شیردال اهدایی؛ از دغدغه ­های علمی تا هیاهوی سیاسی

کار‌شناس آمریکایی موزه متروپلیتن چه می‌­گوید؟

22 مهر 1392 ساعت 15:30

به عقیدة ماسکارلا شمار زیادی از اشیای موزه‌ای که از کاوش‌های اصولی باستان‌شناختی به دست نیامده‌اند یا به کل تقلبی‌اند و یا اگر هم تقلبی نباشند به این دلیل که بافت باستان‌شناختی آن‌ها از رهگذر حفریات غیرقانونی و بدون نظارت باستان‌شناسان و ثبت و ضبط دقیق و اصولی از بین رفته از نظر باستان‌شناسی و در جهت اطلاع‌رسانی در زمینة فرهنگ و جامعه‌ای که آن‌ها را تولید کرده ارزش چندانی ندارند.

بازار اظهارنظرهای متعدد درباره «جام شیردال» همچنان داغ است، تا آنجا که برخی سعی دارند بحث‌های علمی و تخصصی درباره اصالت آن را از حوزه میراث فرهنگی خارج نموده و به وادی‌های سیاسی بکشانند؛ چنانکه اخیراً برخی سعی کرده‌اند آن را نشانه‌ای از سوء نیت آمریکایی‌ها قلمداد کنند! این درحالی است که مسئولان میراث فرهنگی و خبرنگاران این حوزه به این موضوع کاملاً اشراف دارند که در نفس عمل و مطابق کنوانسیون‌های بین‌المللی این شیء، فارغ از اصالت آن، متعلق به ایران است و در آمریکا یا هر کشور دیگری که توقیف و ضبط می‌‌شد سرانجام باید به ایران تحویل داده می‌شد. مسؤولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به اقتضای وظیفه می‌‌بایست این شیء را تحویل می‌‌گرفتند. در چنین فرایندی قصد و نیت امریکایی‌‌ها، چون خودشان بدواً این اثر را از یک مجموعه‌دار بین‌المللی توقیف و ضبط کرده‌اند، بی‌شک با حسن نیت بوده است. در ‌‌‌نهایت، پس از بازگرداندن این اثر به کشور، مقرر شده تا کار‌شناسان و باستان‌شناسان در موزة ملی ایران درباره جنبه‌های علمی و تخصصی این موضوع، تحقیق و بررسی لازم را انجام دهند. 

این که یک مبحث علمی- فرهنگی آلت دست سیاسی برخی افراد برای دستیابی به ناکامی‌‌ها، اغراض و امیالشان باشد جای بسی تأسف است. آلوده کردن ساحت علم و فرهنگ به اغراض سیاسی همواره آسیب‌های جدی را بر پیکره فرهنگ وارد کرده است؛ مصداق آن آسیب‌هایی است که همواره بر سازمان میراث فرهنگی به عنوان محلی برای صیانت از میراث مادی و معنوی و شناخت تاریخ و تمدن ملت ایران وارد آمده است. فضای مسموم سیاست زده تا آنجا پیش رفته که در رسانه مکتوب و تصویری ایران به مقولاتی چون سوء استفاده از میراث و قاچاق اموال فرهنگی یا اصلاً پرداخته نشده و یا تعداد آن به انگشتان دست هم نمی‌رسد. این عدم اطلاع رسانی باعث شده تا افکار عمومی در این زمینه هیچ تصویر ذهنی نداشته باشد و نهایتاً امروز کسانی که می‌خواهند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند یک خبر علمی- تخصصی حوزه میراث را به ورطه سیاسی می‌کشانند. ‌‌‌ همان افرادی که به خوبی واقفند که طبق قوانین بین‌المللی آمریکایی‌ها باید این شی را چه اصل و چه تقلبی به ایران بازپس می‌فرستادند و چون طی سالهای گذشته روابطی بین این دو کشور برقرار نبوده شیء توقیف شده از یک قاچاقچی که در جریان دادگاه آمریکا حکم زندان و جریمه نقدی برای او در نظر گرفته شده بود، اکنون به ایران استرداد شده است. آن‌ها به خوبی می‌دانند که از آنجا که مطابق قوانین یونسکو، دولت امریکا موظف به استرداد اثر به ایران بوده، این اثر از سال ۲۰۰۵ میلادی نزد وزارت امنیت امریکا به امانت مانده بود و مقامات این کشور شیء به امانت مانده را تحویل داده‌اند.

جدای از این هیاهو‌های سیاسی که زمینه‌‌ها و علل آن آشکار است، می‌‌بایست به انتشار درست مسایل علمی پرداخت تا جامعه علاقمند بتواند به اطلاعات علمی دسترسی یابد و تحلیل‌های درست علمی را از اغراض سیاسی بازشناسند. از این نظر، یکی از نخستین کار‌شناسان و پژوهشگرانی که به طور مستقل به شناخت این اثر همت گماشته آقای اسکار وایت ماسکارلا، باستان‌شناس و کار‌شناس آمریکایی موزه متروپلیتن، است. ماسکارلا در مقاله‌ای با عنوان «وصله‌های ناجور؛ هیأت امنای موزه، دلالان اشیاء باستانی، پژوهشگران و مأموران دولتی» دربارة تقلبی بودن این شیء به طور مبسوط اظهار نظر کرده است. مقاله این باستان‌شناس و محقق آمریکایی در سال ۱۳۹۱ در کتابِ «نامورنامه؛ مقالاتی در پاسداشت و یاد دکتر مسعود آذرنوش»، ویراسته حمید فهیمی و کریم علیزاده منتشر شده بود.
 

کد خبر: 64885

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcamani.49nya15kk4.html