هنر نیوز - آیا تخریب خیابان انصاری واژه ای احساسی است؟

توقف تخریب بافت تاریخی قزوین در محدوده طرح خیابان انصاری شرقی توسط شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، رای کار‌شناسان و مسئولین عالی رتبه کشوری بوده است.

به گزارش هنرنیوز، تخریب برای آماده سازی مسیر احداث پروژه خیابان انصاری شرقی، موضوعی است که اکنون کار‌شناسان و مسئولین این پروژه را با نگرانی مواجه ساخته است! در هفتم مهرماه پیرو خبری به نقل از خبرگزاری ایرنا و براساس گفته‌های شهردار شهر قزوین- مسعود نصرتی-درپی توقف پروژه خیابان شهید انصاری شرقی آمده است: «خبر دستور توقف طرح انصاری قزوین از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی صحت ندارد.» در ادامه شهردار قزوین در مخالفت با نظر کار‌شناسان در تخریب برای احداث خیابان انصاری شرقی گفته است: «تخریب یک واژه احساسی است. شهر با احساسات اداره نمی‌شود.»
فارغ از احساسی بودن یا نبودن نظرات موافقان و مخالفان در ذیل به معرفی و بررسی برخی نظرات دو گروه موافقان و مخالفان تخریب پرداخته شده است.

گروه اول/ موافقان تخریب
۱-نادر محمدزاده؛مدیرکل سابق اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین

(نقل از روزنامه پیام شهر،۱/۱۲/۱۳۸۷):کمیته‌ای ۲۰ نفره شامل مشاور طرح و ۱۹ نفر از متخصصین و کسانی که در حوزه‌های گوناگون شهر تاثیر دارند تشکیل شده است...این خیابان با فاصله مناسبی از میدانگاه آمنه خاتون عبور کرده و چه بسا به میدانگاه و بنا ارزش مضاعف ببخشد. اتفاقا با اجرای طرح بسیاری از بناهای با ارزش همچون مدرسه حیدریه که کمتر کسی آن را میشناسد در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت. ما در مسیر خیابان شهید انصاری شرقی بافت با ارزش تاریخی در قالب بنا نداریم و این بافت اجتماعی آن‌جاست که برایمان با ارزش است. بخش های قابل توجهی از مسیر خیابان ریزدانه بوده و کوچه‌های بن بست و نامناسبی دارند امروزه نیاز است آن خانه‌ها حتما تخریب و نوسازی شوند.

۲-فرهاد سلطانی آزاد؛مدیرعامل شرکت شارمند، مشاور طرح جامع و تفضیلی قزوین

(نقل از روزنامه پیام شهر،۱/۱۲/۱۳۸۷):شاید اگر شهید انصاری غربی پیش بینی نشده و به عنوان یک طرح مصوب که یک واقعیت غیرقابل انکار است، مطرح نبود شاید ما برای این قسمت طرح دیگری تهیه می‌کردیم.محدوده ۲۵۰۰ هکتاری که بخش تاریخی را شامل می‌شود، فاقد دسترسی جدی است...بخشی از طرح که توسط ما مورد مطالعه قرار گرفت با وجود بناهای تاریخی محدود در این منطقه کمترین صدمه را به بافت وارد می‌کرد. شاید این پروژه ها در وهله‌ی اول تهدید محسوب شده و شکاف بافت و عبور یک خیابان ۳۰ متری عجیب به نظر رسد اما اگر ما آن را با درایت اجرا کنیم آن تهدید را به فرصت تبدیل کرده‌ایم.

۳-علی فرخزاد؛ رئیس سازمان نظام مهندسی استان قزوین

(خبرگزاری ایلنا:۱۳۹۳-۰۴-۰۹، ۱۰:۵۴ ): اجرای پروژه شهید انصاری شرقی علاوه بر حل معضل ترافیکی مرکز شهر موجب رونق گردشگری منطقه می‌شود. طرح بازگشایی مسیر خیابان شهید انصاری شرقی، علاوه بر روان‌سازی ترافیک هسته مرکزی شهر و ایجاد دسترسی‌های جدید در بافت قدیم منطقه، پروژه شهید انصاری را نیز تکمیل خواهد کرد. فرخزاد ایجاد زیر ساخت‌های لازم برای بازسازی بافت فرسوده، ایجاد انگیزش برای باز آفرینی واحدهای فرسوده توسط ساکنان محلات واقع در طرح را از دیگر مزایای اجرای این طرح دانسته و می‌گوید: این طرح با ایجاد دسترسی‌های مناسب کمک شایانی نیز به توسعه گردشگری با توجه به آثار تاریخی واقع در این منطقه خواهد کرد.

۴-محسن اسماعیلی؛ معاون اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین
( ایرنا: ۱۸/۰۳/۱۳۹۳ - ۱۲:۲۲ ): با توجه به اینکه فاز دو و سه خیابان شهید انصاری قزوین در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ طبق طرح جامع شارمند با هدف اتصال نقاط شرق به غرب شهر قزوین اجرا شده، توقف بخش پایانی آن منطقی نیست.بی‌تردید شهر قزوین امروز رنسانس خود در عرصه شهرسازی و عمران را پشت سر می‌گذارد. قزوین شهری است که تا همین پنج سال پیش پل روگذری را به خود ندیده و شاید نیازی به این طرح‌ها نداشت ولی امروز از نظر جمعیتی به رشدی رسیده است که باید پرونده جدیدی برای فعالیت‌های عمرانی این‌چنینی باز کرد.

قزوین نخستین پایتخت حکومت شیعی صفویه بوده و آثار تاریخی آن از قدمت بیشتری نسبت به اصفهان برخوردار است اما این مسئله که آثار باستانی رشد فعالیت‌های عمرانی را در اصفهان متوقف نکرده است، می‌تواند الگوی مسئولان باشد تا با اتخاذ راهکارهای مناسب علاوه بر حرکت منطقی در چارچوب مسئولیت‌ها به رشد و شکوفایی قزوین نیز کمک کنند.

۵-حکمت الله داوودی؛رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر قزوین

(نقل از روزنامه پیام شهر،۱/۱۲/۱۳۸۷):اجرای طرح خیابان شهید انصاری شرقی با توجه به اینکه ترافیک سنگینیدر مسیر امام خمینی(ره) و طالقانی وجود دارد؛ بهترین مسیر جایگزین است.با اجرای این طرح علاوه بر تعیین تکلیف چندین ساله ساکنان واقع در این طرح با ایجاد دسترسی‌های مناسب و جدید نوسازی محلات در طرح رونق بیشتری خواهد گرفت.

گروه دوم/مخالفان تخریب

۱-ناصر تکمیل همایون؛ جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار و استاد پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
• کار‌شناسی، فلسفه و علوم تربیتی
• کار‌شناسی ارشد، علوم اجتماعی (دانشگاه تهران)
• دکترا، تاریخ (دانشگاه پاریس) در سال ۱۳۵۱
• دکترا دولتی، جامعه‌شناسی (دانشگاه پاریس (سوربون)) در سال ۱۳۵۶
(نقل از روزنامه پیام شهر، ۱/۱۲/۱۳۸۷): در محله بلاغی که دارای بافت سلجوقی و صفویه است اگر بخواهند در آن منطقه خیابان بندی کنند. به تاریخ قزوین خیانت کرده‌اند. خیابان عریض از خانه‌ها و کوچه‌های بلاغی در آوردن یعنی بلاغی را کن فیکون کردن. این بنا‌ها در بافت خود معنی پیدا می‌کنند نه تنها در بلاغی که در مناطق دیگر قزوین تغییر باید با وجود شهر‌شناسان مورخ، باستان‌شناسان و معماران باشد نه اینکه شهرسازان خود تصمیم بگیرند. اگر خیلی پول دارند از حال حاضر اروپا الهام بگیرند نه اینکه به دنبال کارهای صدسال پیش آن‌ها باشند.

۲-محمد دبیرسیاقی؛ پژوهشگر و مولف
• دریافت دیپلم از دارالفنوندر سال ۱۳۱۸
• دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، ۱۳۲۴
• استاد دانشگاه تهران، چین و مصر
• عضویت انجمن ایران‌شناسی، ۱۳۲۵
• همکار علی اکبر دهخدا در تدوین لغت نامه دهخدا، ۱۳۲۶-۱۳۳۴
• عضو هیئت علمی انجمن آثار و مفاخر ایران، از سال ۱۳۵۷
(نقل از روزنامه پیامشهر، ۱/۱۲/۱۳۸۷): با اجرای خیابان شهید انصاری شرقی تمام بافت قدیم قزوین به هم می‌خورد. با احداث خیابان هویت منزل سردار مفخم، مدرسه حیدریه و حمام باجی خاتون به هم می‌خورد تا در ‌‌نهایت تعدادی اتومبیل از آن‌جا عبور کند. انگار فراموش کرده‌ایم اتومبیل برای مردم است اما با ورود اتومبیل به بافت در واقع آرامش مردم منطقه را در خدمت اتومبیل قرارداده‌ایم.

3- سیدمهدی مجابی؛ شهر‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه
• دانش آموخته رشته مهندسی معماریدانشگاه تهران
• دریافت تخصص مراکز شهری از دانشگاه فلورانس ایتالیا، در سال ۱۳۵۶
• رئیس سازمان میراث فرهنگی استان زنجان و قزوین.
• مدیر پروژه‌های پژوهشی محورهای فرهنگی و مدیر پژوهشگاه بافت‌ها.
• عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت- دانشکده معماری و شهرسازی.
• عضو کمیته ایکوموس ایرانرو مشاور عالی سازمان میراث فرهنگی قزوین
(نقل از روزنامه پیام شهر، ۱/۱۲/۱۳۸۷): احداث خیابان شهیدانصاری شرقی بیش از همه بر محدودهٔ شهر تاریخی اثر تخریبی خواهد داشت. همانطور که خیابان انصاری غربی بخش زیادی از بافت را تخریب کرد و اثرات منفی آن به حدی بود که محلات سردار و آخوند در جنوب و آمعصوم در شمال پروژه دچار آسیب جدی شد به همین دلیل است که امروز آقایان در پروژه‌های موضعی که تعریف کرده‌اند احیای محله آخوند را در دستور کار قرار داده‌اند تا حدی اشتباهات گذشته اصلاح شود.

۴-اصغرمحمدمرادی؛ مشاور و عضو هیات علمی دانشگاه
• دکتری معماری ۱۹۷۸-۱۳۵۷، رم ـ دانشکده معماری رم
• دریافت تخصص مرمت ۱۹۸۱-۱۳۶۰، رم- یونسکو- موسسه ایکروم
• عضو شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور از سال ۱۳۷۷
• عضو موسسین شورای بین المللی ایکوموس (ICOMOS) ایران از ۱۳۷۸
• ناظر طرح تحقیقاتی «مقایسه تطبیقی تصمیمات و مداخلات انجام شده ازدیدگاه مدیریت شهری در بافت‌های قدیمی شهرهای ایران و کشورهای همسایه، کشورهای اسلامی و اروپایی»

(نقل از روزنامه پیام شهر، ۱/۱۲/۱۳۸۷): باید پذیرفت که هر شهر نیازمند ارتباط است و برای ایجاد ارتباط راه حل‌های دیگری وجود دارد اما متاسفانه انگار که با اجرای شهید انصاری غربی تمام جمله گفته شده و چند کلمه‌ای جا افتاده است و می‌خواهند با اجرای شهیدانصاری شرقی آنجای خالی را با چند کلمه پرکنند. در صورتی که شهر موجودی زنده است که با یک نسخه و با یک «بلی» یا «خیر» نمی‌توان با آن برخورد کرد.
آیا می‌خواهیم شهری را که سابقه مرکز تمدن اسلامی بارز و بی‌دلیل در ایران است را از بین ببریم. لذا معتقدم اجرای این خیابان باید متوقف شود و معتقدم مجریان و مسئولین شهری باید به این فکر بیافتند که چه تمهیداتی بیندیشند تا این طرح اجرا نشده ولی مساله حل شود.

5-سیاوش صابری؛ مدیرکل دفتربناها، بافت و محوطه های تاریخی
• دکتری معماری و کارشناس ارشد مرمت واحیا بنا ها وبافتهای تاریخی
• مدیر پایگاه پژوهشی توس ۱۳۸۲-۱۳۸۸
• عضو هیات راهبردی پایگاه های توس- رباط شرف( جاده ابریشم)- شهر تاریخی نیشابور- جزایر خلیج فارس
• مدیر کل حفظ واحیا بناها ومحوطه های تاریخی ایران۱۳۸۸

( هنرنیوز ،۳۱ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۰۰ ):کارشناس ما مخالفت رسمی سازمان میراث فرهنگی با هرگونه اقدامی که منجر به از بین رفتن یکپارچگی بافت تاریخی اعم از گذر معبر و احداث خیابان و... باشد را اعلام کرده است.
او اضافه کرد: نهایتاً نظر حوزه کارشناسی و نظر سازمان میراث فرهنگی در حوزه محوطه‌ها و بناها و بافت‌های تاریخی لازم الاجرا است اما این نظرات به شورای عالی معماری و شهرسازی متشکل از معاون وزیر، وزیر و نماینده سازمان میراث فرهنگی می‌رود و روی این موضوع بحث و اظهار نظر می‌شود.

۷-محمدحسن طالبیان؛ معاونت سازمان میراث فرهنگی کشور
• دکتری معماری از دانشگاه تهران
• مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس۱۳۷۳-۱۳۷۶
• مدیر علمی و اجرایی پروژه میراث جهانی پاسارگاد و تخت جمشید
• مدیر پروژه های بزرگ فیروزآباد و ماسوله
• موسس بنیاد پژوهشی پارسه-پاسارگاد

( هنرنیوز ،۳۱ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۰۰ ): معاونت میراث فرهنگی و سازمان میراث فرهنگی با هر اقدامی که در بافت تاریخی گسست ایجاد کند قطعاً مخالفت می‌کند و اعلام می‌دارد این گونه طرح‌ها باید به صورت مستند و علمی مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که طرحی شرایط یکپارچگی بنا، محوطه، بافت تاریخی را در هرگوشه از هر استان به هم بزند سازمان میراث فرهنگی مخالفت خود را رسماً با آن اعلام می‌کند، حال تفاوتی ندارد که این موضوع سرای دلشگا باشد یا کشیدن خیابان انصاری شرقی.
وی تأکید کرد: اصلاً هرچیزی برخلاف اصالت و یکپارچگی بافت و محوطه و بنای تاریخی؛ طبق آیین‌نامه‌های جهانی و داخلی ممنوع است.

۸-سید محمد بهشتی شیرازی؛ رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور،دبیر اولین کنفرانس بلندمرتبه‌سازی در ایران و خاورمیانه و رئیس ایکوم ایران
• کارشناسی ارشد مهندسی معماری از دانشکده معماری وشهرسازیدانشگاه شهید بهشتی
• رئیس گروه تخصصی معماری و شهرسازی فرهنگستان هنر ایران ۱۳۷۸ تا کنون
• معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (۱۳۸۳-۱۳۷۶)
• عضو هیئت مدیره سازمان عمران و نوسازی عباس آباد، (۱۳۸۱)
• استاد دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه هنر تهران ، دانشگاه تربیت مدرس و مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری
• عضو شورای عالی معماری و شهرسازی کشور (۱۳۸۲-۱۳۷۳)

(هنرنیوز،جمعه ۶ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۵۱):به بهانه تملک ۶۵ درصدی بناهای واقع در این پروژه و با همین استدلال‌ها که مصوبه فلان و طرح بهمان است باغستان‌های شمالی قزوین را از بین بردیم. این چه استدلالی است که چون قطار به مسیر اشتباه رفته بگذاریم ته دره بیافتد.
وی خطاب به مسئولان شهری تاکید کرد: فکر می‌کنیدمشکل ترافیک را حل می‌کنید این کار قبلاً در شهرهای دیگر انجام شده و هیچ کمکی به حل ترافیک آن شهر نکرده است.آقایان شما با این کار از قزوین بودن قزوین انصراف داده‌اید.

جمع بندی:
بررسی نظرات موافقان و مخالفان نشان داد که موافقان تخریب بیشتر از مسئولین شهری‌اند و مخالفان تخریب بیشتر از نخبگان علمی و اجرایی کشوری هستند و طبیعتاٌ منافع خاصی هم از ابراز نظر خود ندارند. بررسی فوق نشان داد این طیف از کارشناسان از سال‌های گذشته تا به امروز مخالف تخریب بودهاند و در طی این سال‌ها مسولین شهری زیادی جابه جا شده اند. ولی تجربه نشان داده که مسولین قبلی نیز با پافشاری بر تصمیمات خود و بی توجه به نظر نخبگان علمی و اجرایی کشوری،انصاری غربی را احداث نمودند و نتایج آن را امروز همه می بینند و جالب اینجاست که مسولین تخریب قبلی ناپدید شده‌اند و طبق معمول کسی مسئولیت قبول نمی کند. این در حالی است که مسئولین فعلی نیز نظرات کارشناسان و صاحب نظران را در موضوع احداث انصاری شرقی احساسی می‌خوانند و شهر را نمی‌خواهند با احساسات اداره کنند!

انجمن دوستداران یادمانهای ماندگار-انجمن تخصصی حوزه میراث فرهنگی استان قزوین