هنر نیوز - مفاهیم ماورایی در ساز و کار فیلم‌ تاریخی- مذهبی

نگاهی به فیلم «ملک سلیمان نبی(ع» ساخته شهریاربحرانی؛

مفاهیم ماورایی در ساز و کار فیلم‌ تاریخی- مذهبی

شهریار بحرانی این بار در اثر متفاوت خود،«ملک سلیمان» با بهره گیری از پتانسیل مضامین مذهبی و با رویکری دیگرگونه ، از ماهیت این مفاهیم، پرده برداشته است.
در این فیلم که با تلفیق ابعاد ماورایی وموضوع مذهبی، چهره‌ای تازه از یک روایت تاریخی ارائه شده است، برخی عناصر پایه چون تفهیم و باورپذیری به صورت رفلکسیو مطرح می‌گردد.
سیر تاریخی روایات مذهبی، مصداق و مرجع آن و تدابیر عمیق اجرایی در این اثر، مخاطب خود را به فضای گسترده تری رهنمون می‌سازد. این فضا که با مشخصاتی چون ماورا اندیشی بیرونی و لایه های درونی بسط یافته است به خوبی قابلیت‌های خود را محرز می‌کند. زیرا تفهیم مفاهیم انتزاعی – مذهبی از دریچه یک رخداد آنی صرف بسیار جای تامل دارد و در واقع ساخت و پرداخت سینمایی آن نیز به نوبه ی خود بر دشواری امر می‌افزاید. «ملک سلیمان‌»، که با همطرازی نیکوی کاراکترهای تاریخی، ساختار اجرایی یافته است،تلمیحات باریک اندیشانه‌ای به زندگی سلیمان نبی(ع)‌، بافت اجتماعی قوم بنی اسرائیل ورهیافت های همزمانی متشابه دارد. این اثر با بهره گیری از ارتفاع کارکرد انتزاعی در قالب نکته نمودهای عرفانی، رشته ای محکم از یک کانون ثقل‌گرا ایجاد کرده است. مفاهیم ماورایی چون وجود موجودات نادیدنی که در قرآن کریم به آنها اشارات عمیقی شده است و تاثیرات آنها بر زندگی انسانها در جهان مادی و حضور پیامبر به عنوان حلقه اتصال این مضامین، بسیار نکته حائز اهمیتی است.
همچنین بحث حلول به عنوان یک مسئله عرفانی با دیدگاه فلسفی، جایگاهی عظیم و موثر در انطباق این اثر با گرایش مفهومی دارد. حلول موجودات ماورایی چون شیاطین و جن در انسان‌های که خطاکار هستند و تاثیرات ناشی ازآن بر رفتارعمومی افراد نکته ایست که نگاهی تازه می طلبد. این نگاه با فرض انفکاک افراد از زاویه‌ نیک درونی و پرهیزکاری و نیز بد طینتی حاصل شده است. وانگهی انذار نبی به عنوان سرفصل وقایع هم کاشانه اعم از بستر وقوع حوادث وکارکرد آنها در مرتبه ی بعدی که لزوما امتحان الهی‌ست نیز قابل بحث است.
این انذار وحیانی که از ماحصل رفتارهای اجتماعی وموقعیت زمانی آن خبر می دهد آغاز کانون بخشی به ماهیت مفاهیمی ست که قراراست به دنبال هم و به صورت وابست گرایی مرکزی ارائه گردند. این مسئله به خوبی در بافت فکت‌های تاریخی چون انذار پیامبران به دلیل بی اخلاقی ها و کم تعهدی های اجتماعی وسپس آسیب پذیری معلولی آن مشهوداست. ازسوی دیگر تاثیرات آنی موجودات ماورایی در بطن هاله‌های تصویری تنیده در هم نیز که دراین اثر به صورت فکت‌های متصلی چون مرگ نزدیکان پیامبر وصحه بر افزایش ظرفیت وجودی آنان شیرازه ی روابط دایره ای شکلی است که چرخه ای از امور نامحسوس را ارائه می دهند.
در یک نگاه عرفانی، محدوده ‌ واکنش پذیری‌ها نیز که با بیان مفاهیمی چون تقواپیشگی وتهذیب نفس همراه است، می‌تواند زیر بنیاد ساخت این اثر و جوانب آن باشد. به گونه‌ای که این مسئله درسلوک وجودی افراد، حائلی در برابر رسوخ این موجودات باشد.
در این اثر همچنین تقابل سحر و ایمان قلبی که منشا الهی دارد در رویداد توانگری غلبه برهم به نحو بارزی نشان داده شده است. درواقع کانون توطئه یهود که آتشگاه یک ساحر است نقطه تقابل دوسویه‌ای ‌است بین نیروی شر وخیر.
مصادیق خیر و شر در پایه‌های اسطوره شناسی تاریخ بشر،همواره یکی از دغدغه های تامل برانگیزی بوده است که بخش استنادی وغیراستنادی آن را رقم زده است.این درحالیست که ساختارجدل واره ی این دو نیرو همواره با قهرمان محوری وپرداخت آن همراه است.در این اثرنیز یکی از ملزومات اساسی در پرداخت،کدهای تصویری از آغاز یک تنش بزرگ بین این نیروهاست.
روایات تاریخی - مذهبی،هریک بنابر بستر و قوع آنها در برهه‌های گوناگون که گاه با رفرنس‌های معمول و گاه ارجینال توامان است، به شرط صحت ساخت و پرداخت می تواند پیش فرض‌های اساسی ذهن افراد را تصحیح یا تحکیم کند.دراین ژانر، این قابلیت کافیست که با تمایز دیدگاه همراه باشد.در فیلم«ملک سلیمان» به کارگردانی شهریاربحرانی، جلوه ی متفاوتی از زندگانی حضرت سلیمان(ع) که سیر داستان های منقول همیشگی را از زاویه ی خوبی به چالش کشانیده است، مطرح می شود.
از دیگر رویکردهای غالب در این فیلم، نماسازی وچینش فضای تاریخی منطبق با رفرنس‌هاست که واجد درگیری و دخالت عینی نشانه‌های تصویریست.همچنین انتخاب چهره های موثرکه فی نفسه، از ارکان اصلی تطبیق عناصر با یکدیگر است.
به نظر می‌رسد تعمد سازنده‌ اثر، بر کیفیتی دوچندان در همجواری و باورپذیری مفاهیم اساسی مذهبی بوده است و دراین راستا به توفیقات خوبی در اثرخود،دست یافته است.