هنر نیوز - تاثیر نور در مذهب اساس شکل‌گیری تفکر هنری مسلمانان است

تاثیر نور در مذهب اساس شکل‌گیری تفکر هنری مسلمانان است

مدیر موزه رضا عباسی گفت:تاثیر نور در مذهب اساس شکل گیری تفکر هنری مسلمانان است.
صهبا کرمانی مدیر موزه رضا عباسی در گفت وگو با "هنر نیوز" به بررسی نقش نور در مذهب و هنر پرداخته است .متن زیر حاصل این گفت و گو است .

هنرنیوز: نور چه جایگاهی در هنر و مذهب دارد ؟
نور چه در جایگاه یک عنصر مهم در پرداخت های هنری و چه در جایگاه خاص خود به عنوان انگیزه ای در زمینه ایجاد نگرش خاص مذهبی اهمیت زیادی دارد . این عنصر مهم بی شک تاثیر خود را درتمام جلوه های زندگی بشری که به نوعی با هنر و مذهب ارتباط دارند به جا گذاشته است و قدیمی ترین عناصر وابسته به جلوه های مذهبی نیز تحت تاثیر این عامل بوده اند .

هنرنیوز: نور در آثار باستانی به جای مانده از گذشتگان چگونه نمود پیدا کرده است ؟
نخستین تاثیر را در نقش های انتزاعی گردونه خورشید و صلیب مالتی ( نماد ماه ) نقش برجسته بر روی سفال هایی از هزاره های چهارم وسوم ه.ق و همچنین نقوش بزکوهی ، گوزن و گاو از حیوانات مربوط به ماه و شیر ، گراز و عقاب که نمادهایی از خورشید هستند، می توان یافت. این نقوش تا دوران تاریخی ایران ادامه پیدا کرده است .

هنرنیوز: نور در مذاهب قدیمی چه جایگاهی داشت ؟
نور و عناصر وابسته به آن مانند آفتاب ، ماه ، آتش .. در میان تمام اقوام گذشته مقدس و مورد ستایش بشر بوده و موجب بوجود آمدن مذاهبی شده که در راس آنها خدایان متعددی که مربوط به نور و روشنایی اند ، قرار داشته است . در هزاره سوم پیش از میلاد در تمدن ایلام ، جای خدای خورشید ، ناهونته است . وا ژه اصلی خورشید هم به نام نان – هونته یعنی ، خالق روز بود. در نزد آریایی ها روشنایی ، خورشید و آتش مورد احترام بوده و مهر یا میترا ، ایزد فروغ و روشنایی و خورشید است .در واقع این عناصرنزد ادیان آریایی مانند برهمنی و زرتشتی و مذاهب سامی مانند یهودی ، عیسوی و اسلام دارای اهمیت خاص است .

هنرنیوز: بشر از چه زمانی شروع به ساخت وسایل روشنایی کرد ؟
طبیعتا وقتی روز پایان می یافت نیاز انسان به نورکاملا احساس می شد چون ستارگان وماه قادر به تامین روشنایی موردنیاز او نبودند. بعد از کشف آتش توسط انسان فقدان نور بعد از غروب آفتاب جبران شد . با یکجا نشینی انسان نیاز به نوربیشتر احساس وانسان شروع به ساخت وسایل گوناگونی در این زمینه کرد. از جمله وسایل روشنایی ساخته شده پیه سوز ،شمعدان ، چراغدان ، پایه چراغ ، قندیل ، فانوس ، شمع و چراغ های روغنی است که در ابعاد مختلف وازجنس های گوناگون مثل سفال و سنگ و فلز و شیشه ساخته می شدند و در منازل و اماکن مذهبی و عمومی کاربرد داشتند . سوخت اولیه آنها چربی حیوانات ، پیه ، دانه های روغنی و بعدها مواد سوختی مثل نفت بود .

هنرنیوز: نورچه جایگاهی در زیبا شناسی دارد ؟
زیبایی که به چشم می آید از پرتو نور و روشنایی است وگرنه در تاریکی زیبایی مفهومی ندارد . زیبایی حقیقی با نور معرفت درک می شود و زیبایی ظاهری با عزیزترین حس ما که بینایی است دیده می شود . نور وروشنایی چه ظاهری وچه عرفانی باعث می شود که زیبایی به چشم آید . بنابراین بحث نور و پرداختن به آن می تواند درمباحث زیبایی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد.

هنرنیوز: نمایشگاه "نوراز حقیقت تا مجاز "با چه هدفی در موزه رضا عباسی برپا شده است ؟
نمایشگاه حاضر مجموعه ای ازآثار مربوط به هزاره چهارم قبلا از میلاد با نمادهایی ازگردونه خورشید ، نمونه هایی از آثار عصر هخامنشی با نقش سمبل خورشید ( شیرو قوچ ) و پیه سوزهای سفالین دوره اشکانی است. در انتهای دوره تاریخی ایران نیز نمونه های بدیعی از آثار دوره ساسانی با نقش میترا و سمبل های خورشید ( عقاب و گراز ) به نمایش گذاشته شده است.

هنرنیوز: نوربا ورود اسلام چه تاثیری برهنر گذاشته است؟
با ورود به دوره اسلامی با توجه به تاثیر نور در مذهب به عنوان اساس تشکیل دهنده یک تفکر هنری در ذهن هنرمند مسلمان می توان تاثیر آن را در تمامی هنرهای این دوره چون نگارگری ، خوشنویسی ، شیشه گری و معماری و .... دنبال کرد .

هنرنیوز: در این نمایشگاه چه آثاری از دوره اسلامی به نمایش در آمده است ؟
نمونه ها یی از هنر فلز کاری با نقش اسلیمی های در هم پیچیده و کتیبه هایی با مضامین قرآنی ،از سده های نخستین تا اعتلای هنر فلز کاری اسلامی به جای مانده از دوره سلجوقی ، ایلخانی ، تیموری و صفویه به نمایش در آمده که از مراکزی چون خراسان ، ری ، فارس ، اصفهان و تبریز به جا مانده است . همچنین یکسری از آثار لزی و شیشه دوره قاجاریه به نمایش گذاشته شده است .
از هنر نگارگری ایرانی هم آثاری با مضامین ادبی و تاریخی چون شاهنامه ، مجمع التواریخ و نمونه هایی از تذهیب و خوشنویسی مصحف شریف و نسخ های ارزشمند دیگر این عصربه نمایش در آمده است .

هنرنیوز: این نمایشگاه تا چه زمانی برپا است ؟
این نمایشگاه از 4 تا 20 مرداد در موزه رضا عباسی درخیابان شریعتی نرسیده به پل سید خندان پذیرای علاقمندان است.

گفتگو: مریم اطیابی