به گزارش هنرنیوز، فيلم سينمايي «ناهید» به نویسندگی و کارگردانی «آیدا پناهنده» که هم اکنون در سینماهای مختلف تهران روی پرده است؛ با حضور «بیژن امکانیان» تهیه‌کننده، «خسرو معصومی» کارگردان سینما، «پیمان سنماری» مدیر پخش مؤسسه «رسانه نیکان فیلم» و همچنین متخصصان روان‌پژوه و جامعه‌شناس از جمله؛ دکتر «رضا شهلا»، دکتر «شروین وکیلی» و دکتر «افشین یداللهی» توسط «سیاووشان» مرکز خدمات روانشناسی و با حضور در پردیس سینمایی کوروش تهران به نمایش در‌آمد و پس از آن مورد تحلیل روان‌کاوانه و روان‌پژوهانه قرار گرفت.

در فرانسه همه از سینمای ایران حرف می‌زدند

در ابتدای این جلسه که دکتر «افشین یداللهی» به عنوان کارشناس ـ مجری آن را اداره کرد؛ «بیژن امکانیان» تهیه‌کننده فيلم سينمايي «ناهید» با حضورهای بین‌المللی این فیلم گفت: «ناهید» در نخستین حضور جهانی خود در بخش «نوعی نگاه» در شصت و هشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم «کن» در فرانسه، برنده جایزه «آینده روشن» شد؛ بعد از هشت سال بود که در یک چنین سطحی فیلمی از سینمای ایران در فستیوال معتبر کن شرکت می کرد و جایزه می‌گرفت و نکته مهم آن، این بود. حتی پذیرفته شدن این فیلم در جشنواره کن امتیاز بود چرا که تقریباً هشت سال بود که فیلمی از سینمای ایران اصولاً پذیرفته نشده بود و برای نمونه گفته می شد که کن با سینمای ایران قهر کرده است.

وی همچنین گفت: نکته حائز اهمیت این بود که فیلم، اساساً از نگاه اپوزیسیون یا سیاسی نمایی وارد مسئله نشده بود و کاملاً یک فیلم انسانی و اجتماعی بود و با توجه به این نکته فیلم دیده شد و جایزه گرفت و موفق شد. بعد از آن هم در جشنواره‌های مختلف بین‌المللی دیگری حضور پیدا کرد و جوایز معتبری را از آن خود کرد، از جمله؛ جایزه ویژه هيأت داوران جشنواره بین‌المللی «برادران ماناکی» در مقدونیه توسط «مرتضی قیدی» فیلمبردار این فیلم، جایزه «راجر ایبرت» در جشنواره بین‌المللی فیلم «شیکاگو»، جایزه بهترین فیلم «انجمن منتقدین فیلم فرانسه» در جشنواره بین‌المللی فیلم «بوردو» در فرانسه و همچنین جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد به «نوید محمدزاده» بازیگر این فیلم و هم اکنون در جشنواره بین‌المللی فیلم «استوکهلم» در سوئد با فیلم‌های مهمی در حال رقابت است.

امکانیان در ادامه افزود: فارغ از همه این جوایز، که خُب مهم و ارزشمند است بخصوص برای سینمای ایران؛ بحث یک فیلم نیست، وقتی که در فرانسه بودم واقعاً وقتی که این فیلم موفق شد همه می‌آمدند و از سینمای ایران حرف می‌زدند که چقدر سینمای ایران خوب است و این افتخار آفرین بود. وگرنه یک فیلم متعلق به یک زمان خاصی است و یک دوره محدود دارد و مهم سینمای ایران بود.

تهیه‌کننده فيلم سينمايي «ناهید» در پایان تأکید کرد: فراغ از اینها تصورم این بود و در جشنواره فیلم فجر هم گفتم احساس کردم که فیلمنامه و نگاهی که از سوی سازندگان پشت آن است؛ می تواند یک فیلم خوب را به سبد سینمای ایران اضافه کند و در واقع ایده اصلی هم همین بود. به نظرم چون این نیت درست و خیر بود منتهی به این موفقیتها شد.

شکل‌های متنوع دوسویه‌گرایی‌های ناهید

در ادامه این نشست دکتر «رضا شهلا» روانشناس گفت: من صحبتهایم را با دو سؤال شروع می‌کنم، چرا ناهید نمی‌تواند انتخاب کند؟ چرا ناهید نمی‌تواند یک رابطه عاطفی عمیق را با کسانی که با آنها در ارتباط هست را برقرار کند؟ در صحنه‌های مختلف فیلم و به شکل‌های متنوع یک دوسویه‌گرایی را از ناهید می‌بینیم دوسوگرایی همانطور که در کلام است یعنی گرایش به دو سمت و این حضور دو و این گرایش به دو سمت به شکل‌های مختلف در روابط ناهید و در انتخابهایش حضور دارد و این باعث می‌شود ناهید انتخابی را به سختی انجام دهد مثل خریدن مبل، انتخابهایی را هم تا صحنه پایانی فیلم انجام ندهد مثل انتخاب مسعود یا امیررضا.

وی افزود: برای همین، این دوسوگرایی یا حضور عدد دو به شکل‌های مختلف در زندگی ناهید دیده می‌شود و اگر بخواهیم نگاهی به اینها بپردازیم اولین مسئله انتخاب بین مسعود یا امیررضاست یا ازدواج یا فرزندش است. مورد دوم که از همان ابتدای فیلم شروع می‌شود ناهید می‌خواهد دو عینک بخرد، دو تا را می‌خواهد با هم بردارد و برای هر دو ۱۰ هزار تومان بپردازد. در ادامه می‌بینیم روسری و مقنعه عوض می‌شود هر پدر با فیلم جلو می‌رویم می‌بینیم که مبل دو نفره می‌خرد و مبلی که بعداً هم می‌خرد به لیلا می‌گوید که چرا من این مبل را خریدم؟ انگار که آنجا
هم یک دوسوگرایی در مورد خریدن مبل هست.

این روانشناس در ادامه تأکید کرد: دیررسیدنهایی که ناهید دارد؛ در محضر، دیر می‌رسد، و به دنبال پسرش دیر می رسد و در اینجا هم به نوعی یک دوسوگرایی دیده می‌شود هم میل به رفتن و هم میل به نرفتن که به صورت دیر رسیدن دیده می‌شود. زندگی خوب و آرام در قبال زندگی پرتنش، صبحها خانه مسعود خانه روشن، آرام و بزرگ و شبها خانه آپارتمان کوچک خودش. و همچنین در کلام خودش به شکل‌های مختلف، «دو ساله جدا شده»، حداقل از کلام برادرش می‌شنویم که «دو ساله که از ما جدا شدی»، «دو روز نمی بینمت دلم برات تنگ می‌شه»، «دو روز دیگه صیغه تموم می‌شه و هیچیش هم از سر عشق و عاشقی نبوده»، «خدا به من صبر بده از دست ابن دو تا»، انگار این دو، همچنان در زندگی ناهید به شکل‌های مختلف تکرا بشود و حتی خود ازدواجش هم، ازدواج مجدد و ازدواج دوباره است. و این خودش یک دوسوگرایی همراهش است.

وی همچنین گفت: شاید مسأله اصلی که در مورد ناهید دیده می‌شود؛ دروغ گفتن و دورویی هست، ظاهر و درون و مدام ما و این ظاهرسازی را به شکل‌های مختلف می‌بینیم. و چیزی که برای خود من تداعی می‌شود این است که ناهید انگار با یک که نشان یگانگی، یکی شدن، یکرنگی و یک همدلی هست مشکل دارد و نمی‌تواند انتخابهایش را به شکل احسن انجام بدهد و یا دست به انتخاب بزند.

دکتر شهلا در بخش دیگری از سخنانش گفت: چرا ناهید نمی‌تواند یک رابطه عاطفی عمیق برقرار بکند، بی‌ثباتی، ناپداری در رفتار، دروغ گفتن، حس وابستگی و خشم، پرخاشگری تکانشی، نیازهایی که نمی‌تواند پاسخ دهد، تندی در رفتار مخصوصاً با پسرش امیررضا در چند صحنه، تندی عطرش، مبل قرمز و ... همه اینها په پیامی به ما می‌دهد؟ که پشت تلاش‌های فداکارانه این مادر چه تصمیمی می‌بینیم؟ به نوعی انگار این آدم نمی‌تواند پاسخ‌دهنده رابطه عاطفی باشد.

وی افزود: ما می‌توانیم یک سبب‌شناسی در مورد امیررضا داشته باشیم که علت رفتارهای وی از کجا می‌آید دعواهای خانواده، نبود پدر، همانندسازی با پدر، پدری که می شکند، خراب می‌کند، پرخاش دارد، خانواده پرخاشگر و خود احمد و ناهید به نوعی، تنبیه ها و ناسزاهایی که از ناهید می‌شنود و ... . پس در این فیلم پدر امیررضا (احمد) نقش پدرانه ندارد و بیشتر نقش دوست را برایش دارد و مادر هم نقش مادر عاطفی را ندارد.

«ناهید» فیلم قوی و نیرومندی از آب درآمده است

در بخش دیگری از این جلسه، دکتر «شروین وکیلی» جامعه‌شناس گفت: «ناهید» فیلم قوی و نیرومندی از آب درآمده است و یک دلیلش هم این است که روی ساختاری که خیلی آشناست و معمولاً فیلم خوب از آن درنمی‌آید این سوار شده است. محور اصلی بحث که به نظرم نام فیلم هم خیلی خوب انتخاب شده است جایگاه مادر و مفهوم مادر است و ساختاری که می‌بینیم یک جورهایی بهانه‌ای است برای اینکه یکسری از مفاهیم در آن ریخته شود و این ساختار خیلی آشناست و خطرناک و جسورانه است؛ کارگردان از این ساختار برای صحبت کردن در مورد یک حرف جدی استفاده کند ولی به نظرم در این فیلم این اتفاق افتاده است و فیلم خوبی از آب درآمده است.


وی همچنین گفت: ساختار فیلم سینمایی «ناهید» خیلی روشن است و مبتنی بر جفتهای متضاد معنایی هست، یعنی به نظر می‌آید که اصلاً فیلمنامه را که می‌خواستند بنویسند گمانم این است که چنین چیزی عمدی بوده است و یک مقداری به نظرم غیرعادی است اگر ناخودآگاه چنین ساختاری درآمده باشد و به نظرم این ساختار چیده شده است و ساختار خوبی هم هست؛ در کل فیلم، یک سری جفتهای متضاد معنایی وجود دارد.


این جامعه‌شناس در ادامه افزود: ناهید هسته اصلی این فیلم است و به نظر می‌آید که ترکیب دو مرد فیلم است؛ یعنی به لحاظ ساختاری که نگاه کنیم می‌بینیم که اولاً بیشتر از همه دروغ می‌‌گوید، اگر از من بپرسید که فیلم «ناهید» در مورد چی هست؟ می‌گویم این فیلم در مورد دروغ است. و باز هم به نظر می‌آید که خیلی عامدانه هم ساختار و هم قالب روایی‌اش خیلی شبیه ژانر «جدایی نادر از سیمین» است و آن فیلم بیشتر در مورد گناه بود و البته دروغ در داخلش بود ولی گناه محور اصلی بحث بود در فیلم «ناهید» جالب است که دروغ محور اصلی بحث قرار گرفته است.


دکتر وکیلی در بخش دیگری از سخنانش تأکید کرد: به لحاظ ساختاری شبیه آنتی‌تز فیلم «اصغر فرهادی» است؛ یعنی«جدایی نادر از سیمین» در شهر بود و «ناهید» در یک دهکده ساحلی است، آن در مورد طلاق بود و این در مورد پیوند است، آن در مورد گناه بود و این در مورد دروغ است. و دو قطبی‌های این شکلی می بینید و یک خورده به نظر می‌آید طرح داستان یک واسازی «جدایی نادر از سیمین» هستند و از آن استخراج شده است. دوباره تأکید می‌کنم کارهای این شکلی خیلی خطرناک هستند که یک فیلمی با این فاصله زمانی کم و با یک هنرپیشه نقش اول مشترک، مبتنی بر فیلم دیگری شکل بگیرد معمولاً خوب از کار درنمی‌آید و تقلیدی می‌شود. یکی از
دلایلی که این فیلم به نظرم خیلی موفق است اینکه لوازم شکست خوردن را داشته و موفق از آب درآمده است.


وی در ادامه در مورد نمادهای فیلم سینمایی «ناهید» گفت: در این فیلم نمادهای زیادی تکرار شده است؛ رودخانه‌ای که هر وقت از آن رد می‌شوند فضا رسمی و غیررسمی می شود، هوا که همیشه ابری و سرد است، گرما همیشه مصنوعی و با دست مربوط است، همیشه روی بخاری دستاش را گرم می‌کنند، دست در این فیلم متغیر مهمی است و داستان با درد دست ناهید شروع می‌شود و به زخم دست ناهید ختم پیدا می کند. در فیلم دست خیلی تکرار می شود و نماد خیلی کهن و جدی است و جلب است و قاعدتاً این را حساب شده به کار گرفته‌اند؛ دست به خاطر کار درد می‌کند بعد از ازدواج شفا پیدا می کند، با جدایی از مسعود دوباره زخم می‌شود و آن نقطه‌ای است که ناهید مهرش را به صورت کامل به احمد از دست می‌دهد و به نظرم این هوشمندانه و جالب بوده است و اواخر فیلم می فهمیم که ناهید و احمد با همدیگر فامیل هستند.


این جامعه‌شناس در مورد دیالوگهای فیلم سینمایی «ناهید» گفت: دیالوگهای این فیلم خیلی کوتاه و صمیمانه است و در عین حال معنادار است؛ جملات پرسشی خیلی زیاد است و خیلی از پلان‌ها با جمله پرسشی ختم می‌شود و آن جمله پرسشی، پرسش جدی است. ضرباهنگ داستان تند است و خیلی از پلانها زیر یک دقیقه است و این شکل چیده شدنش جالب است.

وی در مورد بازی بازیگران «ناهید» گفت: بازی بازیگران این فیلم واقعاً خوب است و حتی بچه‌ها در این فیلم خوب بازی می‌کنند و حتی سگی که در فیلم می‌بینید خوب از آن استفاده شده است؛ چون در اول فیلم لنگ نیست و در آخر فیلم، لنگ است.

کفه مثبت بودن زنها بیشتر از مردها

در ادامه، دکتر «افشین یداللهی» به عنوان کارشناس ـ مجری گفت: شخصیتهای فیلم «ناهید» سیاه و سفید نیستند و به نوعی خاکستری هستند اما معدل و برآیند که می‌گیریم عملاً به نوعی می‌بینیم که ناهید به خاطر ناامنی که جامعه برایش فراهم کرده است؛ مجبور است که دروغ بگوید، اما انگار اینکه این ناامنی در جامعه، مردان هستند که برای زنان بوجود می‌آورند اگر شخصیتها را مرور کنیم ضمن اینکه هیچ کدام به طور سیاه و یا به طور کامل سفید نیستند؛ می‌بینیم مردانی که ناامنی ایجاد می‌کنند تعدادشان خیلی زیاد است. فقط مسعود است که از ناهید حمایت می‌کند یا یک رفتار منطقی و انسانی دارد. در این فیلم مردها نه به زنها خیلی رحم و حمایت آنچنانی می‌کنند و در مجموع و نه حتی به خودشان رحم می‌کنند؛ در این فیلم کفه مثبت بودن در زنها بیشتر از مردهاست.

در پایان این نشست، حاضران در سالن سؤالات خود را مطرح کردند که از طرف «بیژن امکانیان» تهیه‌کننده و همچنین دکتر «رضا شهلا»، دکتر «شروین وکیلی» و دکتر «افشین یداللهی» پاسخ داده شد.

فيلم سينمايي «ناهید» در حال حاضر توسط مؤسسه «رسانه نیکان فیلم» در گروه پردیس سینمایی کوروش در تهران و نیز سینماهای سراسر کشور روی پرده است و مردم برای دیدن این فیلم و خرید آنلاین بلیط و رزروآن می‌توانند به سایت «سینما تیکت» به آدرس اینترنتی www.cinematicket.org مراجعه کنند.

هنر نیوز