هنر نیوز - فیلم‌های مستند باید بدور از دروغ، توهین و افترا باشد

فیلم‌های مستند باید بدور از دروغ، توهین و افترا باشد

یک کارگردان فیلم‌های مستند معتقد است منشور اخلاقی مستند سازان، عدم دروغ گویی و دوری از هرگونه اهانت، توهین و افترا است.

گفت و گو از مجید معافی- فرشاد اکتسابی کارگردان فیلم‌های مستند در گفتگو با خبرنگار سینمایی هنرنیوز در مورد زمزمه‌هایی مربوط به محدود کردن فضای مستند سازان به دلیل ساخت برخی از فیلم‌های مستند گفت: من با محدودیت‌های سفت و سخت موافق نیستم و نباید فضای فیلمسازان مستند، بیشتر از این محدود شود. وقتی نگاهِ نگران در یک جامعه وجود داشته باشد، ناخودآگاه محدودیت ایجاد خواهد شد. بنابراین من اصلا با فضای امنیتی و نظامی موافق نیستم اما از سوی دیگر هم، باید بپذیریم که مسئولین هم برای اینکه فیلم‌ها به سمت توهین، اهانت و افترا به پیش نرود مجبورند که برخی از محدودیت‌ها را در جامعه لحاظ کنند.

وی با بیان اینکه نباید با فیلمی که خواهیم ساخت دروغ گویی، توهین و افترا را در جامعه رواج دهیم ادامه داد: معتقدم از نظر اخلاقی، اولین شرط برای ساخت یک فیلم مستند «عدم دروغگویی» است که فیلمساز باید با توجه به رعایت مسائل اخلاقی از آن پرهیز کند. اما دومین شرط این است که اهانتی به فردی یا تفکری یا فرهنگی در فیلم‌هایش وجود نداشته باشد. لذا معتقدم اگر نظارتی بر این دو شرط از سوی دولت یا هر نهاد دیگری صورت بگیرد مانعی نخواهد داشت.

کارگردان فیلم مستند «مجنونی از اسکاندیناوی» تصریح کرد: اگر مستند سازی می‌خواهد با ساخت فیلمش، معضلی را نقد کند نباید این نقد به صورت توهین آمیز مطرح شود. متاسفانه بعضی فیلمسازان با ساخت فیلم‌هایشان قصد توهین به موضوعی یا فردی را دارند درحالی که اگر منصف باشند باید موضوع را فقط نقد کنند نه اینکه فیلم‌هایشان سراسر از اهانت و توهین باشد.

به گفته فرشاد اکتسابی، نباید فیلمساز در فیلمش به گونه‌ای فضا سازی کند تا مخاطب نسبت به مساله‌ای، نگاه اهانت آمیزی پیدا کند.

وی با اشاره به زمزمه‌هایی برای اخذ مجوزهای بیشتر برای ساخت فیلم‌های مستند خاطر نشان کرد: هنگامی که یک فیلمساز بدون داشتن مجوز نیروی انتظامی نمی‌تواند از مکانی فیلمبرداری کند یا زمانی که سازمانی یا نهادی بودجه یک فیلم مستند را متقبل می‌شوند آیا این امر به معنای اهدای مجوز ساخت نخواهد بود؟. بنابراین نباید در پی تحمیل مجوزهای دیگری به مستند سازان باشیم.

کارگردان فیلم مستند «ماست سیاه است» با اشاره به اینکه مستند ساز باید نگاه منصفانه‌ای داشته باشد گفت: فیلمساز حتی اگر می‌خواهد «حقیقت» را هم بیان کند باید این حقیقت را به گونه‌ای مطرح کند تا آن حقیقت بدور از سیاه نمایی باشد. به عنوان مثال وقتی فیلمسازی می‌خواهد لیوان آبی را نشان دهد نباید فقط نگاهش به نصفه خالی لیوان باشد. اگر چنین نگاهی بر فیلم حاکم باشد حتما فیلم به ورطه سیاه نمایی گرفتار خواهد شد. اما از سوی دیگر، گاهی اوقات، قصد یک فیلمساز بیان «سیاه نمایی» نیست و هدفی هم برای به خطر انداختن امنیت ملی ندارد اما بعضی از مسئولین ممکن است چنین تصوری را داشته باشند. این درحالی است که با تعامل و نگاه منصفانه، هم می‌توان یک معضل را نقد و تحلیل کرد و هم اینکه، مسئولین چنین تصوری را نداشته باشند.

وی اضافه کرد: متاسفانه وقتی فضای جامعه از هر جهتی امنیتی می‌شود این فضا خودش را در محدود کردن فیلمسازان نشان خواهد داد. البته باید یاد آوری کنم که مجوز دادن به فیلمسازان در هر کشوری مرسوم است و هر کشوری قوانین مربوط به خودش را دارد. مثلا در کشور فرانسه تا مادامی که دوربین روی دست است نیازی به مجوز گرفتن نیست چون یک فیلم غیر حرفه‌ای تلقی خواهد شد اما به محض اینکه دوربین روی سه پایه قرار می‌گیرد چون یک فیلم حرفه‌ای محسوب می‌شود باید مجوز دریافت کند.

این مستند ساز کشورمان که تا کنون فیلم‌های زیادی را در این ژانر و در کشورهای مختلف ساخته است گفت: ساخت فیلم‌های مستند اجتماعی یکی از سخت‌ترین و درعین حال پرمخاطب‌ترین نوع مستند است که اگر نگاه منصفانه‌ای بر فیلم حاکم باشد و فیلم بدور از هر گونه تعصب و موضع گیری ساخته شود. بی‌شک این نوع فیلم از ماندگار‌ترین فیلم‌های مستند محسوب خواهد شد.