گزارشي از نشست نقد و بررسي نمايشنامه ”همسايه آقا”
حسين كياني:شناسايي دغدغه‌هاي جمعي باعث برقراري ارتباط مخاطب و نويسنده مي‌شود
14 شهريور 1389 ساعت 13:29
دومین نشست انجمن نمایشنامه‌نویسان خانه تئاتر با عنوان شنبه دوم که به بررسی نمایشنامه‌های تازه منتشر شده می‌پردازد، شنبه 13 شهریور در سالن اجتماعات خانه تئاتر برگزار شد.
به گزارش هنر نیوز به نقل از ایران تئاتر، در این نشست که به بررسی نمایشنامه "همسایه آقا" اثر "حسین کیانی" اختصاص داشت، علاوه بر حسین کیانی، بهزاد صدیقی به عنوان مدیر جلسه و رحیم عبدالرحیم‌زاده به عنوان منتقد مهمان حضور داشتند.
در ابتدای نشست صدیقی به ارائه توضیحاتی پیرامون این سلسله نشست‌ها پرداخت و گفت: «در این نشست‌ها به هر نمایشنامه تازه منتشر شده‌ای نمی‌پردازیم، بلکه آثاری مدنظر ما است که ویژگی‌های یک نمایشنامه درست را داشته باشد و بالاخص جزو تجربه‌های اول نویسنده در حوزه چاپ و نشر باشد.»
در ادامه صدیقی "همسایه آقا" را جزو آثار برتر چند سال اخیر در حوزه نمایشنامه‌نویسی برشمرد و گفت: «این نخستین نمایشنامه‌ای است که از کیانی چاپ شده و فضا و شخصیت‌هایی کاملاً ایرانی دارد. به لحاظ دیالوگ‌نویسی بسیار قوی است و کلمات و جملات با ریزبینی انتخاب شده‌اند.»
وی افزود: «هر چند زبان این اثر زبان مردم کوچه و بازار است، اما از پختگی و فخامت زیادی برخوردار است.»
صدیقی در ادامه "همسایه آقا" را الگوی درستی برای نویسندگان تازه‌کار عنوان کرد و گفت: «این نمایشنامه وضعیتی از ایران معاصر را ترسیم کرده اما جدای از آنکه دیدنی است، خواندنی هم هست.
سپس حسین کیانی به ارائه توضیحاتی درباره اثرش پرداخت و گفت: «این نمایشنامه جزو معدود آثار من است که قبل از شروع تمرین، آماده بود و حاصل فراغت خاطر و زمان کافی برای نوشتن آن بود.»
وی افزود: «اتودهای اولیه این کار به سال 81 برمی‌گردد اما آن اتودها مرا راضی نکرد و ایده‌ها 4 سال ماند تا سرانجام جای خودش را پیدا کرد.»
این نویسنده و کارگردان خاطر نشان کرد: «یکی از راه‌هایی که ما می‌توانیم به یک اثر خوب دست یابیم، گذشت زمان است. درخشان‌ترین ایده‌ها نیز خلق الساعه تبدیل به یک نمایشنامه خوب نمی‌شوند.»
وی افزود: «خیلی از آثارم در صورت چاپ نیاز به ویرایش و بازخوانی دارد اما "همسایه آقا" جزو آثاری بود که مرا برای چاپ راضی کرد.»
سپس رحیم عبدالرحیم‌زاده، کیانی را از نسل نویسندگانی چون محمد یعقوبی و علیرضا نادری برشمرد و گفت: «این دسته از نویسندگان خود مبادرت به اجرای آثارشان می‌کنند و از این رو آثارشان هم قابلیت‌های ادبی و هم قابلیت‌های اجرایی دارد.»
وی "همسایه آقا" را اثری در حوزه رئالیسم اجتماعی معرفی کرد و گفت: «یکی از مهمترین ویژگی‌های رئالیسم در زبان نمایشنامه تجلی می‌یابد و زبان این اثر نیز زبانی برگرفته از اجتماع و کاملاً آشنا است.»
این منتقد افزود: «علیرغم قدرت زبانی نمایشنامه "همسایه آقا" حفره‌هایی نیز در آن وجود دارد، از جمله زبان متعلق به جنوب تهران دهه 30و 40 است؛ حال آنکه این نمایشنامه در شهرستانی دور افتاده و در زمان معاصر اتفاق می‌افتد.»
عبدالرحیم‌زاده یکی دیگر از لایه‌هایی که رئالیسم در آن نمود می‌یابد را شخصیت‌پردازی اثر عنوان کرد و گفت: «شخصیت‌های "همسایه آقا" بسیار آشنا و ملموس هستند و اگرچه شخصیت پیچیده و چند لایه‌ای چون "قافله باجی" در این نمایشنامه به چشم می‌خورد، اما برخی شخصیت‌ها همچون جلال‌الدین، کبوتر و سیدعلی محمد بسیار تخت و یک بعدی هستند.»
عبدالرحیم‌زاده یکی از ویژگی‌های برجسته نمایشنامه را استفاده درست از اشکال نمایش آیینی عنوان کرد و گفت: «در ایران وقتی صحبت از آئین و سنت می‌شود، بلافاصله منظور بازسازی و تکرار آن است در صورتی که هنر از آئین و سنت برای خلق پدیده‌های نو الهام می‌گیرد.»
وی افزود: «در این نمایشنامه نیز شاهد استفاده از تعزیه و تکنیک‌های آن در لایه‌های زیرین اثر هستیم، بدون آنکه تعزیه خود را به رخ مخاطب بکشد.»
در ادامه نشست کیانی به بحث درباره زبان پرداخت و گفت: «زبان همان‌قدر که می‌تواند به کلیت اثر کمک کند می‌تواند تبدیل به یک هیولا و مانع بزرگ برای نویسنده شود و گاه برخی نویسنده‌ها آنقدر در قید زبان می‌مانند که از درون مایه غافل می‌شوند. زبان برای من یک رسانه است که نخستین کارکردش اطلاع‌رسانی است.»
وی افزود: «در این نمایشنامه برایم مهم بود از زبانی بهره بگیرم که در تمامی اقلیم‌های ایران فهمیده شود و قابل اجرا باشد.»
وی همچنین درباره شخصیت‌پردازی اثر گفت: «همان‌طور که به درستی درباره تأثیر تعزیه در این نمایشنامه گفته شد، شخصیت‌های سیاه و سفید نمایشنامه از اولیا و اشقیاء تعزیه تأثیر پذیرفته‌اند و فکر می‌کنم اگر تعزیه به شکل سالم و منطقی ادامه می‌یافت، شاید منجر به چنین نمایشنامه‌هایی می‌شد.»
سپس "بهزاد صدیقی" بهره‌گیری از زبان طنز در موقعیت‌های تلخ و تراژیک را یکی از ویژگی‌های برجسته اثر خواند و گفت: «این مسأله به غنای دیالوگ‌ها افزوده و در عین حال مخاطب را به اندیشیدن وا می‌دارد.»
عبدالرحیم‌زاده نیز در ادامه با اشاره به دغدغه‌های نمایشنامه و محتوای آن گفت: «علیرغم اینکه در این نمایشنامه محتوایی غنی همچون مبارزه با خرافه‌های مذهبی وجود دارد، اما نمایشنامه بیش از آن که دغدغه معنایی داشته باشد به روایت و قصه‌گویی اهمیت می‌دهد.»
سپس حسین کیانی در بخش پایانی سخنانش گفت: «چیزی که به نویسنده کمک می‌کند تا با قشر وسیع‌تری از مخاطب ارتباط برقرار کند شناسایی دغدغه‌های جمعی و پوشیدن لباس داستان بر آن است.»
وی افزود: «شخصیت‌ها باید دغدغه‌های مشترک زمانه و دوران خود را داشته باشند.»
بهزاد صدیقی در پایان این جلسه با اشاره به زحمات انتشارات افراز در چاپ مجموعه‌ای با عنوان "ایران، این روزها" زیر نظر محمد یعقوبی گفت: «از طرف خودم و انجمن نمایشنامه‌نویسان از این ناشر که آثار خوب ایرانی و همچنین آثار نسل جدید را منتشر می‌کند، تشکر می‌کنم و امیدوارم این امر توسط دیگر ناشران نیز ادامه یابد.»
کد خبر: 16203
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcbf5b8.rhb0gpiuur.html