انتقاد نويسنده دفاع مقدس از دولتي شدن ادبيات دفاع مقدس
31 شهريور 1388 ساعت 11:20
حسين فتاحي معتقد است ما در برابر حماسه دفاع مقدس، كار بزرگي نكرده‌ايم و حق مطلب را ادا نكرده‌ايم؛ شايد يكي از دلايلش اين باشد كه ادبيات دفاع مقدس را دولتي كرده‌ايم.
حسين فتاحي نويسنده، درباره ادبيات دفاع مقدس به فارس گفت: آنچه در دنيا به عنوان ادبيات شناخته مي‌شود داراي زمينه‌هاي متفاوتي است كه يكي از آنها مقاومت، دفاع يا جنگ است.
فتاحي اضافه كرد: در برخي رمانها و داستان‌ها، جنگ با دفاع متفاوت است، جنگ حالت وحشيانه و خشن دارد ولي دفاع، مقدس است.
خالق «تكه‌اي از آسمان» افزود: به دليل جنگي كه بر ما تحميل شد و ما در موضع دفاع بوديم، ادبياتي كه در كشور ما پس از جنگ پديد آمد به عنوان ادبيات دفاع مقدس شهرت يافت.
اين نويسنده تصريح كرد: اين مطلب شاخه جداگانه‌اي از ادبيات نيست، ولي ما ادبياتي به عنوان ادبيات دفاع مقدس نداريم.
وي افزود: رمان و داستان‌ها بسترهاي متفاوتي دارند كه يكي از آنها جنگ است و اگر به رمانهاي بزرگ دنيا بنگريم مي‌بينيم كه يكي از رمانهاي بزرگ دنيا در روسيه، اروپا و آمريكا با زمينه‌هاي دفاع مردمي توليد شده‌اند.
وي تاكيد كرد: رمان "جنگ و صلح " هم نمونه‌اي دفاع مردمي و رمان جنگي است. جنگ بين سرخ‌ها كه انقلابيون و سفيدها كه طرفداران تزارها بودند بيان مي‌شود. از اين نمونه و رمانهاي مشهور و جهاني فراوان وجود دارد.
نويسنده اثر "زنداني قلعه هفت حصار " خاطرنشان كرد: در امثال اين رمانها بسترهاي دفاع مردمي در برابر دستگاه حاكم و ظالم وجود دارد.
فتاحي در اين راستا ادامه داد: جنگ و صلح تا به امروز جزء رمانهاي موفق و خوب مطرح بوده است، ولي ما پس از انقلاب بستر رمان‌هايي كه جنگ و دفاع يا جنگ ايران و عراق بود را با نام "دفاع مقدس " جدا كرديم.
فتاحي با طرح اين مطلب كه جدا از اينكه اين كار خوب يا بد است، خاطرنشان كرد: نمي‌توان آن را به عنوان يك ژانر ادبي شناخت و مطلب تازه‌اي دانست، چرا كه بستر اكثر رمانها يا جنگ يا دفاع و يا وقايع اجتماعي است.
فتاحي با اشاره به اثار همينگوي تاكيد كرد: بسياري از رمانهاي همينگوي در جنگ اتفاق افتاده و به آن پرداخته ولي كسي آن را به عنوان رمان جنگ دسته‌بندي نكرده است.
اين نويسنده افزود: ژانر مخصوص ادبيات دفاع مقدس وجود ندارد و جدا كردن اين مبحث و نامگذاري آن به شكل كارشناسانه نبوده و شايد به دليل احساسي بودن در آن زمان اين نامگذاري رخ داده است.
نويسنده كتاب "تكه‌اي از آسمان " افزود: اين همان رمان است، يعني رمان‌هايي كه نوشته مي‌شوند و در كنار رمانهاي اجتماعي قرار مي‌گيرد و بايد مانند ساير رمانها به آن نگريسته شود.
وي در مورد اين آثار افزود: بايد دانست جنگي بودن بستر رمان امتيازي براي آن محسوب نمي‌شود.
فتاحي افزود: خوشبختانه طي 8 سال جنگ با دشمن بعثي، اتفاقات زيبايي رخ داده است و به تعداد رزمندگاني كه در آن زمان در جبهه شركت كرده‌اند مي‌توان رمان نوشت، زيرا هر كدام دنيا و ماجراهاي خلق شده، ايثارگري‌هاي بديعي دارند كه ماندني و شنيدني است.
اين نويسنده تصريح كرد: اما آنچه كه تا به حال نگاشته شده تمام اين موضوعات و اتفاقات و ماجراها را بر نمي‌تابد و شايد حتي يك صدم آن اتفاقات هم بيان نشده است.
خالق اثر «آتش در خرمن» در مورد آثار و ادا كردن حق مطلب در عرصه دفاع مقدس گفت: ما در برابر آن همه حماسه كار بزرگ و حق مطلب را ادا نكرده‌ايم. شايد يكي از دلايل هم آن باشد كه ما ادبيات دفاع مقدس را دولتي كرده‌ايم.
نويسنده رمان "عشق سال‌هاي جنگ " در مورد مسئولان و متوليان اين امر گفت: ادبيات دفاع مقدس را به افرادي سپرديم كه اصلا آشنايي با آن ندارند، متولي براي اين كار قرار داديم و آن را جزء ارگان و سازماني قرار داديم كه آنها خود متولي اين ادبيات هستند كه اين موضوع به ادبيات ضربه وارد كرده است.
پديد آوردنده اثر "كودك و توفان " در مورد مردمي بودن جنگ گفت: همانطور كه جنگ مردمي بود، كاش ادبيات را هم مردمي رها مي‌كرديم تا خود مردم آن را به بهترين شكل پرورش داده و شكوفا مي‌كردند.
وي با اشاره به دولتي كردن اين نوع ادبيات گفت: با دولتي كردن ادبيات به آن ضربه زديم. چرا كه هر اشكال و هر مشكلي پديد آيد ناخودآگاه به حساب دولت و ادبيات دفاع مقدس گذارده مي‌شود.
نويسنده كتاب "مدرسه انقلاب " اضافه كرد: ما راهي را ايجاد كرديم تا هر كس از وضعيت موجود، كم‌كاري‌ها يا بي‌برنامه‌ريزي‌ها ناراضي است خود به خود بايد از ادبيات دفاع مقدس هم دلخور باشد به دليل اينكه اينطور مي‌نمايد كه اين نوع ادبيات دولتي است و در جبهه دولت قرار مي‌گيرد.
وي در مورد اين موضوع كه جنگ و دفاع مقدس مردمي و اصلا دولتي نبود، افزود: اينكه ما متولياني براي اين امر قرار دهيم كه اين كاره نباشند به اين نوع ادبيات ضربه و ضرر خواهد زد.
اين نويسنده تاكيد كرد: بايد اين موضوع را رها كرده و به هنرمندان بسپرند چرا كه هنرمندان هستند كه بايد به اين مبحث بپردازند و پرورش دهند.
وي ادامه داد: ما در كشورمان هنرمندان مردمي فراواني داريم و قطعا آنها هم اين احساس تعهد را دارند كه اين بار زمين افتاده را برداشته و به سرانجام برسانند.
فتاحي در مورد قالب‌هاي اين نوع ادبيات اضافه كرد: ادبيات يعني داستان و شعر و ساير كارهايي كه صورت گرفته به عنوان مواد و مصالح شمرده مي‌شوند.
خالق اثر "سمك عيار " ادامه داد: خاطره‌گوها و افرادي كه به ثبت خاطره همت گمارده‌اند كار بزرگي كردند چون اين موضوع و باقي ماندن خاطرات مي‌تواند به عنوان مواد و مصالح براي نسل‌هاي آينده باقي بماند.
وي در اين راستا اضافه كرد: ثبت خاطرات به همت هر كس كه رخ داده كار ارزنده و بزرگي است و در جاي خود ارزشمند است اما به نظر من ادبيات نيست.
فتاحي با ارائه تعريفي از ادبيات بيان كرد: ادبيات آن چيزي است كه از تخيل نويسنده سرچشمه مي‌گيرد. ما داستان را ادبيات دفاع مقدس مي‌دانيم.
وي تاكيد كرد: زندگي‌نامه‌ها، خاطرات وصيت‌نامه‌ها مي‌توانند نوشته‌هايي باشند كه به موضوع جنگ پراختند اما اين مطلب درست نيست كه آنها را در زمره ادبيات مقدس قرار داده و بدانيم.
وي با بيان اين موضوع كه ادبيات تعريف مشخص دارد افزود: آن چيزي كه از ادبيات قديم بيان مي‌شود همان است كه از تخيل سرچشمه مي‌گيرد، شعر حافظ ، بوستان و گلستان سعدي، مثنوي مولوي و ... از اين قبيل هستند كه ما از آنها به عنوان "ادبيات " ياد مي‌كنيم.
اين نويسنده ادبيات داستاني ادامه داد: مشكل امروز ما آن است كه چون خاطرات رزمندگان خوب و عزيز است بايد آن را در كنار ادبيات قرار دهيم در صورتيكه آنها در جاي خود داراي ارزش هستند و با ادبيات ارزشمند نمي‌شوند.
فتاحي در ادامه كارنامه اين نوع ادبيات را مثبت و خوب ارزيابي كرد و افزود: كارنامه اين ادبيات موفق ارزيابي مي‌شود اما آنقدر اتفاقات خوب، جذاب و شنيدني در جنگ رخ داده كه هر چقدر نويسندگان تلاش كردند نتوانستند تمام آنها را بنويسند.
وي در ادامه گفت: كارهاي بسيار خوبي بر جا مانده و انجام گرفته كه داراي كيفيت خوبي هستند، اما دليل به چشم نيامدن آن مسائلي از قبيل مشكلات تجديد چاپ و توزيع در ارايه آنها است.
بازنويس "قصه‌هاي شاهنامه " در باب ناشناخته ماندن اين نوع ادبيات تصريح كرد: در كشور ما از ادبيات جنگ شناخته كافي وجود ندارد و بايد كتاب‌ها تجديد چاپ و به مردم شناسانده و توزيع شوند.
اين نويسنده در ادامه در مورد آثار ارايه شده توسط برخي نويسندگان و بروز غلو در آثار ادبيات دفاع مقدس افزود: اگر ما ادبيات دفاع مقدس را جزء ادبيات بدانيم بايد تمام مسايلي كه در مورد ادبيات لازم الاجرا مي‌دانيم اجرا كنيم. يعني شخصيت پردازيها در آن دقيق باشد، طرح داستاني قوي و فني باشد و در نهايت بايد از شعار زدگي پرهيز شود.
فتاحي در مورد نگاه عام به اين نوع ادبيات اضافه كرد: وقتي كه ادبيات دفاع مقدس را عام بدانيم خود به خود ناگزير هستيم همانند كار فني و اجتماعي به آن نگاه كنيم.
بازنويس "قصه‌هاي شاهنامه " در مورد ارائه ضعيف آثار خاطر نشان كرد: متاسفانه مشكلي كه وجود دارد آن است كه برخي مي‌انديشند كه چون كارشان كار جنگ است اگر ضعيف ارايه شود مشكلي پديد نمي‌آيد. اما اين مسايل باعث مي‌شود آثار ضعيف جلوه كند.
وي گفت: يكي از آفت‌هاي ادبيات دفاع مقدس همين مطلب است. ما بايد ادبيات دفاع مقدس را ادبيات عام بدانيم تا تمام اصولي كه در ادبيات عام به كار گرفته مي‌شود را رعايت كنيم.
وي در پايان گفت: نبايد در تعريف مشخص و شناخته شده ادبيات، غلو، شعارزدگي، يك طرف قهرمان و طرفي بي‌فكر جلوه داده شود. بلكه بايد بسيار طبيعي و عاميانه به اثر پرداخته شود.
کد خبر: 6032
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcc.1qea2bqxila82.html