مرتضی زاهدی در گفتگو با هنرنیوز؛
عواقب کار با ناشر خارجی کم تر است!
29 شهريور 1391 ساعت 12:12
هنرمندان تصویرگر با بازار کاری مواجه اند که چندان شرایط مطلوبی ندارد. همین موضوع بهانه ای شدتا از تصویرگران برجسته راهکاری بجوییم.
مرتضی زاهدی در قسمت اول گفتگوی خود از سابقه آشنایی‌اش با شباویز و آنچه سبب قطع همکاری‌ها از سوی او شده سخن گفت. وی درباره موقعیت تصویرگران در این بخش از سخنانش بیشتر توضیح می‌دهد: باید گفت انتشارات شباویز یکی از ده ها نمونه ناشرانی است که به عناوین مختلف حقوق نویسندگان و تصویرگران را نادیده می گیرد. این هنرمند تصویرگر درباره این موضوع که چه عاملی سبب شده است تا شباویز مورد اعتراض تصویرگران باشد؟ این‌گونه پاسخ می‌دهد: در پاسخ به این سؤال نمونه ای دیگر از کارهای غیرقانونی شباویز را مثال می‌زنم وارد می شوم. سال ۲۰۰۸ به درخواست او آثاری با موضوع «روح» برای نمایشگاه «تأتریو» در ایتالیا ساختم که برگزیده و هر شش فریم تصاویرم در بخش موضوعی در کاتالوگ نمایشگاه منتشر شدند.
در حال حاضر که چهار سال از آن رخداد می گذرد نه تنها او اصل کارهایم را پس نداده بلکه بدون اجازۀ من سه فریم از این مجموعه را در مسابقۀ «رنگ های مقدس» در ایتالیا شرکت داده است و آنها را به تشخیص خود به با موضوع «هوا» به پادوا فرستاده و من از طریق دبیر اجرایی فستیوال که -به من- ایمیل داد و تبریک گفت و پرسید مایلی کدام یک از تصاویرت در کاتالوگ چاپ شود دوباره از این حرکت غیر قانونی مطلع شدم!
** شباویز جاه طلب است
زاهدی درباره عدم رعایت اخلاق کاری توسط انتشارات شباویز می‌گوید: پس عدم شفافیت در روابط کاری و حرفه ای ناشر، جاه طلبی های غیر فرهنگی اش و پنهان شدن پشت ظاهری فرهنگی و ملی با شعار و ادعای معرفی و حمایت از تصویرگران ایرانی و باور اینکه سردمدار معرفی تصویرگران در سطوح بین المللی ست، ایجاد تنش، تفرقه و فضایی عصبی میان تصویرگران و ناشران و نهادهای مربوطه از طریق مصاحبه های متعدد و نامه نگاری های مغرضانه به نهادها و دبیرخانۀ فستیوال ها و مراکز توسعه دهندۀ تصویرگری از طریق ایمیل، سایت ها و مطبوعات، تخطی از اصول و قوانین بین المللی، ارسال حجم زیادی کار و ایمیل و ایجاد معضل در رابطه با بیمه و هزینه های پستی جهت باز پس فرستادن آثار ارسالی و ... که همۀ این رفتارها موجب خدشه دار شدن چهرۀ تصویرگر و تصویرگری ایرانی شده است.
در حقیقت چندین سال است که زمزمه هایی مبنی بر سوء استفادۀ انتشارات شباویز به گوش می رسد. این همه انعطاف در مقابل سوء استفاده یک ناشر به چه دلیل است؟ او درباره علت تعلل و تردید تصویرگران برای اعتراض به شباویز به این موضوع اشاره می‌کند که خود پیش از تصویرگران دیگر به اعتراض برخواسته و ادامه می‌دهد: من به شخصه بارها و بارها دوستانه و خصوصی و علنی اعتراضم را به رفتار و عملکردشان اعلام نمودم. حتی سال ۱۳۸۶ شکایت خود را از شباویز نزد اتحادیۀ ناشران بردم و تا حدی هم پیش رفتم اما چون در آن زمان هژمونی ای که اکنون میان ما – تصویرگران- برای حمایت و پشتیبانی از حقوق خود بوجود آمده نبود و من تتها بودم به نتیجه نرسید و در نهایت ماجرا آنگونه پیش رفت که بیش از پیش به کام ناشر رقم خورد.
**بهتر است با ناشران خارجی کار کنیم!
انتشارات دولتی و غیر دولتی دیگری نیز هستند که آثار تصویرگران و نویسندگانشان را بدون اطلاع آنان در کشورهای دیگر به چاپ می رسانند. زاهدی درباره این موضوع که راه حل این معضل چیست و چه مرجعی توان مقابله با آن را دارد؟توضیح می‌دهد: من از سال ۱۳۸۲ تا کنون به غیر از شباویز با هیچ ناشر دیگری در ایران فعالیت نداشته ام و جز یکی دو پیشنهاد بی کیفیت –که ترجیج دادم وقتم را برایشان تلف نکنم- در اینجا کتابی از من منتشر نشده است. بر این اساس فعالیت و تمرکزم بیشتر معطوف به کار با قواعد و استانداردهای نشر در عرصۀ بین المللی شده است و موضوع من دیگر ماجراها و مسائل داخلی نیست. نه اطلاع چندانی از آن دارم و نه برایم از اهمیت خاصی برخوردار است. در حال حاضر هم که می بینید در کنار همکارانم ایستاده ام فقط و فقط جهت حمایت از رفتار و منافع صنفی و حرفه ایست، در پی منافع شخصی نیستم.
مرتضی زاهدی درباره این موضوع که حسن انتشارات شباویز را در چه می دیدید و چه عاملی سبب شد تا شما و بسیاری دیگر از تصویرگران به همکاری با این ناشر متمایل شوید؟ می‌گوید: همانطور که قبلاً اشاره کردم شباویز تا پیش از بینال پنجم تصویرگران در آبانماه ۱۳۸۱ تقریباً حضور فعالی نداشت و روی کتاب هایی کم اهمیت و از رده خارج سرمایه گذاری می کرد و اصلا شباویز ناشر کتاب های کودک و نوجوان به شکلی که بعداً مطرح شد، نبود.
در اواخر دهۀ هفتاد و اوایل دهۀ هشتاد نسل جدیدی از تصویرگران جوان –نسلی خودجوش، توانمند، جسور و با انگیزه و بسیار عاشق و پی گیر- که نه نامی داشتند و نه عنوانی در کنار ناشرانی که تا دلتان بخواهد محافظه کار – از لحاظ اقتصادی و فرهنگی- و بی ایده ظهور پیدا کردند و بینال پنجم که با سه سال تأخیر – که از موقعیت بین المللی به ملی پس رفت کرده بود- بر پا می شد موجب معرفی تعدادی جوان با استعداد شد که تقریباً اکثر آنها بعداً جذب شباویز شدند و آثار درخشانی از خود بجای گذاشتند.
زاهدی در باره ماهریز می‌گوید: تنها ناشری که در آن سال ها فکر و سرمایه اش را صرف تولیدات فرهنگی هنریِ خلاقانه و بدیع می کرد، انتشارات «ماه ریز» بود. ولی او نیز همچون ناشران دیگر تولید و تمرکز روی کتاب های کودک و نوجوان از فعالیت های جنبی اش محسوب می شد که عمر چندانی نکرد و در همان اوایل دهۀ هشتاد تعطیل شد.
در این میان بود که شباویز آمد و اعلام کرد می خواهد فقط کتاب کودک و نوجوان منتشر کند و از جوانان نیز جهت همکاری استقبال می کند. اما در ابتدا نه دانش این کار را داشت نه درک و سلیقه اش را و نه سرمایۀ زیادی. ولی تا دلتان بخواهد پی گیر بود و به مرور خودش را کاملاً وقف این کار کرد. از هوش اجتماعی و اقتصادی و حتی سیاسی برخوردار بود و متوجه شده بود که اینجا ایران است و زندگی و کار در اینجا چه مسائل و مختصاتی دارد. ابزاری هم که برای پیش برد اهدافش در اختیار داشت چیز دردسر سازی نبود. روزی که شروع به کار کرد و از من خواست که با او همکاری کنم تقریباً هیچ چیز از تصویرگری و آنچه که در وجودم بود نمی دانست! نه جایی را می شناخت نه تولید قابل ملاحظه ای داشت که توسط آنها بتواند واردش شود.
این هنرمند علت برجسته شدن شباویز نزد تصویرگران را این‌گونه عنوان می‌کند: انتشارات « ماه ریز» که تعطیل گرید، کم کم شباویز مکانی برای عرضۀ کارها و تجربه هایی که دلمان می خواست شد – زیرا جای دیگری نمی‌خواست یا نمی توانست همچون شباویز این همه پتانسیل را یک جا دور خود جمع کند- ما همگی به او اعتماد کردیم و صادقانه و با عطش مشغول به کار بودیم که شباویز آرام آرام قدرت گرفت و- با کارهایی که انجام می دادیم- روز به روز بر بازخوردهایش افزوده می شد و به موازاتش بر اعتماد به نفس و توهمش...
بر این باورم که اگر کارش را با معرفت و صداقت و شفافیت ادامه می داد و درک درستی از جایگاه ما و خودش پیدا می کرد بی شک یکی از مهمترین ناشران و حامیان ادبیات و تصویرگری در تاریخ نشر ایران می بود و ما همگی بر عکسِ امروز با افتخار از همکاری با او یاد می کردیم.
این هنرمند درمورد اعلام بیطرفی انجمن تصویرگران می‌گوید: در این مورد چیز زیادی نمی دانم، اما اگر اعلام بیطرفی نموده کار اشتباهی نکرده است چون انجمن قرار نیست فقط طرف تصویرگران باشد بلکه او قرار است مشکل را بررسی و کارشناسی کند.
فاطمه عبدی مراد
کد خبر: 46462
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcb5aba.rhb00piuur.html