هنر نیوز - «افسانه های مازندران» احیای شفاهیات محلی ایران

«افسانه های مازندران» احیای شفاهیات محلی ایران

کتاب «افسانه‌های مازندران»‌نوشته «طیار یزدان پناه لموکی» چندی پیش توسط نشر چشمه منتشر شده است.

به گزارش هنرنیوز، طیار یزدان پناه لموکی که پیش از این به پژوهش و تألیف کتابهایی درباره تاریخ، فرهنگ، آیین، زبان و ادبیات مازندران پرداخته، این‌بار در راستای احیای میراث این دیار، مجموعه‌ای از «افسانه های مازندران» را در کتابی به همین نام و در قالبی نو بازنویسی کرده و به چاپ رسانیده است.
یزدان پناه درباره ویژگی کتابش می‌نویسد: «کتاب حاضر بنا به موضوع بندی افسانه ها و آوردن برخی اشاره ها و بیان رمزهای آیینی... برای نخستین بار است که منتشر می‌شود، تاکنون افسانه ها یا شکل ادیبانه داشتند مانند «مرزبان‌نامه که منسوب است به واضع کتاب مرزبان بن شروین به تحریر سعدالدین وراوینی.» و نیز مثنوی... مولوی و عبید زاکانی...، و شیوه دیگر، ضبط و ثبت به صورت شنیداری ازتوده مردم است که بدون هیچ گونه دخل و تصرفی و یا شرح بیانی، که این سیاق به ویژه از انقلاب مشروطیت بسیار رایج گردیده، تا کنون بیش از ده‌ها کتاب به چاپ رسیده است.این کتاب را شاید به توان گفت فصل تازه‌ای است که بیشتر صورت پژوهشی دارد.»
کتاب حاضر،‌ شامل بیست و شش افسانه است که در موضوع‌های اجتماعی، قومی ـ آیینی، قومی (کاسپیان و سکایی)، باورهای آیینی، روان درمانی، طنز اجتماعی ـ اخلاقی و آیینی ـ اجتماعی گردآوری شده است.
یزدان پناه درباره افسانه «شش تا برار و آقا زیگ» از فصل افسانه‌های طنز اجتماعی ـ اخلاقی می‌نویسد: « این افسانه، طنز تلخ اجتماعی است در به ریشخند گرفتن کسانی که خود را بسیار بیش از آن می‌دانند که به نمایش درآیند. خود بزرگ بینی و خود شیفتگی، عارضه های ناشی از آرزوهای سرکوب شده‌ای است که در این دسته از انسان‌ها به تظاهر در می‌آید. حضور این شیوه‌ی اندیشه بیمار گونه از دیرباز در جامعه انسانی پیشینه داشته و نیز تداوم آن هنوز دیدنی است. گفتنی است مردم هر نقطه از تقاط جهان بر حسب ذائقه خود در این زمینه، واکنش ویژه‌ای را دارا می‌باشند که در مازندران نیز با آن به صورت طنزی گزنده برخورد شده است با این اشاره که زبان آن کهن است و به لحاظ قدمت قابل توجه است.»
همچنین درباره افسانه «آل کلاه طلا» که تنها افسانه فصل روان درمانی کتاب است آورده است: «این افسانه نوعی مبارزه با آل باوری است. در واقع ضد خرافی است که زبان بیان زمان خود را دارد. زبانی که فهم آن برای مردم عادی قابل توجیه بود. بنابراین، به لحاظ روانی، اعنماد به نفس زائو را که در دوره زایمان ضعیف می‌شود بالا می‌برد. شاید بتوان واژه روان درمانی را درباره آن بیان داشت. به هر ترتیب هیچ افسانه‌ای بدون دلیل در میان مردم عامی شکل نگرفت. ممکن است دانایان کهن، دانش را این‌گونه فراگیری می‌کردند. در فرهنگ فولک مردم مازندران از جمله مثل‌های قابل تأمل این گفته است که «چو ره چو په تاشنه» یعنی هر کاری را به راهش وارد شدن. آشکار است هنوز با وجود پیشرفت شگفت‌انگیز دانش پزشکی، مردمان باورمندی هستند که به آل اعتقاد دارند . اگر در نزد آنان «آل‌باوری» را نوعی خرافات تعریف کنند، واکنش نشان می‌دهند و روی برمی‌تابند. به نظر می‌رسد بهترین شیوه در زمانی که دانش عام نسبت به موقعیت زائو پس از زایمان در حد بسیار پایین قرار داشت، همین روش می‌توانست باشد. به طور کلی این مصداق قابل تعمیم برای رشته‌های دیگر نیز می‌تواند باشد. سیاست توده گریزی بسیار آسان است. به همان نسبت زبان توده را یافتن دشوار است. و این افسانه نمونه بسیار خوبی می‌تواند باشد.»
کتاب «افسانه‌های مازندران»‌نوشته «طیار یزدان پناه لموکی» در ۱۹۲ صفحه، شمارگان ۱۵۰۰ نسخه و قیمت ۴۵۰۰ تومان توسط نشر چشمه روانه بازار نشر شده است.