هنر نیوز - آیا سینما‌حقیقت به تبعید می‌رود؟

جابجايي محل برگزاری جشنواره‌ و نظر مستندسازان

انتقال جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به شهر اصفهان با واکنشهای متفاوت مستندسازان مواجه شده است.
به گزارش هنر نیوز به نقل از خبر آنلاین، جشنواره بین‌المللی فیلم مستند تهران، سینما‌حقیقت را بی‌شک باید پدیده‌ای نادر و منحصر به فرد در عرصه فرهنگ و هنر کشور به حساب آورد. این جشنواره که فراخوان چهارمین دوره آن اواخر اردیبهشت ماه امسال منتشر شد، امروز و پس از سه دوره برگزاری، بی هیچ اغراقی به معتبرترین جشنواره‌های مستند جهانی پهلو می‌زند.
سوای استقبال خوب داخلی از اولین دوره جشنواره «سینما حقیقت» که در سطح ملی برگزار شد، میزان استقبال از آن در دو دوره‌‌ای که به شکل بین‌المللی برگزار شد به نحوی بود که سیمای واقعی یک جشنواره استاندارد و جهانی را به ذهن متبادر می‌کرد. سه دوره برگزاری جشنواره سینماحقیقت زمان خوبی بود برای توجه به سینمای مستند اگرچه تحریم مستندسازان در دوره گذشته را شاید بتوان بزرگ‌ترین چالش پیش پای این جشنواره نو پا به حساب آورد، اما همین دوره نیز با شور و اشتیاقی که مستندسازان جوان از خود نشان دادند از سکه نیفتاد و سالن‌های نمایش همچون دو دوره گذشته با استقبالی مناسب و چشمگیر روبرو شد.
در آستانه انتشار فراخوان چهارمین دوره جشنواره «سینما حقیقت»، موضوع انتقال جشنواره از شهر تهران به اصفهان چالشی جدید و اساسی را پیش پای این جشنواره قرار داده است. اواخر خرداد ماه امسال خبرگزاری‌ها با انتشار خبر نشست هماهنگی و برگزاری چهارمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت که با حضور شفیع آقامحمدیان، مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و علیرضا ذاکراصفهانی، استاندار اصفهان در استانداری اصفهان برگزار شد، از توافق‌هایی برای برگزاری این جشنواره در اصفهان خبر دادند. با اینکه اعلام شده است بحث در جزئیات برگزاری جشنواره هنوز ادامه دارد و ممکن است در این زمینه اختلافاتی وجود داشته باشد اما انتشار این خبر واکنش‌های متفاوتی را در بین مستندسازان کشور در پی داشت.
این جابجایی سلب شخصیت از جشنواره است
ارد عطارپور، یکی از مستندسازانی است که وقوع چنین تغییر و تحولی در مکان برگزاری جشنواره را به صلاح نمی‌داند. او در این ارتباط به خبرآنلاین، گفت: «همه جای دنیا جشنواره‌ها را به نام شهر و محل برگزاری آن می‌شناسند. جشنواره‌هایی چون مارسی، کن، برلین، ونیز و ... مثال‌های خوبی برای اثبات این ادعا هستند. تصور می‌کنم این جابجایی برای جشنواره‌ای که یک دوره‌اش در سطح ملی و دو دوره‌ آن به شکل بین‌المللی برگزار شده، اتفاق چندان جالبی نیست.»
عطارپور با اشاره به برگزاری یک جشنواره بومی برای اصفهان افزود: «دلیلی نمی‌بینم جشنواره سینماحقیقت که پس از سه دوره برگزاری همه آن را به نام تهران می‌شناسند، در این مقطع دچار تغییر مکان شود. این اقدام قطعاً به نفع جشنواره و به نفع سینمای مستند نیست.»
کارگردان مستند «پرنیان» با اشاره به ابعاد بین‌المللی جشنواره سینماحقیقت اظهار داشت: «این جشنواره جدا از ابعاد داخلی آن، در بعد بین‌المللی و در بین علاقه‌مندان فرامرزی سینمای مستند با نام «جشنواره سینما حقیقت تهران» شناخته می‌شود. البته در پسوند این جشنواره نام شهر برگزاری آن نیامده است اما با این حال همه می‌دانند محل برگزاری آن شهر تهران است. ما با این کار و این جابجایی به نوعی شخصیت جشنواره را از آن سلب می‌کنیم.»
وی در ادامه افزود: «این جشنواره در سه دوره‌ای که از برگزاری آن می‌گذرد مخاطب و تماشاگر خاص خود را پیدا کرده است و استقبال قابل توجهی که مخاطب از فیلم‌های مستند حاضر در جشنواره به عمل ‌آورده، موضوعی نیست که قابل کتمان باشد. سردرگمی و ریزش این مخاطب، تنها حاصلی است که ما از جابجایی فوق عایدمان می‌شود.»
عطارپور در انتها با طرح این سئوال که با توجه به همه انتقادات وارده، چه اصراری به این جابجایی وجود دارد، گفت: «واقعاً چه لزومی دارد این جشنواره از تهران به اصفهان منتقل شود؟ کم‌ترین انتظار ما این است کسانی که چنین تصمیمی گرفته‌اند، لزوم آن را برای ما تبیین کرده و شفاف‌سازی کنند. حرف ما این است که شهر محل برگزاری یک جشنواره نسبت به آن جشنواره دارای نوعی مالکیت معنوی است و جابجایی‌های این چنینی هویت و شخصیت جشنواره را هدف قرار می‌دهد.»
سینماحقیقت با این انتقال حیف می‌شود
محمدعلی فارسی، دیگر مستندسازی است که دید خوبی نسبت به این تغیرر و تحول ندارد. او در این خصوص به خبرنگار ما گفت: «ما مستندسازان در این سه دوره عرق و علاقه خاصی به جشنواره سینماحقیقت پیدا کردیم و البته این جشنواره نیز در همین مدت کوتاه به نحوه شایسته‌ای هم در داخل و هم خارج از کشور مورد توجه مستندسازان قرار گرفت.»
وی اضافه کرد: «سخن گزافی نیست اگر بگوییم سینماحقیقت در بعد بین‌المللی بسیار سریع‌تر و بهتر از جشنواره فیلم فجر مطرح و پذیرفته شد. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که سینما‌حقیقت با این انتقال از بین می‌رود. واقعاً حیف است جشنواره‌ای با این مختصات و این میزان از اعتبار که ظرف مدت کوتاهی بدست آمده با یک حرکت نسنجیده به قهقرا برود.»
کارگردان مستند «روز حادثه» با بیان اینکه ایده مثبت و خیرخواهانه‌ای پشت این تصمیم‌گیری نمی‌بیند، اظهار داشت: «واقعاً نمی‌فهمم چرا باید چنین تصمیمی گرفته شود. شما به تجربه جشنواره فیلم کودک و نوجوان نگاه کنید. این جشنواره تا زمانی که در اصفهان برگزار می‌شد ارزش و امتیازی ویژه داشت، اما به محض تغییر مکان برگزاری جشنواره دیگر هیچگاه آن اعتبار سابق را بدست نیاورد.»
فارسی در انتها گفت: «نمی‌خواهم بدبین باشم، اما شاید برخی دوستان قصد کرده‌اند با این کار از ابهت «سینما حقیقت» بکاهند. البته من به دوستانی که در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی مشغول فعالیت هستند، ایراد نمی‌گیرم. من بیشتر این افراد را می‌شناسم و به فهم و شعور فرهنگی اکثرشان اذعان دارم. در دلسوزی این افراد نسبت به سینمای مستند هیچ شک و شبهه‌ای وجود ندارد و درست به همین دلیل بعید می‌دانم مرکز در این تصمیمی که گرفته شده، نقشی داشته باشد.»
با فرض نیت خیر، تصمیم خوبی است
هرمز امامی را باید جزو معدود مستندسازانی به حساب آورد که به این تصمیم با دیدی مثبت و خوشبینانه می‌نگرد. امامی در این خصوص به خبرآنلاین، گفت: «اگر با این دید که همه چیز نباید به تهران خلاصه شود نگاه کنیم، این انتقال می تواند اتفاق خوبی باشد. به هر حال قرار نیست همه اتفاقات خوب در تهران و برای تهرانی رخ بدهد.»
امامی در ادامه افزود: «البته شاید عده‌ای به امکانات کم دیگر شهرستان‌ها نسبت به تهران ایراد بگیرند، اما موضوع اینجاست که این حرکت باید بالاخره از جایی شروع شود. این انتقال مکان جشنواره می‌تواند همین شروع باشد.»
وی در پاسخ به سئوال خبرآنلاین مبنی بر چرایی و دلیل نگرانی سایر مستندسازان کشور از این جابجایی، اظهار داشت: «فرض بر این است که این تصمیم بر پایه نیتی خیر بنا شده است اما اگر این جابجایی و انتقال دلیلی جز تمرکززدایی از تهران داشته باشد، دیگر نمی‌توان خیلی به نیت تصمیم گیرندگان در خصوص این قضیه خوشبین بود. شاید این نگرانی‌ها ناشی از همین شک باشد. البته من در حال حاضر هیچگونه قضاوتی در این خصوص ندارم و ترجیح می دهم زمان بیشتری بگذرد و حرف‌های همه را بشنوم.»
کارگردان مستند «چغازنبیل» نگرانی‌ها در خصوص ریزش مخاطب و استقبال سرد از سینماحقیقت در صورت انتقال آن به اصفهان را بی‌مورد دانست و اظهار داشت: «من نگران ریزش مخاطب نیستم و فکر می‌کنم نه در اصفهان که حتی در ده کوره‌های محروم‌ترین استان‌های کشور نیز سینمای مستند می تواند مخاطب داشته باشد.»
وی افزود: «من ترجیح می‌دهم همه در این جشن شریک باشند و چه بسا که این آدم‌ها خیلی علاقه‌مندتر و دلسوزتر از مخاطبان در شهرهای بزرگ باشند و تنها کمبود امکانات آن‌ها را از علائق‌شان دور کرده است. شاید این فرصتی باشد تا چنین افرادی بتوانند با توجه به فرصتی که برای‌شان فراهم شده، توانایی‌های خود را نشان بدهند.»
امامی با ابراز امیدواری در خصوص نیت خیر و مصلحانه مسئولانی که تصمیم به انتقال جشنواره سینماحقیقت از تهران به اصفهان گرفته‌اند، گفت: «من نمی‌خواهم پیشاپیش دست به قضاوت بزنم اما اگر قصد دوستان از جابجایی فوق، این است که کسی به دیدن جشنواره نرود و همه چیز بی سر و صدا برگزار شود تا بعداً و سر فرصت جشنواره از دور خارج شود، آن وقت است که باید نگران شد. یادمان باشد سینمای مستند ما هیچ حامی و سرمایه‌گذاری ندارد و فقط یک جشنواره دارد که چه خوب و چه بد نباید بگذاریم سهواً یا عمداً از بین برود.»
گزارش از علی اناری