به گزارش هنرنیوز،مژگان مقیمی، کارشناس ارشد مرمت آثار و اشیا باستانی و فارغ‌التحصیل دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد این روزها مشغول تألیف یک مجموعه کتاب سه جلدی با عنوان «راهنمای کاربردی حفاظت و مرمت آثار قدیمی» است.

وی در گفت‌وگو با الناز مردی درباره مرمت آثار باستانی گفت: در مورد علم و هنر مرمت به ندرت اطلاع‌رسانی شده‌است، به طوری‌که تعداد بسیار کمی از مردم در این مورد اطلاعات دارند و آن را رشته‌ای در شاخه علوم انسانی و زیرشاخه باستان‌شناسی می‌دانند. در حالی که این رشته زیرشاخه رشته «هنر و معماری» محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: نظر افکار عمومی در مورد مرمت یک اثر بسیار متفاوت‌تر از آن چیزی است که ما در کار خود با آن سر و کار داریم. درواقع نظر مردم این است که موقع مرمت یک شی یا یک مکان باستانی باید آن را به شکل اولیه خود تبدیل کرد و هر چه بیشتر به شکل اول خود نزدیک‌تر باشد مرمت بهتری صورت گرفته است. این در حالی است که طبق اصول جهانی مرمت، یک اثر باید طوری بازسازی شود که قسمت مرمت شده آن از قسمت اصلی کاملاً قابل تشخیص باشد.

این نویسنده درباره موضوع کتاب خود و دلیل انتخاب این موضوع برای تألیف آن عنوان کرد: در حال تألیف سه کتاب با یک نام عمومی «راهنمای کاربردی حفاظت و مرمت آثار قدیمی» هستم که هر کدام از آن‌ها با توجه به محتوا، به بخش‌های «ویژه آثار چرمی»، «جلدهای چرمی» و «آثار کاغذ پوستی» تقسیم می‌شوند.

کتاب‌های «مرمت» در ایران بسیار کم است

مقیمی در این خصوص افزود: متأسفانه در ایران به ندرت کتاب‌هایی در زمینه مرمت داریم. به همین دلیل تصمیم گرفتم در قالب یک کتاب راهکارهایی برای دانشجویان این رشته تحصیلی، موزه‌داران و علاقه‌مندان به آثار ارائه بدهم. برای شروع هم از آثار چرمی شروع کردم زیرا این آثار نسبت به دیگر حوزه‌ها با فقر بیشتری درخصوص منابع لازم برای مرمت مواجه هستند.

کارشناس مرمت آثار و اشیا درباره این کتاب توضیح داد: این کتاب در رابطه با تاریخچه این آثار در ایران و جهان، روش‌های مرمتی آن، روش‌های نمایش و نگهداری و پژوهش‌های جدید در این زمینه است که با استناد به روش‌های مرمتی آثار دیگر در جهان، راه‌هایی برای بهتر انجام شدن این کار ارائه می‌دهد. همچنین در حال جمع‌آوری اصطلاحات رایج چرم و فرهنگ لغات انگلیسی به فارسی» هستم که احتمالاً به انتهای یکی از این کتاب‌ها اضافه خواهد شد.

این کتاب‌ها اطلاعات روز را به مخاطبان می‌رسانند

مقیمی در پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌که اهمیت این آثار از نظر مرمت و تحقیق چیست؟ اضافه کرد: با توجه به آثار ارزنده چرمی کشور و کمبود منابع اطلاعاتی، متأسفانه هنوز فاقد هرگونه زیرساخت‌های لازم در این مورد هستیم به همین دلیل باید تمهیداتی در این زمینه بیندیشیم که برای صیانت هر چه بیشتر این آثار قدمی برداشته شود.

نویسنده کتاب «راهنمای کاربردی حفاظت و مرمت آثار قدیمی» ادامه داد: اشیای چرمی از جمله وسایلی هستند که به علت نوع ساختار پروتئینی خود در طول زمان و تأثیرات محیطی مخصوص نوسانات دما و رطوبت نسبی دچار آسیب‌های جدی می‌شوند و در نهایت ساختاری ترد و شکننده پیدا می‌کنند به همین دلیل به محافظت بیشتری نیاز دارند.

وی افزود: حفاظت از آثار مبتنی بر اطلاع و شناخت دقیق ویژگی‌های یک اثر، نحوه ساخت، میزان فرسودگی و میزان استحکام و قدمت آن و نیز آگاهی کامل نسبت به فرایند فرسودگی و رفتار متقابل مواد و محیط پیرامون آنهاست. به همین دلیل آگاهی داشتن در مورد شرایطی که قرار است شی در آن قرار بگیرد و تأثیر عوامل جوی و چگونگی مهار عوامل آسیب‌رسان و اثرات بلند یا کوتاه مدت مواد استحکام بخش یا تثبیت کننده ضروری است. برای دستیابی به این موضوع باید بدانیم چگونه موقعیتی را برای یک اثر فراهم کنیم که کمترین آسیب یا بیشترین ماندگاری را داشته باشد. بنابراین سعی شده تا حد امکان در این کتاب‌ها، جدیدترین اطلاعات روز، در دسترس خوانندگان قرار بگیرد.

مقیمی در خصوص این‌که در تألیف این کتاب‌ها از چه کسانی کمک گرفته است گفت: در تألیف یکی از این کتاب‌ها از تجربیات استادم دکتر امیر ارشاد لنگرودی استفاده کردم و کار اولیه‌ام از ترجمه یک کتاب بسیار مهم و کاربردی و مطالعات کمی از تاریخچه آن با او آغاز شد اما بقیه کار را خودم بر عهده گرفتم که نتیجه آن تا کنون حدود چهار سال پژوهش شبانه روزی بوده است. همچنین دکتر مهناز عبداله خان گرجی (رئیس موزه ملی) و دکتر مهناز صالحی (موسسه علوم و تحقیقات دامی کشور) و استاد مجذوب حسینی (آستان قدس رضوی) در پیشبرد مراحل این کتاب بسیار مؤثر بودند.

به گفته مقیمی بخش‌های این کتاب شامل تاریخچه، روند تاریخی، فنون ساخت آثار، مراحل مرمتی، روش‌های نگهداری، آسیب‌ها، روش‌های جدید و نمونه کار و... خواهد بود.

۳۰ درصد حجم این کتاب را عکس تشکیل داده است

وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا در تألیف این کتاب از عکس هم استفاده شده‌است است یا خیر؟ عنوان کرد: بله. قطعاً برای کاربردی‌تر بودن کتاب، ناگزیر به استفاده از تصاویر می‌شویم و این کتاب‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیست. به همین منظور حدود ۳۰ درصد کتاب را عکس تشکیل می‌دهد.

این نویسنده درباره مراحل نوشتن این کتاب توضیح داد: نگارش یکی از کتاب‌ها تقریباً تا دو ماه دیگر به اتمام می‌رسد و در اختیار آستان قدس رضوی قرار می‌گیرد و پس از طی مراحل چاپ در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. دو کتاب دیگر هم در این فاصله به اتمام خواهند رسید و همان مراحل را طی خواهند کرد.

مژگان مقیمی کارشناس ارشد مرمت آثار و اشیا، باستانی و فارغ‌التحصیل از دانشکده هنر و معماری تهران مرکز پیش از این دو رمان بلند در اوایل دهه ۸۰ با نام‌های گیسو (انتشارات شادان) و شهریار (انتشارات البرز) را روانه بازار نشر کرده‌است.