مریم اطیابی- « از اداره‌ی میراث فرهنگی تهران خواستیم برای بنا، حریم تعیین کند؛ اما آن‌ها اعلام کردند که این کار را خود مالک باید انجام دهد!. پس از مدتی تصمیم گرفتیم کاربری بنای مرمت شده را تغییر دهیم. اما اداره میراث فرهنگی تهران در مقابل درخواست دریافت تسهیلات ما گفت فقط می‌توانند ۲۰ میلیون تومان اعتبار به‌صورت مشارکتی در اختیارمان بگذارند این درحالی است که ما برای این بنا دو میلیارد تومان هزینه کردیم! قرار است این خانه تاریخی به گالری – موزه تبدیل شود، حتا پنجره‌های ساختمان نیز عیناً شبیه همان زمان به صورت چوبی و با رعایت استاندارد امروزی جهت عایق گرمایشی- سرمایشی ساخته شده اما آن را به راحتی سال ۸۸ از ثبت خارج کردند.» 

همانطور که به حرفهای منوچهر عزیزی- مالک خانه علیزاده- گوش می‌دهم چشم به برج‌های الهیه می‌دوزم. ۵ مکعب سوار برهم که از نمای بیرون فقط ۲ مکعب به نظر می‌رسند در میان قامت سر به فلک کشیده این برجها تنها اثر هویتی الهیه به شمار می‌روند.

 

مادری که طفلش را دوست ندارد 

عزیزی می‌گوید:« نه سازمان میراث فرهنگی و نه شهرداری هیچ کاری برای پیشبرد پرونده خانه علیزاده انجام ندادند. تنها این شورای شهر بود که به داد ما رسید. هم اکنون نیز وکیل ما در دیوان عدالت اداری در حال پیگیری امور است اما نه بخش حقوقی سازمان( آقای غنمی) و نه بخش حقوقی میراث فرهنگی استان تهران (آقای تکلو) تا کنون با ما همکاری نکرده است.»
 

به غیر از زمینِ بیمه که همجوار خانه علیزاده است زمینی کنار ملک بیمه قرار دارد که توانسته با شکایت به دیوان عدالت اداری مجوز خروج از ثبت خانه علیزاده را بگیرد چرا که این خانه تاریخی ۱۷.۵ متر ارتفاع دارد و مالک آن زمین هم به دلیل در حریم ملک تاریخی قرار گرفتن تنها توانسته تا این ارتفاع مجوز ساخت بگیرد بنابراین در دیوان شکایتی مطرح شده و خانه علیزاده بدین ترتیب از ثبت خارج شده تا ملک همسایه با مجوز ۶ طبقه زیر زمین مجوز ساخت یک مجتمع تجاری با ارتفاع بیشتر را بگیرد.

دیوان حکم خانه علیزاده را بازگرداند

زمین خانه علیزاده ابتدا متعلق به فردی به نام «کوه بر» بوده که دوستش «سپانلو» برای طراحی ملک آقای علیزاده را معرفی می‌کند. علیزاده این خانه را به طوری طراحی می کند که هر چهار فرزندش یک سوئیت جداگانه برای خودشان داشته باشند. و به این ترتیب ۵ مکعب خانه علیزاده را تشکیل می‌دهند و با راهروهایی از دل خانه به کوچه متصل می‌شوند.

 

علیزاده توضیح می‌دهد که نخستین بار وقتی در سال ۱۳۸۴ و مدتی پس از آن‌که خانه‌ی علیزاده را از مالک قبلی خریده نامه‌ای را دریافت کرده که در آن ثبت ملی خانه ابلاغ شده است. او ابتدا به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران اعتراض می‌کند اما وقتی خبر منحصر به فرد بودن معماری آن را می‌شنود تصمیم می‌گیرد این بنا را حفظ و مرمت کند. سال ۱۳۸۸ تصمیم می‌گیرد خانه را به رستوران سنتی اقوام و ملل تبدیل کند، اما پس از مدتی منصرف شده و تصمیم می‌گیرد آن را به موزه - گالری تبدیل کند اما به یک باره با گودبرداری ملک همسایه در مهرماه امسال او مطلع می‌شود که این خانه تاریخی از ثبت خارج شده است. 

به دفتر طرح‌های مصوب نگاه می‌کنم در پایین هردو نوشته شده : « با تشکر از زحمات جدی سازمان میراث فرهنگی استان تهران و زحمات بی‌دریغ جناب آقای ...»عزیزی با تلخند می‌گوید:« شما بگویید چه کنیم؟!همه با مالک بناهای تاریخی مشکل دارند. ما خود بیش از همه مشتاق ثبت ملی این خانه هستیم.از دیوان عدالت اداری می‌خواهم تا حکم داده‌شده درباره‌ی خانه‌ی علیزاده را بازگرداند.»

سازمان میراث فرهنگی موظف به دفاع است

احمد حکیمی‌پور - رییس کمیته‌ی میراث فرهنگی و بافت‌های فرسوده‌ی تهران – نیز از کم‌کاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گلایه می‌کند و می‌گوید: با این که مالک این خانه‌ی تاریخی تمایل زیادی به حفظ این بنا دارد، دیوان عدالت اداری با شکایت همسایه‌ها، این بنا را از فهرست آثار ملی را خارج کرد؛ اما سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی اصلی این بنا هیچ دفاعی از حقوق و هویت این بافت تاریخی نکرده است. وقتی مکانی به عنوان بافت تاریخی اعلام می‌شود سازمان میراث فرهنگی موظف به دفاع از حقوق آن است؛ اما تا کنون برای این بنا و تعداد زیادی از بناهای تاریخی دیگر، این کار انجام نشده است و ما از این وضعیت بسیار متأسف هستیم.» 

مدیرانی که می‌آیند و می‌روند 

عزیزی نیز آه از نهادش بلند می‌شود که سازمانی که مسئولانش مدام در حال تغییرند نمی‌تواند کاری انجام دهد. او اضافه می‌کند:« :« من نزد مهدی حجت، قائم مقام سازمان میراث فرهنگی رفتم و او هم قول پیگیری داد اما یک ماه پس از طرح مسأله همه چیز تغییر کرد و حجت رفت.» 

او به موزاییک‌های روی پشت بام اشاره می‌کند و می‌گوید:« چند وقت پیش هم آقای نصرتی، رییس اداره میراث فرهنگی تهران روی همین موزاییک‌ها ایستاد و قول همکاری داد. حالا آقای نصرتی و حجت کجا هستند؟ مسئولان بعدی چند وقت خواهند ماند؟ با این وضع چه امیدی به اقدامات این سازمان باید داشت؟»
 

حکیمی‌پور هم تصریح می‌کند:« شورای شهر جدید به هیچ‌وجه اجازه تکرار این اتفاق را نمی‌دهد. از آقای سلطانی‌فر - رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - به‌عنوان عضو سابق شورای شهر تهران که منتخب مردم تهران بوده و چندماه در شورای شهر فعالیت کرده است، می‌خواهیم که با کمک کردن به شورای شهر و شهرداری تهران، از بناهای تاریخی این شهر کهن حفاظت کند.»

کمیته قانونی و الزام آور است

رییس کمیته‌ی میراث فرهنگی و بافت‌های فرسوده‌ی تهران تأکید می‌کند:« بناهای تاریخی تهران، شناسنامه‌ی این شهر تاریخی‌اند و انتظار داریم، دیوان عدالت اداری در حکمی که برای خانه‌ی تاریخی «علیزاده» صادر کرده است، تجدید نظر کند.»
 

او درباره این کمیته توضیح می‌دهد:« بر اساس موافقت‌نامه‌ها و نشست‌های تخصصی قرار شد با حضور اعضای مسکن و شهرسازی، میراث فرهنگی و اوقاف، کمیته میراث فرهنگی در شورای شهر تشکیل شد. هرچند در نشست قبلی از آقای سلطانی فر هم دعوت کردیم و ایشان نماینده خودشان را فرستادند اما امیدواریم که بعد از این شخص ایشان در این کارگروه‌ها شرکت کرده و آن را جدی بگیرند.»

حکیمی‌پور یادآوری می‌کند:« این کمیته ابزار قانونی داشته و الزام‌آور است بنابراین چون شهردارها نیز زیر نظر ما فعالیت می‌کنند این کمیته می‌تواند، در زمینه حفظ آثار تاریخی دستاوردهای خوب و موثری داشته باشد.»