هنر نیوز - جشنواره و اعلام داوری بدور از شائبه!

هر ساله با اعلام رای داوران جشنواره فیلم فجر شاهد اعتراض ها و موضع گیریهای برخی از سینماگرانی نسبت به رای داوران هستیم امری که به نظر می رسد کم کم به یک سنت ناخواسته تبدیل شده است.

رای داوران جشنواره فیلم فجر معمولا در همه دورانش بدون تلاطم و خالی از اشکال و اعتراض نبوده است و همیشه داد برخی از سینماگران حاضر در جشنواره یا منتقدین را در آورده است. هر چند که مساله داوری می تواند یک بحث سلیقه ای تلقی شود اما یادمان نرود که هیات داوران قبل از هر چیز کارشناس هستند و باید بحث کارشناسی بر مباحث سلیقه ای و سیاسی و باند بازی و ... ارجحیت داشته باشد هر چند که می دانیم مقوله داوری هیچگاه از اِعمال نفوذ خارج از هیات داوری از دبیر جشنواره تا فشارهای وزیر و وکیل و نهادی پرقدرت بدور نبوده است. ضمن اینکه خود داوران که از اهالی سینما هستند ممکن است نسبت به فیلمسازی موضع منفی داشته باشند و یا .... همه این نگاههای ناخواسته می تواند در رای داوری تاثیر گذار باشد و داوری را از مسیر حق و انصاف بدور سازد.

امسال هم ما در این دوره شاهد شگفتی رای داوران نسبت به کاندیداها بودیم که شاهد گاف این دوره نادیده گرفتن فیلم «بادیگارد» در بخش کارگردانی ، فیلمنامه نویسی و بهترین فیلم بوده است. این موضوع آنقدر ناپخته بود که حتی صدای برخی از خبرنگاران و منتقدینی که در کل حتی به فیلم بادیگارد هم نقد داشتند را هم در آورد به عنوان نمونه مسعود فراستی که نقد جدی به بادیگارد داشت در این زمینه گفته است: « حق مسلم "بادیگارد" نامزدی بخش بهترین کارگردانی بود و اصلا قابل تصور نیست که این حق نادیده گرفته شده است. هرکسی سکانس پایانی تونل فیلم بادیگارد را ببینید اقرار می کند که هرکسی جز حاتمی کیا نمی تواند چنین سکانسی را در سینمای ایران خلق کند. با وجود اینکه من به فیلم نقد دارم اما این موجب نمی شود کارگردانی آن نادیده گرفته شود. حاتمی کیا از بهترین کارگردان های سینمای ایران است و به طور واضح حق او را در داوری خورده اند.»

این اظهار نظرها و ده ها موارد دیگر که به نادیده گرفتن فیلم بادیگارد و بعضی از فیلم های دیگر از سوی هیات داوران اشاره دارد این شائبه را تقویت می کند که نکند نگاه های سیاسی و جناحی به حاتمی کیا و بویژه نقدی که حاتمی کیا به مقوله فرهنگی و دولت در این دوره داشته است تاثیر مستقیمی بر رای هیات داوران داشته است. شائبه ای که البته به یقین نزدیکتر است و از سوی دیگر، این نامهربانی ها به حاتمی کیا و برخی دیگر از فیلمسازان در حالی می شود که شاید موضوع تازه ای برای آنان نباشد.

نادیده گرفته شدن فیلم «رسوایی 2» اثر مسعود ده نمکی حتی در بخش جلوه های ویژه که یکی از بهترین بخش های این فیلم محسوب می شود نیز از شگفتی های داوری این دوره است و شاید بی جهت نبوده است که ده نمکی در صحفه اینستاگرامش جلوتر به این موارد واکنش نشان داده است.

شاید یکی از غایبین دیگر در رای داوران بی توجه ای به مضمون فیلمی مثل «جشن تولد» بوده است. فیلمی که هرچند به لحاظ فیلمنامه و ساختاری دچار ضعف هایی بود اما به لحاظ «مضمونی» و توجه به موضوع مهم جهانی مثل داعش و حضور پرقدرت ایران در دفاع از حرم می تواند حائز اهمیت باشد. توجه به اتفاقات منطقه ای و واکنش فیلمساز به این موضوع با وجود ساخت فیلم بدون حمایت های مالی دولت و نگاه دغدغه مندانه فیلمسازان به موضوع سوریه از مواردی بود که جا داشت این فیلم به لحاظ مضمونی مورد توجه و نگاه داوران قرار می گرفت تا شعار مدیران فرهنگی در واکنش نشان دادن سینماگران نسبت به اتفاقات منطقه جامعه عمل پوشانده شود.

توجه به مسائل منطقه و بویژه سوریه بی شک با اظهار نظرهایی که حاتمی کیا در نشست خبری خود نسبت به این موضوع داشت و عنوان این جمله که «من باید الان در سوریه باشم نه در تهران» ؛ این گمان را تقویت می کند که ما باید به زودی شاهد تولید فیلمی از سوی حاتمی کیا در خصوص مدافعین حرم و بحث سوریه باشیم و چه خوب بود که هیات داوران این دوره با توجه به مضمون فیلم «جشن تولد» این مسیر را برای دیگر فیلمسازان هموار می کردند.

کلام دیگر اینکه هر چند که ما هم می پذیریم که باید به رای هیات داوران احترام گذاشت. اما سالم ترین ، بی نقص ترین و کمترین خطاء در داوری می تواند یکی از برگ های برنده هر جشنواره و هر مدیر جشنواره محسوب شود به شرطی که دبیر جشنواره در انتخاب هیات داوران علاوه بر توجه به نام و اعتبار داوران به سلامت نفس، انصاف و دوری از نگاه های سیاسی و جناحی و حتی سلیقه ای آنان هم توجه داشته باشد. چرا که هر کدام از این موارد که در هر داوری وجود داشته باشد می تواند نفس سلامت داوری را به خطر بیندازد و اعتراض ها و دلخوری هایی را برای اهالی سینما به همراه داشته باشد.

نکته آخر این است که نباید همه فیلم های حاضر در جشنواره انتظار سهمی از جوایز را داشته باشند چرا که هم انتخاب ها محدود است و هم؛ چنین انتظاری دور از شان یک جشنواره ملی و پر آوازه ای همچون فجر است. اما انتظار از رای منصفانه و بدور از هر گونه نگاه های خاصی و با نگاه کارشناسی، حقی است که هر سینماگر می تواند از مهمترین جشنواره ایران داشته باشد.