هنر نیوز - نقش گردشگری مذهبی در توسعه مراکز خرید

یک کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری در گفت و گو با هنرنیوز؛

یک کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری می‌گوید: با توجه به فرهنگ و ایدئولوژی حاکم بر جامعه ایرانی، خرید به قصد تبرک جلوه‌ای معنوی به خرید می‌دهد و از این رو فضاهای پیرامون اماکن متبرکه مذهبی در راستای همگام سازی خود با نیازهای خرید زائرین توسعه می‌یابند.

مهدی اعظم نبوی در گفت و گو با هنرنیوز گفت: مذهب انگیزه‌ای پیوسته برای سفر از قدیم بوده است و معمولا به عنوان قدیمی‌ترین شکل از سفرهای غیر اقتصادی در نظر گرفته می‌شود.

او ادامه داد: سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی می‌کند که هرساله حدود ۳۰۰ تا ۳۳۰ میلیون گردشگر از مکان‌های مذهبی بازدید می‌کنند.

وی همچنین توضیح داد: گزارش گردشگری مذهبی، منطقه آسیا و اقیانوس آرام سازمان جهانی گردشگری سال ۲۰۱۱ نشان می‌دهد اهمیت زیارت و بازدید از مکان‌های مقدس باعث شده سفر بخش جدایی ناپذیر ذهن و اندیشه، مسلمانان گردد که بزرگترین نمونه آن سفر زیارتی حج در شهر مکه است. سالانه حدود ۲.۵ میلیون نفر برای حج تمتع و بیش از ۵ میلیون نفر جهت عمره مفرد وارد مکه و مدینه می‌شوند و بیش از ۵۰ درصد از درآمد حاصل از گردشگری عربستان مربوط به گردشگری مذهبی و شهرهای مکه و مدینه است که رقم آن معادل با ۹.۸ میلیارد دلار برآورده می‌شود.

این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری یادآور شد: در میان گردشگران مذهبی با دو گروه مواجه هستیم: یکی زائران که به قصد مناسک مذهبی است و به قصد استفاده از سفر برای اوقات فراغت این کار را انجام نمی‌دهند. و دیگری گردشگران مذهبی که علاوه بر قصد انجام امورمذهبی انگیزه‌های دیگر را درهم می‌آمیزد که ممکن است برای انواع گردشگری عادی باشد. اهداف سفر آن‌ها چند منظوره، چند نقشی و با اولویت مذهبی است.

او بیان کرد: امروزه به دلیل گرایش مردم از سوی گردشگری زیارتی به سمت گردشگری مذهبی، سفر به مکان‌های مذهبی در تمام ایام سال صورت می‌پذیرد.

وی با اشاره به این که گزارش گردشگری مذهبی منطقه آسیا و اقیانوس آرام سازمان جهانی گردشگری ،۲۰۱۱ نشان می‌دهد که گردشگری مذهبی در ایران نیز درحال حاضر به صورت گردشگری داخلی بوده و در یک چشم انداز بیست ساله که از سال ۱۳۸۴ شمسی شروع شده قرار است تعداد گردشگران بین‌المللی به ۲۰ میلیون نفر برسد، افزود: ثروت و منافع گسترده ناشی از مکان‌های مذهبی و فرهنگی، مناسبت‌ها و جشنواره‌ها باعث شده ایران مقصدی ایده‌آل به منظور زیارت برای مسلمانانی شود که به دنبال انجام امور مذهبی هستند.

این کارشناس گردشگری اظهار کرد: گردشگران مذهبی علاوه بر انجام زیارت و بازدید ازاماکن مذهبی معمولا روزها و ساعاتی از حضور خود در شهرهای مذهبی را به امور دیگر اختصاص می‌دهند .

او توضیح داد: با توجه به فرهنگ و ایدئولوژی حاکم بر جامعه ایرانی، خرید به قصد تبرک وهدیه (سوغات ) از مقاصد گردشگری به ویژه در مقاصد مذهبی جایگاه خاصی نزد ایرانیان دارد و جلوه‌ای معنوی به خرید می‌دهد. همین امر سبب گردیده که فضاهای پیرامون اماکن متبرکه مذهبی در راستای همگام سازی خود با نیازهای خرید زائرین توسعه یابند.

وی خاطرنشان کرد: اهمیت خرید تنها در حدود ۲۰ سال اخیر است که به عنوان موضوع بیشتر تحقیقات در زمینه صنعت گردشگری مطرح شده، اگرچه جنبه فراغتی خرید بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. خرید رایج‌ترین فعالیت گردشگری در تمام مقصد‌های توریستی، از نظر هزینه در مکان دوم بعد ازهزینه اقامت قراردارد، اگرچه در بسیاری موارد در رتبه اول قرار می‌گیرد.

اعظم نبوی گفت: در برخی مناطق، تقاضا برای خدمات از سوی گردشگران و زائران چشم انداز و الگوهای کاربری زمین شهری را در مراکز زیارتی و حتی دورتر از این مراکز تغییر داده است. به عنوان مثال در شهر فاطیما در پرتغال منطقه زیارتی به دو ناحیه تقسیم شده است، یکی ناحیه تجاری شده (رستوران‌ها، مراکز خرید، هتل‌ها و.. ) و دیگری مکان‌های مقدس (همچون زیارتگاه‌ها، کلیساها و ... ).

وی تصریح کرد: خرید به طور عام و خرید سوغاتی به طور خاص در سفرهای زیارتی، نوعی الزام محسوب می‌شود که فرد زائر حتی گاهی با سختی اقدام به تهیه آن می‌نماید.

این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری توضیح داد: در توسعه مراکز تجاری – تفریحی شهرها، عوامل مختلفی همچون افزایش جمعیت در شهرها و به دنبال آن نیازهای به وجود آمده، ناتوانی مراکز قدیمی در پاسخ به نیازهای شهروندان و گردشگران، سیاست‌های دولتی و بخش خصوصی، وجود زمین‌های مناسب در بافت‌های حاشیه‌ها و تغییر در سلایق موثر بوده و در دهه اخیر نیز افزایش تعداد زائر و گردشگر در شهرهای زیارتی علاوه بر موارد فوق مزید بر توسعه این فضاها گردیده است.

وی اضافه کرد: با توجه به گردشگری مذهبی تنوع مراکز تجاری و تفریحی و نحوه مکان گزینی آن‌ها تابعی از رفتار زائرین می‌گردد که امروز باعث شده این مراکز خارج از منطقه زیارتی توسعه یابند.