کنوانسیون های مختلفی در کشورهای عضو، وجود دارد که حامی موضوع کپی رایت است و قادر است تا حقوق مولفین و ناشران را در چارچوبی کاملا ضابطه مند محفوظ بدارد و برای آنها مالکیت معنوی و حقوقی قائل بشود که برای مثال کنوانسیون برن، حامی این موضوع است.
امسال در شصت و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت، ایران حضوری دوباره داشت؛ حضوری که تقریبا هیچ پشتوانه قانونی در معاهدات بین المللی ندارد و تنها دلیل حضور ایران، وجود کتابهایی است که خود، معرف خود هستند؛ در تشریح این مسئله باید گفت که ایران به دلیل عدم عضویت در قانون کپی رایت و عدم پذیرش تفاهم نامه های بین المللی نشر، تقریبا خارج از لیست کشورهای عضو این معاهدات است.
کاوه میرعباسی مترجم و پژوهشگر در این ارتباط به هنرنیوز گفت: نگاهی که به ایران در اغلب نمایشگاه های بین المللی کتاب دنیا وجود دارد، نگاه ناشران و مولفینی است که نسبت به آثارشان احساس امنیت کافی ندارند و هر لحظه ممکن است این شبه وجود داشته باشد که ممکن است آثارشان بدون اخذ مجوز در ایران منتشر شود.
میرعباسی عدم عضویت ایران در قانون کپی رایت را یکی از آسیب های جدی حوزه نشر میداند و آن را ناشی از تحریم ها و عدم حضور ایران در بازار های تجارت جهانی برآورد می کند.
به طور حتم، شرایطی که ایران در مسئله کپی رایت دارد، صنعت نشر ملی را دچار چالش های عظیمی کرده است که نمود مستقیم آن در نمایشگاه های بین المللی همچون نمایشگاه کتاب فرانکفورت است که با وجود آثار خوبی که در ایران منتشر می شود بنگاه های نشر بین المللی به ندرت حاضر می شوند، شرایط بهتری را برای همکاری در این زمینه با ایران داشته باشند.
البته این مهم، به تضییع حقوق نویسندگان و شاعران ایرانی در برخی کشورهای عربی غیر عضو در قانون جهانی کپی رایت هم منجر شده است که ایران مجددا به دلیل عدم عضویت در این قانون، نتوانسته است نسبت به احقاق حقوق خود در حوزه نشر اقدامی بکند و به واقع از هر دو سو مورد آسیب قرار دارد و به نوعی وجهه شبه ناک سارقی را در نشر دارد که خود نیز مورد سرقت قرار می گیرد.
مدیران فرهنگی در ایران با وجود اهمیت این مسئله به دلایل نامعلومی که تنها بخشی از آن، مسائل اقتصادی حوزه نشر و جایگاه ایران در عرصه اقتصاد بین المللی است به غفلت از کنار این موضوع می‌گذرند و حتی در آخرین کنفرانس مالکیت معنوی آثار ادبی و هنری از برگزاری صد جلسه برای عضویت ایران در قانون کپی رایت خبر داده شد که هیچ یک به نتیجه نهایی مشخصی منجر نشده است.
حدود یک دهه و اندی از حضور ایران در نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت می گذرد بی آنکه ایران در این مدت چاره ای برای این موضوع اندیشیده باشد، خوب است تا دهه دوم حضور ایران در عرصه نشر بین المللی با تدوین قوانین جدید و عضویت ایران در معاهدات رسمی نشر جهانی همراه باشد تا مولفین آثار در ایران بتوانند جایگاه حقوقی اثر خود را در جهان کتاب رصد نموده و پشتوانه ای برای آثار خود داشته باشند و از دیگر سو، کتابهای نویسندگان و مولفین بزرگ جهانی، در ایران با داد و ستدهای قانونی ناشران در حوزه جهانی انجام شود تا بنگاه های نشر به ایران و به صنعت نشر این کشور اعتماد لازم را پیدا کنند.
مریم خاکیان
