هنر نیوز - راهی که جاده ابریشم برای احیا پشت سر می‌گذارد

در ششمین اجلاس بین المللی راه ابریشم تشریح شد

راهی که جاده ابریشم برای احیا پشت سر می‌گذارد

عضو هیات مدیره صندوق احیاء در دومین روز از ششمین اجلاس بین المللی راه ابریشم که در ارومیه برگزار می‌شود استراحت، اقامت و گذراندن اوقات فراغت در کاروانسراها را تجربه جدیدی از ارتباط انسان با فضاهای سنتی در دوران گردشگری مدرن و یا طبیعت گردی برشمرد.

به گزارش هنرنیوز، «نصرت‌الله تاجیک» در سخنرانی خود در کارگروه مرمت و احیاء بناهای تاریخی مسیر جاده ابریشم از طریق همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک با بیان اینکه «در چرخه اقتصاد جهانی هر کشوری دارای مزیت نسبی محلی و منطقه‌ای بوده که باید با برنامه‌ریزی و تدوین راهبرد مناسب آن را به مزیت رقابتی بین‌المللی تبدیل کند»، ادامه داد: استراحت، اقامت و گذراندن اوقات فراغت در کاروانسرا؛ تجربه جدیدی از ارتباط انسان با فضاهای سنتی در دوران گردشگری مدرن و یا طبیعت گردی است.

وی ورود بناهای تاریخی و فرهنگی به چرخه بهره برداری اقتصادی با توجه به قدمت بیش از ۷ هزار ساله ایران و بناهای تاریخی بیشمار کشور را یکی از محورهای اصلی توسعه اقتصادی از طریق پویائی صنعت پذیرائی، فراغت، آسایش و تفریح بر شمرد که می تواند در گردشگری داخلی و خارجی تحقق پیدا کند.

تاجیک ادامه داد: بازسازی و احیای بناهای تاریخی و از جمله کاروانسراها چندی است توسط سرمایه گذاری بخش خصوصی و با مدیریت صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی شروع شده است. این امر می‌تواند به پیوند حوزه گردشگری به میراث گرانبهای فرهنگی ملت ایران کمک کرده و به توسعه صنعت گردشگری و تقویت اقتصاد ملی و تجربه نوینی از زندگی در فضای سنتی منجر شود. این رویکرد باعث تبدیل تهدیدات ناشی از تخریب میراث فرهنگی کشور به فرصت‌هائی برای توسعه بهینه زیر ساخت‌های صنعت گردشگری و رشته‌های وابسته، ورود سرمایه عظیم و راکد بناهای تاریخی، مقاوم سازی اقتصاد و توسعه کشور محسوب می‌شود.

مزایای طبیعت گردی و گردشگری جاده‌ای در ایران

وی در ادامه به توضیح مزایای طبیعت‌گردی و گردشگری جاده‌ای در ایران پرداخت و در بیان این مزایا به مواردی مانند «میهمان دوستی، عطوفت، تنوع فرهنگی و علاقه و ابتکارات مردم ایران در پذیرائی از میهمانان خارجی»، «امنیت راه‌های ایران و دسترسی راحت و ارزان گردشگران به خدمات نسبتا خوب و متنوع»، «سیاست سازمان‌های ذیربط برای عبور دادن جاده‌های جدید از اطراف کاروانسراها»، «شرایط جغرافیائی، وسعت سرزمینی، برخورداری از آفتاب در طول سال، تنوع آب و هوا و تناسب آن برای گردشگری جاده‌ای»، «لذت سفر در جاده‌های ایران و تعامل با طبیعت گوناگون و مواجهه با اثار تاریخی متعدد در طول سفر»، «اضافه کردن عنصر معماری و خدمات گردشگری در طراحی و احداث راههای ایران» و «نقش بی بدیل جاده‌های ایران در گردشگری و قرار گرفتن کاروانسراها در کنار آنها» اشاره کرد.

«تاجیک» همچنین نقش کاروانسراها در گردشگری را در مواردی چون «اثرات پیوند هویتی از طریق تجربه زیست در فضای سنتی کاروانسراها در ارضاء گردشگران» و «وجود قابلیت تبدیل کاروانسرا به زیست اکولوژ یعنی مکانی زیستی با همه مظاهر بومی آن منطقه مانند چاپارخانه‌هائی نظیر میبد یزد و زعفرانیه سبزوار» و «تبدیل مزیت نسبی گردشگری جاده ائی در ایران به مزیت رقابتی و ایجاد یک برند جهانی» دانست و ادامه داد: «کاروانسراها در دوران زندگی مدرن انسانها به هتل، متل، میهمانپذیر و مکان‌های استراحت و اقامت حتی کوتاه مدت و موقتی گردشگران تبدیل شوند و برند گردشگری جاده‌ائی ایران از این طریق شکل گیرد».

عضو هیات مدیره صندوق احیاء گفت: در یک بررسی اجمالی تعداد ۱۳۰ کاروانسرا در ایران تا کنون توسط دولت تملک شده که حیطه عمل صندوق بوده و تعدادی از آنها بصورت خدمات رفاهی بین راهی، پذیرایی و اقامتی به بخش خصوصی واگذار شده است.

مسیر جاده ابریشم و احیای کاروانسراها

وی در توضیح ارتباط احیاء کاروانسرا با پروژه جاده ابریشم نیز توضیح داد: در مسیر جاده ابریشم نیز در ایران کاروانسراهای زیادی برجای مانده است. سندهای تهیه شده از مسیرهای جاده ابریشم توسط معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حاکی از تعیین ۳ مسیر زمینی و یک مسیر دریایی است. در طول مسیرهای زمینی دولت ۴۹ باب کاروانسرا (با توجه به تعداد مشترکات سه مسیر) تملک کرده که ۳ باب در حال بهره‌برداری و ۱۲ باب آن با حجم سرمایه‌گذاری تقریبی ۲۱۳ هزار میلیون ریال (حدود ۷ میلیون دلار) برای احیا و بهره‌برداری به بخش خصوصی واگذار شده است که در حال مرمت هستند و ۱۵ باب آن آماده واگذاری و ۱۵ کاروانسرای دیگر نیز در شرف ورود به روند مزایده هستند.

تاجیک شهرهای قرار گرفته در مسیر اول این کاروانسراها را سرخس، مشهد، نیشاپور، سبزوار، شاهرود، دامغان، سمنان، گرمسار، تهران، ری، کرج، ساوه، قزوین، سلطانیه، زنجان، میانه، تبریز، مرند و خوی معرفی کرد و گفت: در این مسیر ۲۶ کاروانسرا در تملک دولت بوده که ۴ کاروانسرا در حال مرمت، ۴ باب آماده واگذاری و یک باب نیز در حال بهره برداری است و اسناد ۲۵ کاروانسرای دیگر در شرف آماده سازی برای ورود به مزایده است.

وی در توضیح مسیر دوم به شهرهای سرخس، مشهد، نیشاپور، طبس، یزد، نائین، اصفهان، شیراز، اهواز و خرمشهر اشاره کرد و افزود: در این مسیر ۲۰ کاروانسرا در تملک دولت بوده که ۴ کاروانسرا در حال مرمت، ۵ باب آماده واگذاری و اسناد ۲۵ کاروانسرای دیگر در شرف آماده‌سازی برای ورود به مزایده است.

این عضو هیات مدیره صندوق احیاء با اشاره به مسیر سوم که از شهرهای سرخس، مشهد، نیشاپور، سبزوار، دامغان، سمنان، تهران، ری، ساوه، قزوین، همدان، کرمانشاه، قصرشیرین و مرز خسروی می گذرد، توضیح داد: در این مسیر ۳۳ کاروانسرا در تملک دولت بوده که ۴ کاروانسرا در حال مرمت، ۶ باب آماده واگذاری و ۲ باب نیز در حال بهره برداری است و اسناد ۳۵ کاروانسرای دیگر در شرف آماده سازی برای ورود به مزایده است.

به گفته تاجیک مسیر دریایی جاده ابریشم نیز در مسیر بنادر چابهار، کنارک، جاسک، میناب، بندر عباس، بوشهر و آبادان قرار داشته است.

چالش‌ها و فرصت‌ها

وی در بخش دیگری از سخنان خود مواردی چون «اثرات شرایط آب و هوائی کشور و قدمت زیاد بناهای تاریخی بر خطر فرسودگی و تخریب آنها» و «عدم امکان تخصیص بودجه زیاد مورد نیاز برای احیاء و مرمت بناهای تاریخی بدلیل وجود سایر اولویت‌های اساسی کشور» را از چالش‌های پیش روی احیاء کاروانسراهای مسیر راه ابریشم بر شمرد.

نصرت‌الله تاجیک در بیان فرصت‌های این موقعیت نیز گفت: مرمت، احیاء و بهره‌برداری از بناهای فرهنگی و تاریخی می‌تواند منجر به توسعه زیر ساخت‌های گردشگری شده و این امر به نوبه خود سبب اجرای سیاست‌های خوداتکایی و مقاوم سازی اقتصاد در کشور شود.

وی با بیان اینکه «ورود بناهای تاریخی به چرخه اقتصادی و صنعت گردشگری باعث ایجاد صرفه اقتصادی و سود آوری حاصل از مشارکت بخش خصوصی شده و تداوم حیات این بناها را تضمین می کند» ادامه داد: توسعه صنعت گردشگری دارای پیامدهای مثبتی نظیر ایجاد اشتغال و تقسیم عادلانه درآمد مولد داخلی و خارجی بین بخشهائی دارد که به گردشگر خدمات ارائه می‌دهند.

نقش صندوق در توسعه زیرساخت‌های گردشگری

تاجیک همچنین هدف صندوق احیاء را «پیوند میراث فرهنگی کشور با صنعت گردشگری» دانست و اخذ رتبه اول ایران در صنعت گردشگری از طریق ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی در ۱۴۰۴ را به عنوان چشم‌انداز این مجموعه معرفی کرد.

وی با بیان اینکه ماموریت صندوق احیاء «تبدیل مزیت نسبی گردشگری جاده‌ای ایران به مزیت رقابتی و برند سازی جهانی برای این صنعت ایرانی» است، «برند سازی جهانی برای صنعت گردشگری جاده‌ای ایران» و «تامین زیرساخت‌های لازم گردشگری جاده‌ای با سرمایه‌گذاری بهینه بخش خصوصی» را به عنوان راهبرد و سیاست صندوق احیاء برای بهره‌برداری از کاروانسراهای مسیر جاده ابریشم برشمرد.

این عضو هیات مدیره صندوق احیاء همکاری صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی با بخش خصوصی داخلی و خارجی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مادی و معنوی تاریخی و فرهنگی کشور را زمینه‌ساز ایجاد اشتغال، امنیت و توسعه بومی، متوازن و پایدار شده برشمرد که می‌تواند کشور را روی ریل توسعه اقتصادی قرار دهد.

وی گفت: به دلیل پیامدهای مثبت این رویکرد برای پویایی اقتصادی، نگرش یاد شده را به نگرشی حاکمیتی و فرا دولتی تبدیل خواهد کرد که باید همه سازمان‌ها و نهادهای کشور در تحقق این رویکرد بکوشند و در صدد بسیج همه منابع ممکن برآیند.