شب گذشته آخرین قسمت مجموعه مناسبتی «یه تیکه زمین» به کارگردانی «مهدی کرم‌پور» از شبکه دو سیما پخش شد. در کشور ما ساخت سریال‌ها و فیلم‌های مناسبتی مدتی است که از سوی شبکه‌های مختلف صدا وسیما تبدیل به یک عادت شده و شبکه‌های مختلف در ایام و مناسبت‌هایی مختلفی مانند: ماه مبارک رمضان، ماه محرم، دهه فجر و عید نوروز شروع به ساخت مجموعه‌های تلویزیونی مناسبتی با موضوع‌‌ همان ماهی که سریال قرار است روی آنتن برود می‌کنند. نکته جالب توجه‌ای که در این خصوص وجود دارد این است که به دلیل نبود برنامه ریزی مناسب از سوی صدا وسیما و تا حدودی سفارش دهندگان این گونه آثار مناسبتی با نزدیک شدن به پایان سال و فرا رسیدن سال جدید، یا آغاز ماه مبارک رمضان یا دهه اول ماه محرم تازه صدا و سیما یاد ساخت مجموعه‌های تلویزیونی مناسبتی می‌افتد و به همین دلیل این گونه آثار به سرعت وبا شتاب ساخته و روی آنتن فرستاده می‌شوند. هر چند در یکی دو سال اخیر صدا وسیما تلاش کرده که این رویه غلط سریال سازی را تا حدودی اصلاح کند و زود‌تر از زمان مقرر دست به ساخت این آثار بزند وکمیت را فدای کیفیت نکند. هر چند نمی‌توان منکر این نکته شد که اکثر سریال‌های مناسبتی با تمام نقاط قوت و ضعفی را که در این زمینه وجود دارد و به خوبی هم مشهود است، برای مخاطب ایرانی تبدیل به یک عادت شده است. به همین دلیل سازندگان سریال‌های تلویزیونی هم در چند سال اخیرتلاش داشته‌اند که اندیشه‌های تازه‌ای را در قالب مضامینی بکر، نو و جذاب ساخته و به مخاطب مشکل پسند امروز سینما وتلویزیون ارائه دهند. اما باز هم به نظر می‌رسد برخی از مشکلات ساخت این گونه آثار هنوز هم پس از یک دهه وجود دارند. به عنوان مثال در مجموعه تلویزیونی «یه تیکه زمین» که به قلم «علی اکبر محلوجیان» نوشته شده بود. به جرئت می‌توان گفت این سریال نیز مانند مجموعه‌های تلویزیونی «زیر تیغ»، «مثل هیچ کس»، «فرات» رد پا و مضامین کلیشه‌ای را می‌توان به وضوح دید. که این نشان دهنده طرز تفکر و اندیشه فردی نویسنده وتوجه او به مضامینی است که در فرهنگ ایرانی وجود دارند. مضامینی چون: قصاص، گناه، پدر سالاری، کینه، رفاقت، دشمنی، خانواده و فروپاشی بنیان‌های آن، بدبختی، فقیر، ناآگاهی و... چندین موضوع دیگر که علی اکبر محلوجیان در اکثر سریال‌هایی که برای تلویزیون نوشته رد پای آن‌ها وجود دارد. هر چند بخشی از تفکری که باعث تکرار موضوع و مضامین در تلویزیون ما و به خصوص در عرصه سریال سازی می‌شود توجه و به ظاهر دغدغه مدیران سیما و در نتیجه سفارش آن‌ها به برنامه سازان است که تلاش می‌کنند با هر اثری که می‌سازند بتوانند علاوه بر پر کردن آنتن شبکه خود نیازمندی‌های روحی و روانی مخاطبان را نیزتامین کنند. به همین دلیل آن‌ها می‌کوشند که هر بار با نگاهی نو به موضوعات امتحان پس داده وکلیشه‌ای مخاطب بیشتری به خصوص قشر جوان جامعه را جذب آثار خویش نمایند. به همین خاطر اغلب این سریال‌ها با بیان مشکلات جوانان امروز در رابطه با کار، تحصیل، خانواده، ازدواج و... را در غالب یک سری ماجراهای عاطفی، احساسی وعاشقانه مخاطبان را پای تلویزیونی بنشانند وبرای خود مخاطب جذب کنند. با این وجود هستند آثاری و سریال‌هایی که در نوع خود با داشتن چندین بازیگر حرفه‌ای و مطرح سینما وتلویزوین به خوبی نمی‌توانند انتظار مخاطبان را برآورده سازند؛ چراکه اغلب این آثار (تله فیلم وسریال) بر پایه فیلمنامه اصولی و هدفمند ساخته نشد‌اند. تاجایی که به نظر می‌رسد مشکل عمده سینما وتلویزیون ما نگاه عجولانه و سطحی به موضوعات روز جامعه و مردم باشد، که گریبانگیر اغلب سریال‌های تلویزیونی شده است.
مجموعه تلویزیونی «یه تیکه زمین» داستان زندگی حاج‌حیدر از نانواهای قدیمی تهران بود که هنوز نان سنگک را در ترازو وزن می‌کند و بعد به دست مردم می‌دهد. او مورد احترام مردم است و همه از او و خانواده‌اش به نیکی نام می‌برند. وی در روستایی نزدیک تهران که زادگاهش است، یک تکه زمین دارد. روستاییان فروش محصولات سالانه را به او و خانواده‌اش سپرده‌اند. نظم این چرخه از روزی تغییر می‌کند که حاج‌حیدر نانوایی را به دلیل تخلف تعطیل می‌کند و این شروع ماجراست و ادامه داستان که به مرور مخاطب با اعضای تک تک خانواده حاج حیدر آشنا می‌شود. به نظر می‌رسد مجموعه تلویزیونی «یه تیکه زمین» تا حدودی شبیه به سریال‌هایی شده باشد که در درجه اول مشابهت‌هایی با «زیر تیغ» و «مثل هیچ کس» از نظر ایجاد تنش و بحران محل آرامش و کار دارد. به همین دلیل است که سازندگان این مجموعه با شناخت کامل از نوع قصه که تاحدودی از کلیشه‌های آشنای ملودرام‌های خانوادگی بهره می‌برد، توانسته فضا و میزانسن بکری را برای روایت داستان حاج حیدر و خانواده‌اش فراهم کند و مخاطب را به پیگیری داستان علاقه‌مند کند.

ادامه دارد...

یاداشت: علی یعقوبی

هنر نیوز