یادداشتی بر آغاز معماری؛

معماری؛ شکوه اندیشه مردم ایران

7 فروردين 1391 ساعت 12:41

معماری یکی از جاذبه های توریسم هر ناحیه است. ازین رو در نوشتاری کوتاه به آغاز معماری نگاهی می کنیم.

معماری از هنرهایی است که انسان همواره و در طول حیات خود بر زمین خاکی از آن بهره جسته است. از زمانی که انسان کوچرو یک جا نشینی اختیار کرد و به ایجاد سرپناه روی آورد؛ تا امروز ، هر روز بر ارزش و زینت بناها افزوده گشت و هر بار به خلعتی آراسته شد. 

آن چه معماری را از بهایی بیشتر بهرمند می کند؛ دانشی است که از فرهنگ و ادب و هنر مردم هر روزگار به دست می دهد. معماری را مکانی می دانند؛ که هنرهای دیگر در خویش گردآورده و هم چون خلعتی تمام، هنرهای یک دوران را به مخاطب عرضه می کند. یونانیان معماری را بسیار ارج می نهادند و آن را مقدس می شمردند. مردمان شرق دور معماری را نمادی از طبیعت می دانستند و به سادگی آن بهایی بلند می نهادند. مردمان مصری مصالح بنا را نشانه مرتبه اجتماعی صاحب خانه می پنداشتند و برای هر طبقه مصالحی قائل بودند.
معماری به عنوان گنجینه تمامی هنرهای دیگر؛ امروزه از ارزش و جایگاهی ویژه میان مردمان شرق و غرب، بهرمند است. در سرزمین کنونی ایران؛ بنا به عنوان عامل بقای هر تمدن شناخته می شود و ازین رو بسیاری از مستشرقان غربی بر آن پژوهش ها کرده اند.بناها در هر دوره و در هر دیار به شکلی عرضه شدند و هر زمان به نحوی آراسته شدند. مصالح، و نقشه بنا از شاخصه های ارزشمند هر بناست. 

معماری از گل آغاز شد. بعدها مردمان سرزمین های میانه خاور، از خشت خام برای ساخت سرپناهشان بهره بردند.معابد عظیم بین النهرین از خشت خام ساخته شده اند.معابد عالی ترین نمونه معماری هر تمدن به شمار می رود.از شاخص ترین بناهای مذهبی مردم بین النهرین، زیگورات شهر اوروک است. این بنا از خشت خام و به ۳۵۰۰ پیش از میلاد باز می گردد.
سیر تحول از خشت خام را به آجر بیش از هزار سال تخمین می زنند.آجر پس از چندی به لعاب مزین گشت. نمونه بارز این تحول در دروازه ایشتار برای محقق امروز بر جای مانده است. دروازه ایشتار نمایان گر تحول عظیمی در بناسازی و معماری به شمار می رود. چراکه آجرهای لعاب دار آن با رنگ های فیروزه و آبی و زرد و سبز؛ به نقاشی بزرگی می ماند که بر آن جانوران اسطوره ای هم چون شیر و گاو و اژدها حیات دوباره یافتند.این بنا که امروز دوباره به یک پیکر درآمده؛ و در موزه برلین محفوظ است. 

به باور بسیاری از محققین؛ تمدن، فرهنگ و هنر نمودهایی سیالند؛ که در کالبد انسان‌ها و در ادوار گوناگون حیات بشری جریان دارند. حکومت ها ناپایدارند اما هنرها ارتباط خود را با یکدیگر محفوظ می دارند و در بستر خود تداوم و تحول می یابند. 

زیگوراتچغازنبیل آغاز تمدن ایران به سال ۱۲۵۰پیش از میلاد است و قدیمی ترین بنایی است که با نام ایران می شناسیم. زیگورات چغازنبیل امروزه مخروبه ای در گذر از تاریخ پر فراز و نشیب ایران است. این بنا واقع در شوش و به مساحت ۱۶۰۰ متر مربع است. زیگورات میان حصاری ۸۰۰ *۱۲۰۰ متری واقع است. مصالح این بنا از خشت خام و در پنج طبقه ساخته شده است. در تاریخ ایران زمین آمده است که زیگورات چغازنبیل را ایلامیان برای پرستش خداوندی موسوم به اینشوشیناک ساخته اند. این بنا به فرمان پادشاهی بنام اینشوشیناک ساخته شد. 

پس از این بنایی برجای نمانده است. لیکن شیرین ترین دوره تاریخی و درخشان ترین عصر معماری ایران از همین بستر متولد شد؛ تخت جمشید. بنایی آراسته به سنگ های تراش خورده که نشان از قدمتی پر بها دارند. 

اگر تخت جمشید را به چهره امروزی اش محدود کنیم خواهیم دانست که ساخت بنایی عظیم آن هم از سنگ کاری بس دشوار برای مردمان آن روزگار بوده است. ستون های این بنا با ارتفاع ۲۱ متر مزین به سرستون های حیوان سر و پایه هایی نیلوفرشکل؛ گویای شکوهی وصف نا پذیر از روزگار خویشند. 

این بنا روزگاری دور؛ مهد آئین های ارزشمند باستان بوده است. گرچه تخت جمشید پس از حمله سهم ناک اسکندردر هم کوفت و به ویرانه بدل شد؛ لیکن ظرافت های تزئینی آن تمدن های تحت سلطه هخامنشیان را برای همیشه جاودان کرد. چنان که پوشاک و صنایع ظریفه و تحفه های مردم این سرزمین ها حکایت از فرهنگ آن ها دارد.
آن چه در این بنا در خور توجه است؛ هم آمیزی فرهنگ ها و تمدن های دور و نزدیک و هم نشینی دلپذیر هنر این مردمان است. قرینه سازی مهم ترین خصوصیت این بنای شکوهمند است. ظرافت پرداخت؛ از سنگ نقشی به لطافت بی نظیر پدید آورده است و می توان گفت؛ دقت و مهارت حجاران چیره دست بارگاه هخامنشی، از خصوصیات منحصر به فرد این بنای با شکوه است. گویند که این بنا و سنگ های صیغل خورده اش، روزگاری به رنگ های الوان مزین بوده اند. حتی تصور این بنای پرشکوه با این همه رنگ؛ خود فضایی به نهایت دل پذیر وغیر قابل تکرار را در ذهن متبادر می کند. 

این بنا به راستی آغاز معماری در تمدن بزرگی است که بعد ها رنگ و بوی هنر اسلامی به خود می گیرد و بناهایی هم چون گنبد سلطانیه با معماری شگرفش در آن ساخته می شوند.

کد خبر: 38769

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdccomq1.2bq4e8laa2.html