هنر نیوز - لاله زار خیابانی با سینماهای سوخته

خیابان لاله زار که یکی از خیابان های قدیمی تهران است و زمانی ماهیت فرهنگی طهران قدیم را دارا بوده اما دیری است که به مکانی برای چراغانی منازل تهرانی ها و بازاری برای تمام کشور تبدیل شده است.

به گزارش هنرنیوز ، خیابان لاله زار که یکی از خیابان های قدیمی تهران است و زمانی ماهیت فرهنگی طهران قدیم را دارا بوده است اما دیری است به مکانی تبدیل شده برای چراغانی منازل تهرانی ها و بازاری برای تمام کشور اما در این گیرو دار از این خیابان تنها یک نام باقی مانده است که می توان آن را در شهرک غزالی دید و سینماهای سوخته ای که به انبارهای کالاهای برقی و لوستر ها تبدیل شده است. خیابان لاله زار که یکی از قدیمی ترین و پر رفت و آمدترین خیابان های تهران است که زمانی مرکزیت تهران را به عهده داشته است. خیابان لاله زار در قدیم از میدان توپ‌خانه شروع و به چهارراه استانبول که آن سال‌ها دشت سرسبزی بود و لاله‌های فراوان در آن می‌رویید، ختم می‌شد. این خیابان از جنوب به میدان امام خمینی «توپخانه» و از شمال به خیابان انقلاب اسلامی منتهی می شود. در خیابان لاله زار 16 سالن سینما و 6 سالن تئاتر و کافه ها وجود داشته است. سینماهایی چون کریستال، سارا، هما، سعدی، رودکی، حافظ، اروپا، خورشید، مرجان، شهرزاد و تابان که هرروز پذیرای خیل عظیم مردم بودند. مدت هاست که لاله زار ماهیت فرهنگی خود را از دست داده است و ماهیت تجاری به خود گرفته است. بعد از تعطیل شدن سینماها و از دست رفتن ماهیت فرهنگی لاله زار صاحبان سینماها که اکثرا از بخش خصوصی بوده اند ملک خود را فروخته اند. حال صاحبان جدید برای تبدیل سینماها به پاساژ پیش قدم شده اند و درخواست تغییر کاربری داده اند ولی شهرداری برای اینکار از آنها تقاضای عوارض سنگینی را می کند که اکثر آنها توانایی پرداخت آن را ندارند، به همین دلیل سینماهای لاله زار به انبارهای متروکه و خرابه تبدیل شده اند. در سال های اخیر بارها طرح هایی برای ایجاد یک خیابان فرهنگی در تهران مطرح شده و هربار خیابان لاله زار در اولویت بوده است. حتی تلاش هایی برای بازسازی سینماها شد ولی هیچکدام به ثمر ننشست. وجود تعداد زیاد مغازه ها در لاله زار برای شهرداری بسیار هزینه بر خواهد بود همچنین بسیاری از ارگان ها و صنف ها با بازگرداندن فرهنگ به این خیابان مخالفت می کنند. بارها نیز طرح هایی برای تبدیل خیابان شهریار از تئاترشهر تا تالار وحدت که در این بین نمایشگاه نقاشی و ... هست ارائه شد ولی بازهم نتیجه ای نداشت باید منتظر ماند و دید رویای یک خیابان فرهنگی در تهران تحقق پیدا می کند یا نه! زمانی تمام فعالیت های فرهنگی در خیابان لاله زار انجام می شد و به عنوان یک پاتوق فرهنگی از آن یاد می شد. حال که مسائل تجاری جای مسائل فرهنگی را در این خیابان گرفته مشاهده می کنیم که هیچ پاتوق یا خیابان فرهنگی در سطح تهران وجود ندارد. البته به جای سینماهایی که در لاله زار متروکه شد سینماهای بسیاری در تهران ساخته شد ولی هنوزعدم وجود یک خیابان فرهنگی در تهران حس می شود. سال ها بود درباره خیابان لاله زار کنجکاو بودم هربار که برای خرید یک وسیله الکتریکی به آنجا می رفتم سردرسینماها را می دیدم و برایم همیشه گذشته این خیابان سوال بود. تا اینکه به لاله زار رفتم و از اهالی و رهگذرها درباره این خیابان پرسیدم. از حوالی سینما کریستال رد می شدم. سینما کریستال که ظاهر بیرونی خود را بعد از گذشت سال ها حفظ کرده است. مرد جوانی را دیدم با یک دفترچرمی در دست به آهستگی حرکت می کرد. از علی که برای خرید به این خیابان آمده بود درباره گذشته لاله زار و سینما کریستال که دقیقا رو به روی آن ایستاده بودیم پرسیدم. او درجواب اطلاعات کاملی درباره گذشته این خیابان به من داد: صاحب ملک سینما کریستال دو سال پیش فوت کرد و این ملک به فرزندان او به ارث رسید ولی آنها در آمریکا اقامت دارند به همین دلیل اینجا را فروختند چون مزیتی برایشان نداشت. شخصی که سینما کریستال را خرید طبق قانون دولت باید یک سینما به جای سینما کریستال در تهران بسازد تا اجازه خراب کردن آن را به او بدهند برای همین فعلا هیچ فعالیتی روی این سینما انجام نگرفته است. علی نگاهی به ساعتش انداخت و تندتر به ادامه صحبتش پرداخت: درآن زمان اینجا محل تفریح بوده، تفریحاتی که در آن زمان رایج بوده است. همچنین یک کوچه به نام کوچه ملی وجود داشت که اکثر سینماها در آن متمرکز بودند. مسئله ای به اسم الکتریکی فروشی اصلا نبود. از او درباره اینکه اگر این کوچه دوباره به فعالیت فرهنگی ادامه دهد و سینماها باز شوند استقبال مردم چگونه خواهد بود پرسیدم که با خنده پاسخ داد: الان هم برای خانواده ها مشکل است که به اینجا بیایند و کودکانشان را بیاورند بعد از تغییر کاربری اینجا که البته امکان ندارد احتمالا از اینجا گذر هم نکنند. در این منطقه فعالیت فرهنگی دیگر جواب نمی دهد. مردی که بعد از 13 سال کار درلاله زار، از گذشته آن خبر ندارد هنوز چند قدم از سینما کریستال دور نشده بودم که تابلوی سینما سارا در بالای یک مغازه لوستر فروشی توجه مرا به خود جلب کرد. برعکس علی که تنها یک رهگذر ساده بود صاحب لوستر فروشی که نامش بهرام بود هیچ اطلاعی از مکانی که 13 سال در آنجا روزهایش را گذرانده و به کسب و کار پرداخته بود نداشت. او حتی از گذشته لاله زار چیزی نمی دانست. درجواب اطلاعاتی که درباره لاله زار به او می دادم تنها با بهت به من نگاه می کرد و در آخر گفت: هیچگاه در این باره کنجکاو هم نشده بودم! در همین باره به نظرم رسید به سراغ پیشکسوتان و هنرمندان قدیمی بروم و درباره خاطراتشان از این خیابان و ناگفته هایی که درباره لاله زار دارند بپرسم. سعید راد بازیگر با سابقه سینما درباره خیابان لاله زار تهران در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی پانا گفت: خیابان لاله زار یکی از خیابان های قدیمی ایران است. در تمام دنیا مسئولان از آثار هنریشان حفاظت می کنند. خوشبختانه در تعدادی از خیابان های تهران نیز آثار ملی ثبت شده است ولی از خیابان لاله زار هیچ گونه حفاظتی انجام نگرفته است. او درباره سابقه این خیابان گفت: در این خیابان 16 سالن سینما و 6 سالن تئاتر وجود داشته است. جمعیت مردمی که آن زمان در این خیابان رفت وآمد داشته اند با الان بسیار فرق داشته است. بازیگر فیلم دوئل درباره جمعیت کنونی لاله زار گفت: ظرفیت الان لاله زار دو برابر شده است و بازسازی این خیابان غیرممکن است. اگر این خیابان بازسازی شود فضای قدیمی اش را از دست می دهد. با این حال اگر بازسازی شود باز هم برای استفاده مشکل است. اگر می خواهند آن جا را بازسازی کنند باید همه چیز آن را بازسازی کنند که با فضای الان امکان پذیر نیست. اما سوالی که در ذهن خیلی ها در این باره نقش می بندد این است که باید با همان فضای قدیمی آن را احیا کنند یا فضای الان؟ راد افزود: لاله زار الان مرکز ترافیک است. مردم اگر بخواهند به آنجا بروند مشکل پارکینگ دارند. اگر یک فضای خوب به نام خیابان فرهنگی بسازند ولی در یک نقطه دیگر تهران مردم تهران و شهرستان ها از آن حتما استقبال خواهند کرد و یک روز خوب را در آنجا سپری خواهند کرد. لاله زار یک شناسنامه 40 ساله دارد این بازیگر سینما درباره شناسنامه تهران بیان کرد: تهران یک شناسنامه 40 ساله دارد. مسئولان باید شناسنامه تهران را نگه دارند و آن یک کار هنرمندانه است. لاله زار از دست رفته است. برای ساختن یک خیابان فرهنگی باید بافت های قدیمی تهران را ابتدا بازسازی کنند. همچنین امین الله رشیدی خواننده و آهنگساز ایرانی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی پانا درباره خیابان لاله زار گفت: لاله زار تاریخ تهران است، بهترین تئاترها، سینماها و کافه ها در آنجا بوده اند. لاله زار محل رفت و آمد صادق هدایت و دوستانش بوده است او افزود: در آن زمان ها صادق هدایت و دوستانش به کافه متروپل می رفتند و من بعضی مواقع که به آنجا می رفتم او را می دیدم. لاله زار محل تردد بزرگان بود یعنی اشخاص نویسنده، شاعران و درباریان در آنجا رفت و آمد می کردند. هر شخص معروفی را که می خواستیم ببینیم در آنجا او را پیدا می کردیم. او درباره اولین دیدارش با عزت الله انتظامی در لاله زار بیان کرد: برای اولین بار، عزت الله انتظامی در تئاتر پارس پیش پرده خواند. خیابان لاله زار یک محیط فرهنگی بود، ولی محیطش عوض شده است. رشیدی درباره الزام محل خیابان فرهنگی در تهران اظهارکرد: وجود یک خیابان فرهنگی الزامی است. لاله زار تا خیابان ولیعصر گسترش پیدا کرده است. به نظرمن اگر در همین خیابان یا اطراف پارک لاله خیابان فرهنگی را بسازند بهتر است زیرا هنرمندان در آنجا رفت و آمد می کنند. اولین کنسرت من در لاله زار بوده است این خواننده قدیمی درباره اولین کنسرت خود گفت: اولین کنسرت من در سینمای مترو پل در سال 1329 بود. لاله زار یک خیابان بسیار باصفا بود که در آن زمان مرکز فرهنگی هنری بود و اگر یک خیابان فرهنگی فرهنگی در تهران تاسیس شود خاطرات ما زنده می شود. گفت و گو با هنرمندان مرا مجبور به تحقیق و گفت و گوی تخصصی درباره خیابان لاله زار کرد به همین دلیل به سراغ زهرا نژاد بهرام عضو منتخب شورای پنجم رفتم. زهرا نژادبهرام در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی پانا درباره خیابان لاله گفت: لاله زار یک منطقه خاص از تهران است که سابقه فرهنگی تهران در آن شکل گرفته است. در واقع سابقه تهران مدرن آنجاست. لاله زار برای روشنفکران، هنرمندان، نویسندگان و سیاست مداران مکانی بوده که همه در آنجا در کنار یکدیگر قرار می گرفتند و گفت و گو می کردند. دوران پهلوی فرهنگ خیابان لاله زار را از بین برد! او درباره تحول های لاله زار در زمان پهلوی گفت: بیشتر تحول های سیاسی که در کشور ما به وقوع پیوسته به خصوص در زمان پهلوی دوم بحث های سیاسی شان در آن منطقه مطرح شده است. یک دوره ای هم در اوایل پهلوی دوم به بساط های غیرفرهنگی تبدیل شده بود که با رویکرد از بین بردن سابقه فرهنگی این خیابان رو به رو شد و این از طرف اهالی متدین تهران و کسانی که اهل فکر و تفکر بودند پذیرفته نبود. او افزود: برای همین سابقه فرهنگی اجتماعی لاله زار با تلاشی که در دوره پهلوی صورت گرفت به فراموشی سپرده شد. لاله زار باید دوباره بازسازی و بازیابی شود. همیشه دغدغه هایی در ذهن مردم درباره بازسازی سینماها و تئاترها شکل می گیرد. همچنین این خیابان دارای سابقه فکری و فرهنگی است، اولین تئاترهای ایران در آنجا شکل گرفته است اما امروزه تبدیل به انبار شده است. این عضو منتخب شورای پنجم درباره بازسازی لاله زار بیان کرد: خیابان لاله زار به خاطر رفتارهای ناپسندی که در اواخر رژیم گذشته گریبان گیر خیابان لاله زار شد ماهیت فرهنگی آن را تغییر داد. تلاش هایی از طرف شهرداری برای احیای این خیابان صورت گرفت ولی هربار با مشکلاتی از جمله، مقاومت های فرهنگی اجتماعی و مقاومت های اقتصادی در حوزه های بورس، اقتصاد و لوازم یدکی رو به رو شد. شهرداری برای بازسازی لاله زار با مخالفت ارگان ها رو به رو می شود او درباره تلاش های شهرداری برای فرهنگ لاله زار گفت: هربار که شهرداری می خواهد وارد عرصه شود و برای خیابان لاله زار کاری انجام دهد، حداقل برای بازسازی فیزیکی این خیابان با اعتراض مواجه می شود. چون همیشه این رویکرد وجود داشته است که نکند شهرداری با ورود به این موضوع بخواهد در فعالیت های تجاری این خیابان اختلال وارد کند اما آنچه مهم است این است که آن خیابان یک مسجد بسیار بزرگ دارد. او با بیان فعالیت های خودش در این زمینه ادامه داد: زمانی که در آن منطقه کار می کردم و رویکردم فرهنگی اجتماعی بود، که با این دید می خواستم سابقه فرهنگی این خیابان را باز گردانم. من همراه کسانی که در دفتر خدمات اجتماعی کار می کردند بارها طرح هایی در این باره ترتیب دادیم ولی شهرداری نگران بود چون با مقاومت های جدی روبه رو می شد. الان هم یکی از دغدغه های من بازسازی این خیابان به فرهنگ اولیه خودش است، یعنی کانونی برای متفکران و روشنفکران دینی، هنری و سیاسی و بازگشت آن ظرفیت های گذشته به حال. لاله زار باید به حیات زندگی شهری ادامه دهد نویسنده کتاب موانع مشارکت سیاسی زنان در ایران درباره الزام بازگرداندن حیات زندگی شهری لاله زار تصریح کرد: این خیابان نیاز به آسفالت کردن پیاده رو هایش ندارد بلکه باید زندگی را به این خیابان بازگردانیم. لایه های دوم و سوم این خیابان درحال تخریب هستند، سینماهای آن درحال تبدیل به انبار هستند، همچنین حیات زندگی شهری این خیابان درحال نابودی است. اول از همه این خیابان باید به زندگی اجتماعی بازگردد بازگشت به زندگی اجتماعی نیازمند معلومات است. معلوماتی که شهرداری تهران، خانه فرهنگ، خانه موسیقی و خانه تئاتر به همراه تمام نهادها باهم قادرند حیات آن خیابان را بازگردانند، زیرا این خیابان تمام این ظرفیت هارا با هم دارد. نژاد بهرام درباره تعادل جنسیتی خیابان لاله زار گفت: در آن خیابان باید تعادل جنسیتی وجود داشته باشد، زیرا خیابان لاله زار فقط مختص به لوازم الکتریکی و لوستر نیست نیمی از خیابان لاله زار مختص به کابل های فشار قوی و وسایل صنعتی است و تعادل جنسیتی را در خیابان به هم زده است. رشد و بازسازی در این منطقه رشد خوبی نداشته است، زیرا قیمت ملک و اجناس بسیار گران است. وی خاطر نشان کرد: می خواهیم لاله زار را به خیابانی که منشا هنر و اندیشه و حیات انسانی باشدتبدیل کنیم می خواهیم با کمک خانه سینما و خانه تئاتر تماشاخانه ها را فعال کنیم و با کمک خانه مرجعان و ستاد ائمه جمعه آن مسجد را به یک مسجد کانونی مبدل کنیم، که مراسم های مذهبی در آنجا برگزار شود و مداح های ما در آنجا مداحی کنند و خطبای بزرگ در آنجا خطبه ها و سخنرانی های خودشان را انجام دهند. نژاد بهرام درباره مشکل ترافیک در لاله زار گفت: به خاطر وجود مجموعه ای از خیابان ها که به دلیل ارتباطشان به همدیگر یک مجموعه ترافیکی ایجاد می کنند، متخصصین امور ترافیک برای حل این مشکل راه های مناسب را دارند. فرهنگ را از مناطقی که فرهنگ از آنجا سرچشمه می گیرد بازیابیم زهرا نژاد بهرام درپایان سخنانش درباره تمدن و فرهنگ گفت: هیچ کسی نمی تواند تمدن و فرهنگ را درست کند. اگر بخواهیم یک خیابان فرهنگی بسازیم باید به دنبال فرهنگ به همان جاهایی که فرهنگ در آنجا وجود دارد برویم. هویت یک شهر از همان خیابان لاله زار سرچشمه می گیرد. او افزود: یک شکاف خیلی عمیق بین خیابان لاله زار و مردم ایجاد شده است که از بازگشت این خیابان به شکل قدیمی اش جلوگیری می کند. خوشبختانه خیابان لاله زار همچنان نشاط خود را دارد ولی آن نشاط صرفا اقتصادی است و باید این رویکرد را به فرهنگی تبدیل کنیم. خیابان لاله زار با انبوهی از خاطرات روزهای خوب و بد همچنان باقیست، هنوز هم مردم بعد از گذشت سال ها برای تداعی کردن خاطراتشان به آنجا می آیند و با یک لبخند تلخ به لوستر فروشی ها آنجارا ترک می کنند. امروزه وجود یک خیابان فرهنگی در تهران الزامی است ولی باید در خاطرات لاله زار به دنبال آن بگردیم.