هنر نیوز - بازگرداندن شاهنامه شاه طهماسبی از افتخاراتم است

بازگرداندن شاهنامه شاه طهماسبی از افتخاراتم است

دکتر مهدی حجت می‌گوید: متاسفانه هنوز هم افراد و گروه‌هايي با تكيه به مواردي مانند قانون هايي كه در گذشته وضع شده بود يا ندانستن و تشخيص ندادن شرايط اقدام به حفاري و قاچاق اشياي عتيقه وميراث فرهنگي كشور كرده و مي كنند.

به گزارش هنرنیوز، گذر ايام موهايش را سپيد كرده مانند برف.اما این سپیدی رد پیری نیست که رد پاي تجربه ها،نگراني ها والبته تلاش هايي است كه برای پاسداشت فرهنگ،تمدن وهنرکشورش داشته است.کسی که ميراث کشورش را مانند فرزندش دوست دارد.به بهانه روز میراث فرهنگی مهمان «دکترمهدی حجت» بنیانگذارسازمان میراث فرهنگی وهم محله ای مان درجمال آباد شده ایم.میزبان ما آنقدرعنوان وخدمات صادقانه درکارنامه فعالیت هایش دارد که می مانی ازکدامشان بنویسی .بی شک مثنوی هفتاد من است خدمات بدون چشمداشت این مرد.استاد دانشگاه است ودارای مدرک دکترای معماری وحفاظت ازبناهای تاریخی ازدانشگاه یورک انگلستان و عضو هیئت علمی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. در کارنامه حرفه‌ای او پایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی به چشم می‌خورد و رد پاییش را درکانون فکری کودکان و نوجوانان ،تئاترشهر هم می توانی ببینی. با او به راحتی می توان ازلایه های مختلف فرهنگ و هنرو معماری عبور کنی.

میراث فرهنگی از نگاه شما یعنی چی؟

ببینید انقلابی که در ایران به ثمر نشست در وجه سیاسی پیروز شد ما تغییر حکومت داشتیم و اگر قرار براین باشد که ما نه شرقی و نه غربی باشیم از نقطه نظرسیاسی نه ،از نقطه نظر فرهنگی باید روی پای خودمان بایستیم .یعنی احتیاج به ریشه های فرهنگی خودمان داریم و این یعنی میراث فرهنگی در ایران درحقیقت موتور حرکت استقرار فرهنگی است. آن گنجینه ای است که استقرار فرهنگی براساس آن بنیان گذاری می شود. غفلت از آن غفلت از کل وجه فرهنگی انقلاب است. غفلت از میراث فرهنگی غفلت از وجه فرهنگی انقلاب اسلامی است و باید به این توجه کنیم که چقدر میراث فرهنگی جنبه حیاتی دارد .

درباره احداث سازمان میراث فرهنگی بگوئید؟چه شد که به فکر احداث چنین سازمانی افتادید؟
همه مي دانيم كه اشيا و ميراث فرهنگي بسيار با ارزش است و هرگونه بي توجهي به آنها موجب لطمات و صدمات بسيارجدي مي شود. متاسفانه عده اي در كشور مبادرت به خروج آثار و اشياي با ارزش ميراث مي كردند كه البته اين افراد متعلق به زمان خاصي نيستند و از هزارها سال پيش تاكنون وجود داشته اند و هنوز هم دارند كه به دليل نا آگاهي و ندانستن اقدام به خروج اشيا مي كنند. آن روزها اگر چه فضای کشورجنگ زده بود اما باید تمهیداتی اندیشیده می شد که از میراث کشورمان حفاظت می شد، به همین سبب سازمان ميراث فرهنگي را تشكيل دادیم و قوانين آن را تصويب كنيم تا از میراث کشورمان محافظت کنیم و مي توان به جرات گفت كه در دوره سازندگي و بعد از آن فضا براي ميراث فرهنگي بازشد و درست در زماني كه كسي حاضر نبود حتي در دلش در مورد ميراث فرهنگي فكر كند با تمام سختي ها توانستيم كه روزجهاني بزرگداشت ميراث فرهنگي را ثبت كنيم. در آن روزها بسيار سخت بود كه بتواني درشرايط جنگ تحميلي حرفي از ميراث و حفظ آثار بزني اما با همكاري دوستان اين كار را كرديم و خوشبختانه موفق هم شديم .البته سازمان در طول زمان فراز و فرودها و مشکلات ها موفقیت ها و عدم موفقیت هایی داشته اما بنیانگذاریش و اینکه به یک درخت تنومند تبدیل شده از بزرگترین افتخاراتم است .هرچند اين روزها ميراث دارد از دست مي رود و اين درد دارد .

چه خاطره ای از دوره تصدی گری تان بر میراث فرهنگی دارید؟
در دوره رياست من بر سازمان ميراث فرهنگي اتفاقاتي در حوزه مبارزه با قاچاق اموال فرهنگي راه افتاد كه بعدها به شکل سريال از تلويزيون پخش شد. اما به مرور زمان اتفاقاتي افتاد كه با جستجوي فراگيرمتوجه شديم به اندازه ۸۰ - ۹۰ موزه شيء خارج شده و اگر اين اشيا خارج نمي شد مي توانستيم با آن
آثار۸۰ - ۹۰ موزه مستقل - موزه پارچه، موزه سنگ، موزه چرم، موزه خط و موزه چوب و ... راه‌اندازي كنيم. متاسفانه هنوز هم افراد و گروه‌هايي با تكيه به مواردي مانند قانون هايي كه در گذشته وضع شده بود يا ندانستن و تشخيص ندادن شرايط اقدام به حفاري و قاچاق اشياي عتيقه وميراث فرهنگي كشور كرده و مي كنند و اين براي من كه ميراث فرهنگی را مانند بچه خودم مي دانم زجر دهنده و حتي كشنده است .

با توجه به تخصصتان چه اقداماتی دراین زمینه برای منطقه مان داشته اید؟
از انبار کاخ نیاوران که در اختیار سازمان میراث فرهنگی بود یک دانشگاه میراث فرهنگی ساختم که این دانشکده در منطقه ما فعالیت دارد .به هر حال سعی کردم در زمانی که مسئول کاخ های سعد آباد و نیاوران بودم و به عنوان رئیس میراث فرهنگی و به نحوی در مدیریت فرهنگسرای نیاوران حضور داشتم اقداماتی انجام دهم که مثمر ثمر باشد.اما بازگرداندن شاهنامه شاه طهماسب که میراثی ارزشمند برای کشورمان بود نمونه ای از این اقدامات است.

درباره شاهنامه شاه طهماسب بیشتر توضیح دهید؟

درسال ۱۳۷۳ با تصویب هیئت وزیران و با حكم رئيس جمهور(هاشمي رفسنجاني) به عنوان مسئول مبادله آثارهنري منصوب شدم. این حکم توسط شوراي عالي انقلاب فرهنگي نیز مورد تأیید قرار گرفت. در ارتباط با همین مسئولیت بود که شاهنامه گرانقدر شاه طهماسبی از آمریکا به ایران بازگردانیده شد. در واقع از افتخاراتم بازگرداندن شاهنامه شاه طهماسبی است. این کتاب در همان سال ۲۸ و نیم میلیون دلار قیمتش بود در شرایطی که ایران دوران بازسازی پس از جنگ را سپری می کرد و دریک تلاش ۲ساله با یکی ازتابلوهای معروف که در موزه کشورمان بود مبادله شد. این اثرهنری متعلق به ایران در دوران صفویه برای جلوگیری از جنگ بین ایران و عثمانی به ترکیه هدیه شده بود که طی مراسمی همان زمان به فرانسه برده می شود و خانواده امریکایی این کتاب را می خرند و جزو گنجینه خانوادگیشان می شود تا اینکه قصد فروش کتاب را به ایران می کنند که سرانجام توانستم ۱۱۴برگ این شاهنامه را به زادگاه واقعیش برگردانیم .هم اکنون هم این کتاب در موزه هنرهای معاصر نگه داری می شود. جالب این است که یکی از اساتید دانشگاه هاروارد درباره این شاهنامه کتابی نوشته و عنوانش راگذاشته «پادشاه کتاب پادشاهان» و این جزو افتخارات بزرگ زندگی من است. البته این اتفاق در حال تبدیل شدن به فیلم است.

منطقه يك از قطب های قدرتمند میراث فرهنگی پایتخت محسوب می شود در این زمینه چه نظری دارید؟

به طور قطع منطقه یک دو قطب بسيار بزرگ و وسيع براي موزه ها و مراكز فرهنگي است. آثاري كه درمنطقه يك وجود دارد شامل كاخ هاي سعد آباد و نياروان شناسايي شده اما درمورد بهره برداري آن جاي تامل است آنچه در برنامه هاي گذشته ميراث وجود داشت استفاده از ۱۱۰ هكتار باغ سعد آباد و تعداد بسيار زيادي از بناهاي نفيس مجموعه اي را براي ايجاد دو قطب بسيار بزرگ و وسيع براي موزه ها وساير مراكز فرهنگي فراهم مي كرد كه متاسفانه به صورت بهينه و حداكثري ازآن استفاده نمي شود در واقع منطقه یک خود میراثی است برای پایتخت.

چه ظرفیت های دیگری دراین نقطه از پایتخت می بینید؟

من اساسا منطقه یک را یک ذخیره برای تهران می دانم محله های قدیمی مثل تجریش ،دربند و نیاوران با این همه سبقه تاریخی و بناها و معماری و هویتی که در ساختمان ها ازدوره قاجار و اواخر دوره پهلوی در محل وجود دارد همه گواه این مدعاست.گرچند درسال های اخیر در پی ساخت و سازهای بی رویه ناشی از برج های سر به فلک کشیده منطقه مان به خصوص درقسمت های شمال شرقی تبدیل به یک کارگاه بزرگ ساختمانی شده و تمام ساختمان های قدیمیش از بین رفته است.

برای مقابله با چنین اتفاقاتی چه پیشنهاداتی دارید؟

مدیریت شهری باید برای این امور بیشتر برنامه ریزی کند. نباید ساخت و سازهای بی رویه داشت .در مقیاس طراحی شهری پلاک به پلاک و کوچه به کوچه باید مطالعه کند. منطقه ما نیاز به برنامه ریزی ویژه دارد .تصورم این است که به این منطقه به عنوان یک ذخیره برای شهرتهران باید نگاه کرد .

ساکن محله جمال آباد هستید .میراث این محله ازنگاه شما چگونه است؟

مردم جمال آباد می گویند جمال آباد شمیرانه شمیران است. میراثش هم مردمی است که سالیان سال است دیوار به دیوارمان زندگی می کنند .همسایه های قدیمی .

پس دکتر حجت با همسایه ها محله اش عجین است؟

اغلب هم محله ای ها درجمال آباد من را می شناسد.نه به عنوان دکتر حجت به عنوان یک هم محله ای. از شورایار گرفته تا بقال و میوه فروش و قصابی با من رفیق هستند من همسایه هایم از کتاب فروش تا میوه فروش و نانوایی را به اسم می شناسم و خوشبختانه سعی کردم تعاملات را حفظ کنم .البته شاید کسی که ۶ماه است به محله ام آمده است را نشناسم اما به هر حال به روابط انسانی اهمیت می دهم و به این موارد فکر می کنم .اعتقاد دارم که هر چقدر در یک جا ریشه داشته باشیم می توانیم استوانه و نگهبان شهرمان باشیم.اما این روزها نگرانم چرا که روند زندگی شهر نشینی این فاصله ها را بیشتر کرده است.

کدام قسمت از زندگیتان را بیشتر دوست دارید؟
تدریس را خیلی خیلی دوست دارم.بیشترین لذت را ازتدریس می برم و هروقت که بخواهم خستگی را از تن به درکنم تدریس می کنم.با نشاط ترین لحظه من زمانی است که از کلاس بیرون می آیم .اما تاسیس سازمان میراث فرهنگی و بازگرداندن شاهنامه شاه طهماسبی از مهمترین بخش های زندگیم است که بسیار دوستشان دارم.یک مجموعه آهنگ هم در زمان جنگ کار کردم که ان هم بخش شیرینی از زندگیم بود.

پس در دوره جنگ هم حضورداشتید؟

۶ماه جبهه بودم.هر کس که با عمق جانش عاشق ایران باشد مرزی برای فعالیتش باقی نمی ماند و مثل یک عاشقفدایی باید کاری کند .هر کاری از دستش بر میاد.ان روزها ما سر از پا نمی شناختیم. من در آن ۶ماه گنجینه ای فراهم کردم ازبغضم نسبت به دشمن که شامل ۱۰ ترانه بود به نام فصل ایثاروآهنگسازانی مثل روشن روان و افراد صاحب نام و خواننده هایی مثل علی قلی با من همکاری داشتند که در آن شرایط خیلی تاثیرگزار شد.

به عنوان یک شهروند چه کمبودهایی درمحله تان احساس می کنید؟

ساخت و ساز بی امان برج و باروها و بی هویتی که در نماهای شهری وجود دارد دغدغه من است اما به طور کلی احساس می کنم باید سرانه های فرهنگی ما بیش از اینها ارتقا پیدا کند. منطقه ما با توجه به بافت جوان منطقه نیاز به برنامه ریزی های مدون دارد تا جوان های ما به جای اینکه در ماشین بنشینند و بی هدف خیابانها را دور بزنند از امکانات استفاده کند فیلم مناسب ببیند ،کتاب خوب بخواند وحتی با اینترنت کار کنند و فضایی برای یک گپ دوستانه داشته باشند .به نظر من مسئولان ما کمتر به درون خانه ها فکر می کنند . به عنوان مسئولان شهر وکسانی که می خواهیم به شهر فکر کنیم و برنامه ریزی کنیم باید به درون مدارس و خانه ها برویم .محله های ما ظرفیت های بسیاری دارند مسئولان شهری باید در تقویت بنیان های اجتماعی بیشتر تلاش کنند.

معصومه حیدری پارسا