گزارش هنرنیوز از نشست بررسی کتاب «با چراغ و آینه»؛/۳/

دکتر حسینی: در کتاب «با چراغ و آینه» پراکندگی ساختاری دیده می شود

22 آذر 1391 ساعت 17:11

نشست نقد کتاب « با چراغ و آینه؛ در جست‌وجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران» تالیف محمدرضا شفیعی کدکنی عصر دیروز با حضور منتقدان دکتر علیرضا انوشیروانی، دکتر مریم حسینی، دکتر عیسی امن خانی و آبتین گلکار در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.

به گزارش هنرنیوز، دکتر مریم حسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) درباره کتاب گفت : دکتر شفیعی کدکنی در در کتابشان بارها تصریح کردند به اینکه شاملو از شعرهای ترجمه تأثیر گرفته که این مسئله به واقع توهین به ساحت شاملو، نیما یا شاعرانی از این دست نیست. به هر حال مؤلف به طور قاطع اعلام می کند که شعر فرنگی بر شعر فارسی معاصر تأثیرگذار است. 

وی با بیان این مطلب افزود: وقتی کتاب را می خواندم چند پرسش برایم پیش آمد؛ این که چرا استاد در بخش فهرست منابع را که همواره بر آن تأکید دارند چرا برخی کتاب های پژوهشگران وطنی را مورد اعتنا قرار ندادند. برای مثال به کتاب «تاریخ تحلیلی شعر نو» شمس لنگرودی اشاره ای نشده یا کتاب یکی از شاگردانشان دکتر زروانی که در قلمرو شعر معاصر می نویسد، به واقع این هم از ادبیات فرانسه گفته شده و اعلام می کنند که مطالب من از فرانسه از کتاب حسن هنرمندی است به کتاب دکتر حدیدی اشاره نمی شود یا این همه از لافونتن که استاد تأکید می کند که او در دوره اول بر ادبیات ایران تأثیرگذار بوده چرا اشاره به کتاب آقای لافونتن اشاره نشده است چرا که رساله ایشان در سوربن پیرو همین مسئله بوده است. حتی اشاره نمی کنند که لافونتن که این همه مورد توجه شاعران غربی قرار می گیرد خود متأثر از شرق بوده و تمایلات شرقی داشته، گرچه شاید این کتاب نمی خواهد به این پرسش ها پاسخ بدهد، لیکن ما به رسم شاگردی پرسشگریم. 

وی افزود: نکته دیگر این است که وقتی قرار است شعر معاصر ایران بررسی شود به دنبال محور و مرکز آن می گردیم آنچه که مطالعه و پژوهش درباره شعر معاصر ایران نشان می دهد این است که تمام تلاش هایی که شاعران در این حوزه می کنند را نیما بنیان گذار است و نام نیما به گفته خود استاد شفیعی کدکنی آنچنانکه در مقدمه کتاب دیگرشان آمده و خودشان گفته اند « دو نفر حال و هوای شعر معاصر ایران را تغییر دادند. بهار و نیما با ورود ساخت و صورت در شعر» بسیار پر جایگاه است لیکن به نظر می رسد این کتاب محصول اندیشه استاد در سال های اخیر نیست؛ یعنی اگر گفته شده محصول یادداشت های سی چهل سال ایشان است اما به نظر اینگونه نمی آید.مقاله ای درباره خانلری نوشته اند و چون شاگرد خانلری بودند و از شعر کتاب ایشان یاد می کنند اما صفحه ۴۰۹ متاثر از نظر خانلری می گوید «چقدر بت تراشی و بت پرستی در این مملکت رواج دارد» و در این قسمت بحث مخالفت خانلری و امامزاده شدن نیما مطرح می شود. در حالیکه نیما اگر امامزاده شد ما امزاده اش کردیم استفاده از این تعبیر بت تراشی و بت پرستی درباره نیما چندان به جا نیست چرا که او تلاش کرد این بت ها را بشکند، در مجموع صفحاتی که به نیما اختصاص پیدا کرده اندک است، در صفحه ۲۰۵ و ۲۰۶ اصلاً و ابداً درباره شعر بعد از نیما چیزی گفته نشده و بعد گفته شده که ما نمی دانیم که نیما چقدر به زبان فرانسه آشنا بود و قدر مسلم دانش آموز بازیگوش یک مدرسه بوده که هوش و جسارت ذاتی داشته در ترجمان چند شعر فرانسوی؛ یعنی نیما فرانسه نمی دانسته و از ترجمه استفاده کرده است، صفحه ۴۵۵ این مطلب بار دیگر تکرار می شود ، در باقی کتاب هم من دقت کردم متوجه شدم آنقدر که استاد به تو بهار ارجاع دادند بر شعر نیما ارجاع داده نشده و ارجاعات ایشان به کلیت شعر نیمایی است . 

وی افزود: در دوره ای شاعران ما به کشور ترکیه مهاجرت هایی داشتند همچون میرزاده عشقی و در آنجا چیزهایی را آموخته بودند لذا در دوره اول شعرهایی سروده می شد که متأثر از زبان ترکی بود ولی استاد از آن ساده می گذرند و بعد به نقش ناظمی در ترجمه شعر معاصر ایران اشاره نمی شود. 

دکتر حسینی درباره ساختار کتاب تصریح کرد: مشکل دیگر این است که در کتاب قدری پراکندگی ساختاری وجود دارد و دلیل آن جمع آوری مطالب و مخصوصاً مقالات طی سال های مختلف است و در نهایت متوجه نمی شویم _تقریباً همه همکاران متفق بودند _به غیر از بخش« جایگاه شعر فرنگی» که مهمترین بخش کتاب است و در آن نظریه های استاد است باقی کتاب به چه کار می آمد. اگر از من می خواستند کتاب را معرفی کنم بخش مقاله ها را منتخب می کردم و سپس آن را به صورت مجموعه مقالات استاد شفیعی کدکنی درباره شعر معاصر مرتب می کردم.

کتاب«با چراغ و آینه» ابعاد گسترده پرداخت به تاثیر پذیری شعر فارسی از شعر ارپایی است
دکتر آبتین گلکار-عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز با اشاره به اینکه این کتاب مجموعه ای از مقالات استاد شفیعی کدکنی در سال های مختلف است گفت: آنچه در کتاب محرز است اینکه توجه و تأکید مولف بر شعر فرنگی و تغییر و تحول شعر فارسی است. 

وی با بیان اینکه اثر دکتر کدکنی ابعاد گسترده ای دارد خاطر نشان کرد: تا به حال نشده که کسی با این ابعاد گسترده به موضوع تحولات شعر فارسی و تأثیرپذیری شعر فارسی از شعر اروپایی بپردازد. و ایشان ریشه تمام تحولات شعر ایران در یک سده گذشته در تأثیرپذیری از ادبیات خارجی مورد پژوهش قرار داده و این تحولات را در سطوح مختلف مثل واژگان، سبک‌ها، مضامین متأثر از شعر فرنگی بر می شمرد. 

وی با تقسیم کتاب به دو بخش مجزا گفت: بخش نخست کتاب به شعر مشروطه اختصاص دارد و به تأثیرپذیری شعر مشروطه از شعر فرنگی و آشنایی با مفاهیمی نو می‌پردازد و بخش بعدی ادامه همان بحث است که به آرا و اندیشه‌های افرادی چون آخوندزاده، اسدآبادی، ملکم خان و ... می‌پردازد؛ کسانی که خطوط فکری جدیدی را به وجود آوردند که بعدها ماحصل آن در ادبیات هم رخنه کرد و سبب تحولات بعدی آن شد. 

دکتر گلکار با اشاره به اینکه برخی این کتاب را دارای پراکندگی و بدون چهارچوب می دانند گفت: بسیاری معتقدند در مطالب کتاب آشفته‌نویسی و تکرار وجود دارد، اما به اعتقاد من، این نقطه قوت کتاب است. ممکن است کتاب نظم مشخصی نداشته باشد، اما باعث می‌شود خواننده برای فهم مطالب به دنبال تفکر و تحقیق برود تا به نتیجه برسد. در واقع کتاب ذهنیت و یک نگاه کلی به خواننده می‌دهد که به نظر من این روش می‌تواند در کتاب‌های دانشگاهی سودمند واقع شود. 

وی در خاتمه در خصوص بخش پایانی کتاب بیان کرد: بخش پایانی کتاب متشکل از مجموعه مقالات ایشان است که در این بخش به طور خاص به تأثیرپذیری شعر معاصر فارسی از شعر غربی پرداخته شده است.

کد خبر: 50882

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcci4qp.2bqx48laa2.html