هنر نیوز - هویت فرهنگی در گرو کشف ذائقه هنری است

جهانبخش بساک‌پور گفت: هویت فرهنگی با کشف ذائقه هنری نهفته در ذات انسان‌ها شکل می‌گیرد.

نمايشگاه آثار هنري با ساقه‌هاي‌ گندم به هنرمندي جهانبخش بساك‌پور و اكرم حق داديان تا تاريخ 4 شهریور در نگارخانه انديشه فرهنگسرای اندیشه دایر است.دراين نمايشگاه 100تابلو با موضوعات مذهبي، طبيعت و منبت در معرض ديد عموم قرار دارد.به این بهانه با جهانبخش بساک‌پورهنرمند 76 ساله به گفت و گو نشستیم.
هنرنیوز: نمی‌توان باور کرد با ساقه‌های گندم بتوان چنین آثاری خلق کرد .مبتکر این کار خودتان بودید؟
سى و پنج سال پيش در سفر به چين هنر درست كردن تابلوى معرق با ساقه‌هاى گندم را از مردم چین یاد گرفتم.
ساختن آثار هنری با ساقه‌هاى گندم و جو در آسياى جنوب شرقى و چين رایج است.با دیدن این آثار و با توجه به اینکه کشاورززاده بودم (بساک نام یکی از ایلات بختیاری است و من اهل لرستان هستم) و طبیعتا گندم با زندگی کشاورز عجین است، تصمیم گرفتم در بازگشت این کار را دنبال کنم.

هنرنیوز: اما این آثار شباهتی به آثار چینی ندارند ؟
بله، هرچند اصل كار را در چين آموختم اما تغییرات زیادی در آن ایجاد کردم و آثارم شکل و رنگ کاملا ایرانی به خود گرفت.برای این کار علاوه بر داشتن صبر و حوصله باید با نقاشی هم آشنا بود.من چون به نقاشی علاقه مند بودم در نهایت توانستم بعد از دو سال به خلق آثار هنری با ساقه‌های گندم بپردازم.

هنرنیوز: برای ساخت یک تابلو معرق با ساقه‌های گندم چه مراحلی باید طی شود؟
گرچه شاگردانم از لفظ معرق استفاده می‌کنند اما من خیلی نام معرق را برای آن نمی‌پسندم.
معمولا اواخر خرداد گندم‌های مناسب را جدا و خریداری می‌کنند. براى ساختن اين تابلوها ساقه‌هاى گندم را اندكى شكاف داده، سپس آنها را در آب جوشانده ،اطوكشى مى‌کشند تا صاف شوند،به این ترتیب ساقه‌های گندم‌ قابلیت تبدیل به اشکال گوناگون را می‌یابند، بعد پشت آنها اندکی چسب چوب می‌زنند تا ساقه‌ها خودشان را بگیرند،سپس طرح را روى الگویی كه حتماً بايد از جنس مخمل باشد،پياده مى‌كنند. براى ايجاد رنگ، سايه روشن و تیره ،حجم و بعد هم ساقه‌هاى گندم را با حرارت اطو و هويه مى‌سوزانند.

هنرنیوز: به نظر می‌رسد خلق این آثار هزینه بالایی در برداشته باشد؟
بله، خرید گندم،قاب، پارچه،چسب و از همه مهمتر وقتی که برای این کار می‌گذاری هزینه زیادی می‌طلبد.از نیمه‌های خرداد در گرماى ۴۵ درجه به گندم‌زارها مى‌رويم. با اجازه صاحبان خرمن‌ها دانه دانه ساقه‌هاى مناسب برای اين كار را جدا مى‌كنيم. ساقه‌ها باید درخشان بوده و ضخامت متوسط داشته باشند تا هم گندم‌ها در حین کار خوب برش بخورند وهم ظریف‌کاری‌ها به خوبی انجام شود.خیلی‌ها وقتی کار را می‌بینند،می‌گویند چرا این تابلوها گرانند اما آنها نمی‌دادند فقط ساقه گندم نیست این کار هزینه و وقت زیادی می‌طلبد. مثلا من تابلو تخت جمشید را زیر یک میلیون تومان نمی‌فروشم.این تابلو اگر فروش هم نرود،برایم مهم نیست. من عاشق این کارم.هنر کار دل است و عشق و دلدادگی ،با پول جمع نمی‌شوند.

هنرنیوز:آیا تا کنون از سوی ارگان‌های هنری حمایتی از آثارتان شده است ؟
هیچ وقت،حتی از صدا و سیما هم نیامدند این آثار را ببینند و پخش کنند تا مردم با این کارها آشنا شوند و بدانند از تمامی عناصر طبیعی اطرافمان چه زیبایی‌هایی می‌توان خلق کرد.
من شاگردی بنام فرامرز نجفی داشتم که به جرات می‌گویم حالا او استاد من است.او سه چهارم قرآن را با خط ریز با ساقه‌های گندم نوشته است. یکبار هم تلویزیون این اثر فاخر را نشان داد اما متاسفانه به دلیل عدم حمایت مسئولین و هزینه بالای کار این اثر نیمه تمام مانده است.

هنرنیوز: بیشتر در کجا نمایشگاه برپا کردید؟
در نگارخانه‌های مختلف مثل ملل، شفق، اندیشه وغیره.من اولين نمايشگاه آثار خود را ۲۵ سال پيش و با اصرار دوستان برپا کردم. حدود ده سال بود که دیگر نمایشگاهی برپا نکردم چون انگیزه من از برپایی نمایشگاه فروش آثارم نبود اما دوباره به خاطر شاگردانم و همراه با آنها در نمایشگاه شرکت کردم.
هنرنیوز: آیا در گالری‌های خصوصی آثارتان به نمایش درآمده ؟ آیا در خارج از کشور هم نمایشگاه داشتید ؟
بله در چند گالری خصوصی آثارم به نمایش درآمده و استقبال خوبی هم از آنها شده.خدا رحمت کند خانم سیحون را نمایشگاه سیحون فروش خوبی داشت به دلیل اینکه آنها هم هنر را می شناسند، هم بازار و مشتری را به همین جهت فروش آثار با استقبال روبرو شد.
درباره شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی هم دو نکته را باید همیشه باید مد نظر داشت یکی ارتباط خوب ودیگری پول کافی که من هیچ کدام را ندارم ودنبال آن هم نبوده‌ام.هرچند معتقدم هنرهای دستی ایران همیشه در خارج از کشور با استقبال خوبی روبرو شده اما شرکت در اینگونه نمایشگاه ها نیاز به رایزنی‌های گسترده دارد.
هنرنیوز:فکر می‌کنید هنرمندان نیازمند چه حمایت‌هایی هستند؟
اقدام اولیه تزریق پول است، وقتی یک تیوپ رنگ 4 هزار تومان است چگونه یک هنرجو علاقه مند بدون پول می تواند به کار خود ادامه دهد؟ باید هر چه درمی آورد خرج هنر کند.در نهایت هم به دلیل نبود بازار فروش مناسب،مشکلات اقتصادی و فقر آگاهی هنری جامعه با وجود برگزاری نمایشگاه از آثارش استقبال لازم نمی‌شود.هنرمندان نیازمند حمایت‌های مالی ومعنوی از سوی ارگانهای مسئول هستند
هنرنیوز: هنر چگونه می‌تواند به حفظ داشته‌های فرهنگی یک کشورمان کمک کند؟
به قول معروف هنر نزد ایرانیان است و بس.من باور دارم که هر ایرانی هنری در سر دارد. هنر با گوشت و پوست ما عجین شده اما امروزه ما دیگر آن بهای لازم را به هنر نمی‌دهیم .هنر از زندگی ما رخت بر بسته است. کشورهای دیگر با کمک هنر روح نشاط و شادابی را به جامعه می دمند اما ما از هنر غافل شده‌ایم.هر انسانی هنری در ذات خود دارد که با کشف آن به شکل‌گیری هویت فرهنگی خود و جامعه‌اش کمک می‌کند. هنر انتها ندارد، دریای بی کرانی است که همه می‌توانند از آن بهره ببرند. اگر هنر جایگاه اصلی خود را درجامعه پیدا کند و اگراز هنرمندان آنگونه که شایسته حمایت و پشتیبانی شود بی شک افراد آن جامعه حیات ابدی فرهنگ وهنر خود را رقم خواهند زد و ریشه‌ی اصالت خود را برای همیشه حفظ خواهند نمود.
هنرنیوز: در حال حاضر چه کاری انجام می‌دهید؟
مدت‌ها است که بازنشسته شدم و در خانه به سرمی‌برم . مدتی است با خواهرزاده ام اكرم حق داديان کار می‌کنم آثار او نیز در این نگارخانه به نمایش در آمده .من با مینیاتور طرح‌ها را می‌کشم و او فضای آن طرح را با رنگ و روغن نقاشی می‌کند.به نظر خودم ترکیب زیبایی است البته مردم هم استقبال کردند.
هنرنیوز: آیا به کار آموزش نیز مشغولید ؟
شش، هفت سال پیش حدود 30 تا35 شاگرد داشتم که البته ازبین آنها فقط کار دو سه نفر را قبول دارم چون این کار صبرو حوصله زیادی می طلبد که جوانان امروز اهل آن نیستند .
الان گاهی شاگردانم نمایشگاه می گذارند و یا حتی در نمایشگاه های بین‌المللی شرکت کرده و از من برای دیدن آثارشان دعوت می‌کنند. من هم می‌روم و با شوخی از کارشان ایراد می‌گیرم البته آنها هم با علاقه سعی می‌کنند ایراد کارشان را برطرف کنند ولی الان با توجه به وضعیت جسمانی‌ام نمی‌توانم شاگرد داشته باشم .

مریم اطیابی