نگاهی بر شعر و ترانه در کتابهای کودک؛ /۱/
کودک گوش تیز، آواز تمیز
13 شهريور 1392 ساعت 14:34
کودکان از بدو تولد که همان دوران نوزادی و شیرخوارگی است نسبت به ترانه و شعر واکنش نشان داده و به همراه احساس لذت، حس نیاز خود را نیز بروز می‌دهند.
به گزارش هنرنیوز، در این دوران با لالایی‌هایی که توسط مادران برای آن‌ها خوانده می‌شود ارتباط برقرار کرده و این اولین گام آشنایی و احساس نیاز آن‌ها به شعر و ترانه است.
کودکان از ضرب آهنگ لطیف و ملایم لالایی، احساس آرامش کرده و به دنیای خواب سفر می‌کنند و مادران با استفاده از لالایی‌های سنتی که از کودکی خود به یاد دارند و یا با استفاده از کتابهای لالایی در آشنایی کودک با شعر و ترانه به عنوان بخش مهمی از مراحل رشد و پرورش و همچنین تربیت ذهن و افکار کودکان از همان آغاز تولد نقشی اساسی را ایفا می‌کنند.
با ورود کودک به سن دو سالگی و شکل گرفتن دنیای کوچک واژگانی او، کودک نیاز بیشتری به ارتباط برقرار کردن با محیط و افراد پیرامون خود و همچنین لذت بردن از اجتماع نه چندان وسیع اطرافش پیدا می‌کند.
یکی از بهترین راههای پاسخ گویی به این نیاز اساسی و تعیین کننده در کودکان، خواندن کتابهای شعر و ترانه و تربیت گوش آن‌ها برای شنیدن آن است؛ چرا که کودکان دارای ذهنیی عینی بوده و هر آنچه را که می‌بینند باور می‌کنند.
به این ترتیب ذهن آن‌ها از درک مفاهیم انتزاعی که نمونه مشابهی از آن را در دیده‌ها و آموخته‌های قبلی خود نداشته باشند عاجز است.
به همین دلیل است که عموماً کودکان با ترانه‌ها و اشعاری ارتباط برقرار می‌کنند که تمام کلمات آن را از قبل بدانند و یا به راحتی معادلی عینی برای آن در ذهن خود بیابند و محتوا و پیام موجود در ترانه برای ذهن آن‌ها باور پذیر و قابل تصور باشد و دیگر اینکه شعر و ترانه در راستای پاسخ گویی به حس زیبایی‌شناختی کودکان و انتقال سادهٔ مفاهیم باورپذیر و مهم‌تر از همه ریتمیک بودن خلق شده باشد و احساس لذت را در آن‌ها بوجود آورده باشد.
با توجه به این ویژگی خاص و ویژگی‌های دیگر کودکان، شعر کودک که بر مبنای نیازهای ذهنی و روانی کودکان شکل گرفته است را می‌توان این گونه تعریف کرد:
به تعبیری می‌توان شعر کودک را مجموعه‌ای آهنگین از کلمات، با مفهوم و محتوای راستین برای انتقال مفاهیم باورپذیر در نظر گرفت و سه عنصر اصلی آهنگ (موسیقی) ، کلمه و مفهوم را در شکل گیری آن موثر دانست.
آهنگ (موسیقی) :
موسیقی که یکی از مهم‌ترین عناصر شعر کودک محسوب می‌شود باید دلنشین و دارای ریتم‌های منظم و تکرار شونده باشد تا کودک بتواند در کمترین زمان ممکن (که همان زمان اندک حوصلهٔ کودکان است) موسیقی موجود در شعر را درک کرده و از آن لذت ببرد.
کلمه:
کلمات در شعر و ترانهٔ کودک می‌بایست مطابق با جغرافیای کوچک واژگانی کودک بوده و با در نظر گرفتن شناخت و آشنایی اندک کودکان با قواعد دستوری و تلفظ و معنی و مفهوم برخی واژگان در خلق یک شعر کودکانه انتخاب شوند.
مفهوم و محتوا:
محتوا و مفهوم که در بردارندهٔ پیام موجود در یک اثر است باید با حفظ سادگی و سهولت در انتقال منطبق با نیازهای ذهنی و روانی کودک شکل گرفته و جدا از جنبهٔ سرگرمی بتواند به پرورش فکری کودکان مدد برساند.
کتاب کودک به عنوان اساسی‌ترین بخش آشنایی کودک با شعر و ادبیات و نیز اصلیترین راه پاسخگویی به نیاز‌ها و ویژگی‌های خاص کودکان و مهم‌تر از همه پرورش دهندهٔ ذهنیات و تفکرات و رفتارهای کودک معرفی می‌شود.
والدین می‌توانند با خواندن کتاب شعر برای کودکان روابط عاطفی میان خود و کودک را تقویت کرده و با انتخاب کتاب مناسب، آنان را در جهت اندیشه، احساسات و تخیل فرهیخته سوق داده و کودک را برای ورود به دوران نوجوانی و انتخاب ادبیات فرهیخته آماده کنند.
رشد ذهنی و روانی کودکان از سن سه تا شش سالگی به سرعت رو به افزایش است و اگر غذای مناسب ذهن آنان فراهم شود میزان رشد ذهنی و فکری کودکان افزایش می‌یابد.
کودکان از شعر به عنوان بخش عمده‌ای از غذای روحی و روانی خویش لذت برده و با استفاده از پتانسیل موجود در شعر که پرورش هوش عاطفی کودک را بر عهده دارد می‌توانند احساسات، افکار و تأثرات خود را بیان کرده و با اطرافیان خود ارتباط برقرار کنند.
کتاب کودک و اشعار و تصاویر موجود در آن‌ها با در نظر گرفتن ویژگی‌های خاص و نیازهای ذهنی کودکان می‌بایست متناسب با شرایط فردی و اجتماعی روز کودکان، متمرکز بر انتقال مفاهیم و ارزشهای اجتماعی، فردی، خانوادگی، رفتاری و دینی بوده و از طریق آموزش غیر مستقیم، بیشترین اثرگذاری را با استفاده از برانگیختن حس زیبایی‌شناختی کودک و همچنین لذت بخشی و ارج نهادن به خیال ورزی او در ذهن کودک داشته باشد.
امروزه با توجه به پیشرفت بسیار زیاد تکنولوژی و ارتباطات جهانی و درگیر شدن کودکان با مقولهٔ کامپیو‌تر و اینترنت ضرورت دارد که کتابهای کودک که می‌توان گفت متعالیترین مسیر در پرورش صحیح ذهن کودکان است راههای کاربردی تری را برای جذب کودکان تکنولوژی زده ارائه دهد تا به رشد ذهنی و تکامل فکری کودکان که فرصت‌های ارزشمند این سرزمین هستند شکلی صحیح و مناسب بخشد.
ادامه دارد...
حدیثه سوختانلو
کد خبر: 63346
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcb0fb0.rhbfapiuur.html