هنر نیوز - شب چله ایرانی، آغاز درخشندگی جهان

دوباره خورشید زاده می شود و سپیده دم چون یک گل یخ برسینه آسمان ظاهر می شود که خجسته است و تمام خجستگی و برکت سال آینده را در خود دارد.

به گزارش هنرنیوز؛ می‌دانیم که زمین در یکم دی ماه (۲۱ دسامبر) هر سال به نقطه انقلاب زمستانی خود می‌رسد. نقطه‌ای که در آن، ناظران نیم کره شمالی دارای کوتاه‌ترین روز و بلندترین شب سال بوده و وارون آن در نیم کره جنوبی بلندترین روز سال اتفاق می‌افتد. اما باید توجه داشت که در این شب همه ناظران نیم کره شمالی دارای طول شب یکسان نیستند. در استوا طول شب و روز برابر و هر یک مساوی با ۱۲ ساعت است و هر چه به سمت قطب می‌رویم طول شب چله افزایش می‌یابد.

چله (چهله) : ۴۰ روزمانده به سده (سرمای شدید یا چله بزرگ زمستان)
که با رسیدن جشن سده هوا رو به گرمی می‌رود.
مهر سوشیانت می‌آید تا به نیکان آب حیاب بدهد (مقامی که در اسلام برای خضر قایلند!)

جایگاه و اهمیت خورشید
در قدیم سرور همه پدیده‌های اهورایی بی تردید خورشید و روشنایی بوده به همین شوند که خورشید همه چیز بوده و ریشه همه برکات و نور. اگر بخواهیم اهمیت خورشید و نور را در گذشته درک کنیم یک لحظه در خلوت تمام عوامل آسایش امروزی را که زندگی ما را اشغال کرده است مثل سرعت، حرکت، ایجاد نور همه را نادیده گرفته و خود را در یک دخمه ببینیم که در آن جا زندگی می‌کنیم که در تاریکی محض است وبی دفاع در برابر تمام حشرات، حیوانات و درندگان هستیم در این حالت که در ترس و گرسنگی و وحشت زندگی می‌کنیم آن گاه اهمیت خورشید را خواهیم دانست و سپندینگی و قداست آن را در گذشته درک خواهیم نمود.

انار: هر انار کوچک و بزرگ ۳۶۵ دانه دارد به شمار روزهای سال! انار از ویتامین و مواد معدنی سرشار و برخوردار بوده و برای تن درستی انسان بسیار مفید است. در صورت استفاده از انار در پیشگیری از یبوست بسیار مؤثر است همچنین انار ارزش سیری بالایی دارد و می تواند از پرخوری در افراد در شب چله جلوگیری کند.
انار نیز در سنگ‌نگاره های پارسه در زیر نیزه‌های سربازان هخامنشی بعنوان تزیین استفاده شده است درخت انار در خانه‌ها و آتشکده‌ها کاشته می‌شده و در آیین‌های مینُوی و دینی شاخه‌های آن را به عنوان بَرسَم در دست می‌گرفتند. و به هنگام نیایش و سپاس از داده‌های اهورایی و باروری زمین در دست گرفته و آفرین می‌خوانند. انار نماد باروری و برکت (دانه‌های زیاد آن) و نماد مادینه (زنانگی) پس از یورش تازیان است.

میوه انار به عنوان نماد باروری و فراوانی، در آیین گواه‌گیران و پیوند زناشویی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. زادگاه انار ایران است و ایرانیان از هزاران سال پیش با کشت انار آشنایی داشتند. رنگ سرخ آتشین گل و شکل کاسه گل آن شبیه به آتش‌دان است و گرامی داشته شده است. پُر دانگی میوه انار، به نشانه باروری ایزد بانوی آناهیتا، نماد باروری و فراوانی بوده است و به همین شُوَند (دلیل) نام‌هایی مانند: گلنار نامی زیبا و برازنده و فراگیر برای دختران ایرانی بوده است.
انار ایرانی، به تدریج در مناطق آسیای مرکزی تاهیمالیا، خاورمیانه، آسیای کوچک (صغیر) و حوزه مدیترانه گسترش یافته است. تا کنون بیش از ۷۶۰ رقم انار در ایران شناسایی شده که در مزکز تحقیقات کشاورزی یزد و اسپهان (اصفهان) نگه داری می‌شوند. از عمده‌ترین ارقام انار ایران می‌توان به ملس ساوه، شیرین شهوار یزد، دانه سیاه اسپهان و رباب پارس (فارس) و … اشاره کرد.
خوردن هندوانه و انار نمادی از گرمای مهر در شب سرد زمستان است. انار نیز خود نمادی والا از خورشید است.

هندوانه: به عنوان نمادی کروی که برونش سبز (نشان سرسبزی و تازگی) و درونش قرمز است و سمبل و نماد خورشید محسوب می شود، به عنوان مهم‌ترین میوه بر سر خوان (سفره) چله قرار می‌گیرد.
پورسینا می‌گوید: هندوانه به دلیل برخورداری از فیبر زیاد و همچنین ماده رنگی موجود در آن برای حفظ تن درستی انسان بسیار تأثیرگذار است.

هندوانه که قاچ‌های مدور می‌خورد چون خورشید، یادآور گرمای تابستان و فرونشاندن عطش است و باور بر این است که با خوردن هندوانه در شب چله، در زمستان پیش رو، سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد.

در حقیقت مصرف هندوانه، به دلیل سرشار بودن از انواع ویتامین‌ها و املاح معدنی، نیاز بدن به این مواد مغذی را تامین کرده و مایعات هدر رفته را جبران می‌کند. وجود مقادیر بالایی از آنتی اکسیدان‌های مختلف در این میوه، آن را ارزش‌مند ساخته است. ویتامین‌های A و C و لیکوپن از مهم‌ترین ضد اکسیدکننده‌های هندوانه به شمار می‌آیند. این ترکیبات با غیر فعال کردن رادیکال‌های آزاد، از اکسیداسیون کلسترول و تنگ شدن دیواره عروق و در نهایت از بروز بیماری‌های قلبی و سکته جلوگیری می‌کند. بعلاوه مطالعات نشان می‌دهد که مصرف منظم این میوه از بروز حملات آسم، سرتان کولون (سرطان) و حتا آرتروز می‌کاهد. هندوانه را در درمان بیماری‌های کلیه، نقرس و بواسیر مفید می‌دانند. تخم هندوانه نیز حاوی ۳۰ درصد روغن است که از نظر خواص شیمیایی مانند بادام است و مغز تخم هندوانه هم انگل‌های روده و معده را از بین می‌برد. در نسخ کهن به خواص پوست سفید داخل آن اشاره شده است که برای زخم گلو و دهان بسیار مفید است. هندوانه نیز مظهر نوعی باروری و برکت است.

شب چله، بلندترین شب سال
آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است/ یارب این تاثیر دولت از کدامین کوکب است؟
تا به گیسوی تو دست ناسزایان کم رسد/ هر دلی از حلقه‌ای در ذکر یارب یارب است.«حافظ»

اکنون گیسوان مادر (شب) سرتاسر نیم کره شمالی را فرا گرفته و هر دلی در هر گوشه‌ای از این گیسوی آشفته در ذکر یارب یارب است تا دوباره خورشید زاده شود و سپیده دم چون یک گل یخ برسینه آسمان ظاهر شود که خجسته است و تمام خجستگی و برکت سال آینده را در خود دارد.
تشبیه زلف یار و آه سینه شعرا را به یلدا تشبیه می‌کنند.

یاری نامه ها: مهرداد ایران مهر ،دکتر تورج دریایی ،ایران نامه، سیاوش آریا