هنر نیوز - سینمای ایران متاثر از دین و دارای شخصیت است

حجت الاسلام و المسلمین قائم مقامی در برنامه «هفت» :

دویست و چهلمین برنامه هفت میزبان حجت الاسلام و المسلمین قائم مقامی و فیلم آرایش غلیظ با حضور دو تن از منتقدان سینمای ایران بود.

به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون هنر نیوز و به نقل از روابط عمومي برنامه تلویزیونی هفت، محمود گبرلو در سرمقاله این هفته برنامه به نقش سینما اشاره داشت و گفت: یکی ازنقش های مهم سینما تاثیری است که بر خانواده های جامعه خود گذاشته است. سینما می تواند درحالی که دشمنان فرهنگی هر ملتی، مردم را از فرهنگ و اهداف فرهنگی خود دور می کنند بهترین نقش را در تحکیم بنیان خانواده و حفظ این ارزش ها و فرهنگ داشته باشد. درهر حال هرکسی به اندازه توان خود تلاش می کند گامی دراین زمینه بر دارد و با مخاطب ارتباط برقرار کند. اگر فیلمسازی در اندازه توان و اندیشه خودش کمک کرد نباید به آن خرده گرفت چرا که شرایط امروز به گونه ای است که اتحاد، وحدت و دلسوزی همه را می طلبد.

اما پایان صحبت های اولیه محمود گبرلو همزمان شد با نمایش گزارشی از هفت تا هفت که مطابق روال برنامه های پیشین خود به رویداد های سینمایی هفته اخیر توجه داشت و به سراغ روند تولید و فیلمبرداری برخی فیلم های در حال ساخت نیز رفته بود.

اگرچه که هفت تنها برنامه ای سینمایی است که اغلب میهمانان آن را هنرمندان و و سینماگران تشکیل می دهد اما مهمان این هفته بخش گفتگویی برنامه هفت حجت الاسلام و المسلمین قائم مقامی؛ از اساتید حوزه و دانشگاه بودند که به سبب جامعیت نگاه در حوزه سینما و به ویژه دین به رابطه دین و سینما در برنامه این هفته هفت پرداختند.

حجت الاسلام و المسلمین در این گفتگو اذعان داشت: ما معتقدیم که دین یک حقیقت جامع و در برگیرنده است و به تعبیر قرآن کریم یک حقیقت مهیمن است که همه گونه هایی که در سینما ذکر می شود از تاریخی، سیاسی، فلسفی و غیره در درون آن جای می گیرد همه این ها هم می تواند تحت تاثیر دین باشد و دین حق را بازتاب دهد و هم می تواند تحت تاثیر آن نباشد. بنابراین وقتی می گوییم ارتباط بین دین و سینما، دین را به عنوان گونه ای در سایر گونه ها نمی بینیم و در این حالت سینماگر دستش باز است و می تواند هر گونه ای را که می خواهد داشته باشد و در این میان می تواند سوژه و گونه او از دین اثر گرفته باشد و یا می تواند بر کنار از دین و ضددین بوده باشد.

وی ادامه داد: درعصری که ما درآن قرار داریم، عصرانقلاب اسلامی و عصری که جهان مجددا بعد از تجربیات گوناگونی که کسب کرده است به سوی خدا و معنویت باز می گردد، دین در عرصه جهانی مطرح می شود و سوژه خیلی عظیمی برای همگان و از سویی دیگر برای هنرمندان پدید می آید.

حجت الاسلام قائم مقامی گفت: سینما قطعا تاثیرگذاراست و این خود دارای دلیل روشنی است. سینما یک زبان بسیار نیرومندی است و اعتقاد ما بر این است که این زبان الزاما این گونه نیست که رنگ فرهنگ نفسانی را داشته باشد و تنها بتوان با آن از نفسانیات حرف زد. اگرچه نظربرخی ها بر این است که این زبان چون در فرهنگ نفسانی غربی پدید آمده است و ذات فرهنگ غربی در آن رسوخ کرده است تنها به نفسانیات نیز می پردازد.اما درهر صورت با در نظرگرفتن سینما به عنوان زبان نیرومندی که می توان با آن سخن حق را گفت درزمان ما که انسان به سوی دین و خدا آمده است، دین به عنوان حرف جدید جهان مطرح شده است. بنابراین جا دارد که این زبان نیرومند در خدمت سخنی نیرومند قرار گیرد که این نیز بسیارمهم است و در حال حاضر نیزبه گونه ای است که زبان قوی وجود دارد اما متاسفانه آنچه که باید بشود، نشده است که این در ایران و غرب نیز بوده است اما در هر حال خود انقلاب اسلامی بر سینما ایران تاثیراتی نیز داشته است.

این استاد دانشگاه اشاره داشت: دین به خصوص دین ناب و اسلام ناب یک واقعیت عینی است که مبتنی بر دو پایه قدسی متن مقدس و تفسیر مقدس است و این دین ملاک های کاملا مشخصی دارد و خیلی مبهم و مجهول نیست. در هراثری بلافاصله می توانید متوجه شوید که آیا درمجموع هنرمند اثری ازاین حقیقت پذیرفته است یا نه.

وی بیان کرد: سینمای ایران در مجموع متاثر از دین بوده است و اکنون نیز در ایران سینمای با شخصیت پیدا کرده ایم که این بسیار اهمیت دارد که درعرصه جهانی سینمای ایران شخصیت دارد چیزی که درقبل از انقلاب فاقد آن بودیم و به معنای دقیق کلمه سینما بی شخصیت بود. اما بعد از انقلاب چه به لحاظ سوژه و موضوع و چه به لحاظ ساختار و فرم سینما هویت پیدا کرد و این در حالتی است که آن را کمال مطلوب نمی دانیم.

این استاد حوزه تاکید کرد: باید با سینما و یا هر زبان دیگری سخن الهی و حق گفته شود وبه گونه ای نباشد که ژانری در کنار سایر ژانرها باشد چرا که دین در همه قسمت ها حرف، نگاه و توجه دارد و حرف آن فقط این نیست که تنها سوژه را به هنرمند می دهد و کنار می نشیند و بعد هنرمند در عمل هر کاری که می خواهد انجام دهد و در بعضی مواقع تبدیل به عکس شود.

حجت الاسلام و المسلمین قائم مقامی دربخش دیگری ازصحبت های خود بیان کرد: سوژه هایی که دین می تواند به سینما بدهد بی شماراست اما یکی از این موارد که بسیارهم مهم است قصه انبیا و اولیا است. موضوعی که قرآن نیز بدان پرداخته است. در قصه انبیا و اولیا همه چیز را می توان یافت اما در بیان عاشورا باید دقت کنیم وعاشورا را درست درک کنیم وآن را قصه ای همچون سایر قصه ها نبینیم، چرا که عاشورا هر گوشه اش قصه ای می تواند داشته باشد.

اما پرده آخر برنامه به میزگردی درنقد فیلم آرایش غلیظ؛ سومین فیلم بلند حمید نعمت الله که براساس فیلمنامه ای از حمید نعمت الله و هادی مقدم دوست نوشته شده بود، اختصاص داشت که با حضور دو تن از منتقدان سینمای ایران؛ امیر قادری و غلامعباس فاضلی به زیر تیغ تیز نقد کشیده شد.
امیر قادری در این بخش از برنامه هفت پیش از شروع صحبت های اصلی خود درخصوص فیلم آرایش غلیظ به سینمای نفتی اشاره داشت که نظروی درچندین برنامه پیشین هفت از سوی یکی از کارگردان مورد نقد واقع شده بود.

اما غلامعباس فاضلی ضمن مخالفت با نظرهای امیر قادری در خصوص سینمای نفتی به نقد فیلم آرایش غلیظ پرداخت و اذعان داشت: اگرچه که آرایش غلیظ فیلمی ازکارگردان مورد علاقه من است اما فیلمی است که یکسره به باطل رفته است. چرا که نه رومنس است و نه داستان گیرایی در زمان ۱۰۰ دقیقه ای فیلم دارد و دائم نیز درحال تغییر لوکیشن است و ازپرداختن به مواد مخدر اشباع می شود بی آنکه مواد مخدر تاثیری بر داستان گذاشته باشد. درواقع این فیلم تبدیل شده است به اثر پر طمطراقی که به نظر خیلی گیرایی دارد که در حقیقت این گونه نیست و صاحب هیچ نوع گیرایی نیست.

وی ادامه داد: فیلم به این سبب گیرایی ندارد که در مورد محموله ای است که راه می اندازد و در صدد فروش آن است اما در این راه نه در شخصیت تغییر صورت می گیرد نه در مورد روند نامزد گونه دو شخصیت و فراتر از این ها مشکل اصلی فیلم گره گشایی فیلم است که در این زمان در پرده سوم مخاطب را با انفجار آتش مواجه می کند. تنها امتیاز این فیلم بازی خوب طناز طباطبایی است و در کل فیلم چیزی برای گفتن ندارد.

امیر قادری در ادامه صحبت های فاضلی در خصوص نقد آرایش غلیظ گفت: در زمان جشنواره فیلم فجر بسیاری ازمنتقدین و از جمله خودم بسیار به این فیلم به عنوان فیلم محبوب پرداختیم. اما چیزی که دراین فیلم دوست دارم انرژی و استعدادی است که در داستان گفتن این اثروجود دارد. مقوله ای که شاید در سایرآثاربه گونه ای است که شخصیت ها در قامت قربانی دیده می شوند که یا دستخوش تغییر و یا تحت فشارعوامل بیرونی بوده اند و کمترآنها را تحت تاثیر هوش خود قرار می دهیم. اما آنچه که درآرایش غلیظ ما را می توانست به خود جذب کند این بود که فیلم براساس هوش و استعداد و بهره هوشی شخصیت ها جلو می رفت.

وی اظهار کرد: کسانی می توانند به نوشتن شخصیت هایی با بهره هوشی بپردازند که خود آدم های باهوشی باشند اما مشکلی که آدم های باهوشی چون مقدم دوست و نعمت الله با آن برخورد کردند این است که خود را آدم های باهوش جهان سومی فرض کرده اند که همیشه اخلاق و احساس گناه بهره هوشی را ازبین می برد.

قادری بیان کرد: در خصوص انفجار لحظه های پایانی فیلم نیز با آقای فاضلی موافقم چرا که انفجار تنها در اثر کمبود امکانات نبود وفیلم به گونه ای است که تمام پیشرفته های قهرمان قصه را با احساس گناه همراه می کند و به قدری نگاه اشتباهی به مقوله استعداد دارد که به آن نتیجه نهایی خود نمی رسد. در حالی که اگر این هوش توسط شخصیت اصلی قصه و نویسندگان، کم مانع تر نوشته می شد و به گونه ای بود که قهرمان نمی ترسید قطعا این قصه بهتربود.

فاضلی با نقد به بهره هوشی استفاده شده در این قصه گفت: این فیلم از لحاظ داستان پردازی کمترین بهره هوشی را برده است. در واقع این فیلم یک نمایش رقت باری ازپلیدی بود که می خواهد کلاهبرداری کند اما در نهایت سرخودش کلاه می رود. نمایشی از هر گونه پلیدی که که به نظر درام از آن در نمی آید.