هنر نیوز - نگاه فیلمساز، جهانی را به خودش معطوف می‌کند

رحمانی در پنجمین جلسه باشگاه فیلم کوتاه و مستند شهر؛

نگاه فیلمساز، جهانی را به خودش معطوف می‌کند

پنجمین جلسه باشگاه فیلم کوتاه و مستند شهر عصر روز گذشته (۲۸ آذر) در پردیس سینمایی ملت برگزار شد که بعد از نمایش پنج فیلم کوتاه «مدار صفر درجه» و «نفت سفید» به کارگردانی محمود رحمانی، «خوانده» و «به اضافه یک» ساخته محمد صفرزاده، «گدا» به کارگردانی احسان شاهین دوست، کارگاه از ایده تا کارگردانی توسط محمود رحمانی برگزار شد.

به گزارش هنرنیوز، محمود رحمانی کارگردان مستند و فیلم کوتاه بحث اصلی کارگاه را بر نگاه فیلمساز دانست و گفت: فیلمساز قبل از اینکه دغدغه ساخت فیلم داشته باشد، باید نوع نگاه خودش را که قرار است ایده‌ای را به فیلم بدل کند، مورد توجه قرار دهد. با در نظر گرفتن این موضوع، این نگاه از محیط زیست کارگردان و جهانی که در آن زندگی می‌کند، می‌آید و همچنین در برگیرنده چالش‌هایی است که درباره همان موضع خاص برای او وجود دارد.

او ادامه داد: نگاه فیلم ساز در جهان خودش بسیار موثر است. مثلا فیلم «نفت سفید» را در سال ۸۳ ساخته‌ام که اولین فیلم من هم بود، امروز بعد از اینکه دوباره آن را دیدم، متوجه شدم که نگاه من همچنان همان شکلی است و اقتصاد تک محصولی کشور، نفت سفیدی را از ایران در آینده می سازد. من در این فیلم سعی کردم ساختار را از دل ایده به وجود بیاورم. به همین دلیل برای لوکیشین فیلم که به منطقه نزدیک ایذه رفته بودم، خانه‌های مخروبه‌ای وجود داشت و صدای باد حتی نشانی از شهری نابود شده بود، شهری که به واسطه نفت به وجود آمد به واسطه همان هم از دست رفت. در این صورت ساختار اصلی را نمی توان جدای از ایده بدست آورد. اگر در فیلم از ساختاری استفاده کنیم که در ایده وجود نداشته باشد، در آن صورت نتیجه یکدست نمی شود.

این کارگردان با اشاره به اینکه چگونه می توان حرفی را در سینما زد که بر مخاطب تاثیر بگذارد و برای او امری جدی تلقی شود، اظهار کرد: مخاطب به شکل ناخواسته قاضی اثر ماست که او را وادار به قضاوت درباره اثر خودمان می کنیم. هرچه این قضاوت در لایه‌های زیرین باشد، هنر فیلم ساز بیشتر نمایان می‌شود و کارگردان به شیوه‌ای باید کار کند که حضور خودش به عنوان خدای صحنه به کمترین شکل ممکن باشد، بلکه این نگاه او باشد که بیشتر می‌بینیم، چون نگاه ما می تواند جهانی را معطوف به خودش کند.

رحمانی با بین این نکته که فیلم‌های ایرانی در سینمای جهان به واسطه رئالیسمی که در خودشان دارند، بیشتر شناخته می‌شوند، آثاری افرادی مانند عباس کیارستمی این مدعا را ثابت می‌کنند و نشان می‌دهد که در سینمای ایران حضور انسان بسیار مهم است و این حضور به وضوح دیده می‌شود.

کارگردان فیلم کوتاه «مدار صفر درجه» دست‌یابی به شیوه مناسب بیان در فیلم کوتاه را عجین شدن با ایده دانست و تاکید کرد: کارگردان باید از خودش سوال کند چرا فیلم را می‌سازد و اهمیت موضوع برای خودش در کجاست، انگیزه پشت دوربین قرار گرفتن چیست و این سوالات باید صریح باشد و خودش هم به دنبال پاسخ صریحی برای آن‌ها باشد تا به نتیجه خوبی برسد. چون این حقیقت که انتخاب سوژه و موضوع باید با جان و گوشت ما پیوند خورده باشد را نادیده بگیریم. چون گاهی اتفاق می‌افتد فیلمی فرم مناسبی نداشته باشد، اما به دلیل موضوعی که دنبال کرده و نگاهی که کارگردان در آن داشته، بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.

رحمانی در ادامه به بیان برخی از عناصر موثر در ساخت اثر موثر اشاره کرد و گفت: عناصری هستند که می‌توانند به بهتر شدن نتیجه کمک کنند و البته تقدم یا تاخری ندارند، اما عنصر زیبایی از عناصری است که به عقیده خیلی از بزرگان سینما اولین عنصر است و به عنوان بخشی جدا نشدنی از هنر آن را می‌شناسند، با این حال همان قدر که میتواند خوب باشد، ممکن است تاثیر معکوس هم داشته باشد. در ادامه پیچیدگی، سادگی و آزادی دیگر عناصر موثر هستند که از همپوشانی آن‌ها با هم می توان معجون خاصی را به وجود آورد که در نهایت منجر به شکل‌گیری هنری ناب شود.

او همچین با اشاره به اینکه ممکن است به دنبال روایت تصویری از قصه‌ای باشید که چندین بار اجرا شده، یادآور شد: در این موارد زیبایی شاید خیلی دیده نشود، بلکه شکل و شیوه بیان مهم‌تر است. حتی اگر وضعیت دوربین در مواجه با اتفاق به شکلی باشد که مخاطب دوربین را به عنوان یک عامل خارجی فراموش کند، یعنی کارگردان کار درست را انجام داده است.

این کارگردان در بخشی از صحبت‌هایش نیز تاکید می‌کند در سینما اهمیت ندارد فیلم شما در چه وضعیتی ساخته ی‌شود، بلکه مهم این است که شما چه نگاهی را به مخاطب پیشنهاد می‌دهید، حتی موضوعی که بارها و بارها گفته شده، می‌تواند از نگاه دوربین شما منحصر به فرد باشد.

کارگردان فیلم مستند کوتاه «نفت سفید» با بیان اینکه بعد از نگاه، ایده مهم است که ساختار از دل آن به وجود می‌آید، اظهار کرد: وقتی درباره ساختار حرف می زنیم، درباره چیزی که به صورت عینی باشد، حرف نمی زنیم، ساختار قابل لمس و دیدن نیست. من نمی توانم فیلمی را بسازم که قصه ام هم‌پوشانی درستی با ساختار من نداشته باشد. چیزی که دیده می‌شود فرم است، اما ساختار چیزی است که از ایده به وجود می‌آید.

او افزود: وضعیت دوربین، انتخاب لنز، شرایطی که برای میزانسن در نظر گرفته می‌شود از نکات ظریفی هستند که بر ساختار یک اثر تاثیرگذار هستند.

رحمانی با اعتقاد به اینکه فیلم‌ساز باید با نقش شهود و دریافت در اثرش را به قدری قوی کند که برای رسیدن به حقیقت، بتوان واقعیت را حذف کرد، تاکید کرد: فیلمی که می سازید باید تاثیر روانی بر مخاطب را داشته باشد و حتی اگر دورغ می گویید، مبتنی بر حقیقت درونی شما باشد؛ واقعیت مسئله ما نیست. از آن‌جایی که حقیقت درونی را نمی توان دید، فیلمساز باید با موضوع به قدری ارتباط برقرار کند که امر واقع به عنوان یک مسئه موجود حذف و حقیقت بزرگتری کشف شود.

او در پایان نیز اضافه کرد: عنصر سادگی از مسائل مهمی است که فیلمساز در مسیر کار آن را مورد توجه قرار دهد، چیزی که در عنصر سادگی وجود دارد، این است که گاهی اوقات در سادگی و بیان دغدغه که مسئله مهمی است شگفتی را خلق کنیم که آدم‌ها خودشان را به اثر ما بسپارند و تا مدت‌ها در ذهن با آن درگیر باشند.

باشگاه فیلم کوتاه و مستند شهر، یک پاتوق آموزشی و نمایشی فیلم‌های کوتاه و مستند است که یک هفته در میان در روزهای شنبه در پردیس سینمایی ملت برگزار می‌شود. در این سلسله جلسات علاوه بر نمایش فیلم، کارگاه‌های آموزشی فیلمسازی به صورت رایگان و برای عموم فیلمسازان جوان برگزار می‌شود.

لازم به یادآوری است که شرکت در این جلسات برای عموم آزاد بوده و علاقمندان می توانند جهت اطلاع از برنامه های آن عضو کانال ارتباطی موسسه تصویر شهر در تلگرام به آدرس https://telegram.me/mellatcinema شوند.