناخت هر چه بيشتر قابليت و توانمندي‌هاي استان صورت گيرد و نتايج آن به اشکال مختلف در اختيار طبيعت دوستان و عاشقان گردشگري و مسافران قرار گيرد تا علاوه بر رشد فرهنگي ـ اقتصادي استان و کشور، ساکنان دهکده جهاني نيز غافل و ناآشنا با آداب و رسوم و طبيعت و تاريخ اين پهنه سرشار از زيبايي نباشند.
از سوي ديگر با معرفي گوشه هايي هر چه بيشتر جاذبه‌هاي اين استان و با تشويق آنها به بازديد از اين نواحي از بار سنگين که اکنون بر دوش نقاط فعلي جاذب توريست همچون مناطق شمالي کشور، بنادر جنوب، شهرهاي اصفهان، شيراز، مشهد و . . . وجود دارد کاسته شود.
اميد که با توجه بيشتر مسئولان به اين بخش از توانمندي‌هاي استان علاوه بر جذب گردشگران داخلي زير ساخت‌هاي مناسب نيز جهت جذب توريست خارجي فراهم شود که مطمئناً اين صنعت سبز قادر خواهد بود قطار جامعه را در ريل پيشرفت و توسعه به حرکت درآورد.
حميد امان‌اللهي (کارشناس ارشد باستان شناسي)
