هنر نیوز - دیدگاه اسلامی هنر را عین عشق می‌داند

جوکار گفت: تعریف هنر از دیدگاه فلاسفه اسلامی با فلاسفه غرب بسیار تفاوت دارد، غرب برای تعریف هنر نگاهی متفاوت و حتی متضاد نگاه اسلامی ما را دارد‌، در دیدگاه اسلامی هنر عین عشق است، هنرمند عاشق و اثر هنری جلوه عشق، که منظور از این عشق ذات احدیت خداوند است.
جلیل جوکار، هنرمند نگارگر و دبیر نگارگری دومین دوره از جشنواره تجسمی فجر در گفتگو با هنر نیوز گفت: طبیعتا هنر نگارگری از دیرباز تا کنون یک هنر آیینی و دینی بوده و در طول تاریخ هر زمان که ادیان توحیدی بر جامعه ایران حکمفرما بوده اند هنر نگارگری در خدمت این ادیان بوده است.وی افزود: از آیین مهر پرستی تا بودیسم و زرتشت و مانوی و دین اسلام که عموما هنر نگارگری هم به همین دسته‌ها تقسیم می‌شود این هنر در خدمت دین بوده و هنری کاملا دینی محسوب می‌شود. این مسئله را می‌توان از جهات دیگری نیز مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که چون ادیان گذشته ما در طول تاریخ همگی توحیدی بوده اند نگرش و نگره در اصل هنر نگارگری نیز یک نگره و جهان بینی توحیدی است.
این هنرمند نگارگر ادامه داد: نقوش و گره های موجود در نگارگری کاملا وحدت گرا محسوب می‌شوند و این مفاهیم یک نگره و جهان بینی توحیدی را بیان می کنند چرا که وحدت گرایی و مرکز گرایی در آنها وجهی بازر و غیر قابل انکار است.وی اظهار کرد: این مفاهیم در هنر نگارگری به شکل نمادهایی کاملا سمبولیک خود را نشان داده اند و یک هنر سمبولیستی دینی و عرفانی را ایجاد کرده‌اند به طور مثال رنگ طلا در هنر دینی ایرانی رنگ خداوند است و نمادی از ذات لا‌یتغیر خدا و از طرف دیگر بیان کننده درخشانی انوار معنوی الهی اند و صفت بی همتایی و یکتایی خداوند را تداعی می کند که رنگ قالب در هنر نگارگری نیز همین رنگ است.
جوکار افزود: رنگ لاجورد نیز که از رنگ های پر کاربرد این هنر محسوب می شود نمادی از صفت بی نهایت بودن ذات خداوند و یکتایی اوست. این هنرمند ادامه داد: طبایع مختلف وجود انسان نیز در هنر نگارگری با رنگ شنگرف به نمایش گذاشته می شود، شنگرف در آمیخته ای است از جیوه و گوگرد که در تفکر کیمیاگران قدیم جیوه نماد فرشته خویی و معنویت و خواص فاعلی ماده به حساب می آمده و گوگرد نماد مادیت و خواص انفعالی و در نگارگری نیز این شنگرف که نه تماما مادیت است و نه تماما معنویت بلکه چیزی است ما بین این دو وجود و شخصیت آدمی را به نمایش می گذارد.جوکار مطالعه کتاب « رمز پردازی» اثر کروتوس بورکهارت را که از رمز پردازان و نماد شناسان هنر قدسی است و سرشناسان این دانش است را به علاقه مندان توصیه کرد.وی در ادامه اظهار کرد: اگر ذات هنر به معنای حقیقی خودش و نه معنای واقعی خودش در نظر بگیریم هنر به سمت توحید، وحدت، تعالی، زیبایی و در کل رو به سمت معنویت دارد. جکسون پلا هنرمند نقاشی است که رنگ به روی بوم می پاشد و آبستره کار می کند، با اینکه دین گرا نبوده و اعتقادی به خداوند ندارد آثارش منطبق بر هندسه فرکتال است که وحدت وجود را در هستی اثبات می کند، این هنرمند خواه ناخواه بیان کننده وحدت وجود در عالم است.این هنرمند افزود: اگر بنا به آموزه های الهی این را بپذیریم که انسان ها در فطرت خویش دین دار هستند وهنر نیز در ذات هنرمند قرار دارد می بینیم هنر حرکتی فطری است که چه آگاهانه باشد و چه ناآگاهانه به سمت دین حرکت می کند. وی ادامه داد: اما گاهی هست که ما از تکنیک های هنری در راه ابتذال بهره می گیریم در این صورت اثر خلق شده یک اثر تکنیکی هنری است اما نمی تواند اثر هنری باشد.
جوکار میان تعریف هنر از نگاه حکما و فلاسفه اسلام و غرب تفاوت های بسیاری را قائل شده و گفت: تعریف هنر از دیدگاه فلاسفه اسلامی با فلاسفه غرب بسیار تفاوت دارد، غرب برای تعریف هنر نگاهی متفاوت و حتی متضاد نگاه اسلامی ما را دارد‌، ‌در دیدگاه اسلامی هنر عین عشق است، هنرمند عاشق و اثر هنری جلوه عشق، که منظور از این عشق ذات احدیت خداوند است.وی افزود: پس اثر هنری خلق شده بر مبنای تعریف فوق می شود جلوه ذات حق و این والاترین نگاهی است که بشر می تواند به مقوله هنر داشته باشد. در حالیکه وقتی تنها با کمک تکنیک به خلق اثر پرداخته شود اثر جلوه عشق و ذات حق نخواهد بود.
وی ادامه داد: هر چه به سمت ابتذال برود حتی اگر خلاقانه باشد از دید ما و با تعاریف و دلایل ذکر شده اثر هنری محسوب نخواهد شد، چه بسا در پی شیطان نیز حرکت کرده و به ابتذال نیز برسد.
جوکار در پایان گفت: در هنر غرب هر اثری که خلاقانه باشد اثر هنری محسوب می‌شود حتی اگر نازیبا یا مبتذل باشد. گاهی نیز ابتذال را خاصیت هنر می دانند در حالیکه از منظر دیدگاه عرفانی ایرانی اسلامی ما چیزی که را به سمت نیکی داشته باشد اثر هنری می‌دانیم‌.