به گزارش هنرنیوز؛ حتماً شما هم شنیده‌اید که «‌بی‌خبری، خوش خبری است»، از این روست که مسوولان ذی ربط در بافت تاریخی شهر شیراز در هر سطح و سطوحی از «فاجعه تاریخی» شیراز بی‌خبرند. بعد رسانه‌ها گزارش و عکس منتشر می‌کنند، دانشگاهیان نامه سرگشاده به مقام معظم رهبری می‌نویسند، کارشناسان اعتراض می‌کنند، فعالان میراث فرهنگی گلایه‌شان را با رییس جمهور مطرح می‌کنند و... اما همین بی‌خبری بهترین پیشه است. امتحانش هم مجانی است راه دور نروید، اصلاً به سراغ آدم‌های اسمش را نبر هم نروید، همین سازمان میراث فرهنگی بهترین جا است. از صدر تا ذیل بپرسید نظرشان درباره تخریب حدود ۱۵ تا ۲۰ بنای تاریخی که اطراف مسجد عتیق در یکماهه گذشته تخریب شده است، چیست؟ یا گوشی‌هایشان خاموش است یا روشن است و بر حسب وظیفه پاسخت را نمی‌دهند یا می‌گویند ما نمی‌توانیم صحبت کنیم آقای فلانی باید پاسخ بدهد و یا اصلاً کل ماجرا را از پایه و اساس کتمان می‌شوند و می‌گویند:« عجب! دقیقاً کی این اتفاق افتاده است؟! ما که خبر نداریم!» و این گونه است که دست‌های پیدا و پنهان هر روز صبح یک قسمت بافت تاریخی را نشانه می‌روند و وقتی موضوع رسانه‌ای شد، یکی دو ماهی صبر می‌کنند و دوباره این قصه تکرار می‌شود. حکایت دوستداران میراث فرهنگی اعم از کارشناسان و رسانه و فعالان هم مصداق این شعر شاعر است:« مدتی است/ بی خوابی به سرم زده.../هی! داروغه!/ شهر در امن و امان است؟/ نه! ولی/ آسوده بخواب داروغه!/من بیدارم...»

هیچ کس هیچ نگفت

حال محمد منصور فلامکی، متخصص شهرسازی فنی از دانشگاه میلان، اعتراض خود به این روند مدیریت شهری شیراز را این گونه بیان می‌کند: متاسفانه در شرایط کنونی در مکان‌های مختلفی در سراسر کشور این اتفاق در حال رخ دادن است. در دو قدمی شیراز در استان یزد هر کاری که خلاف ضوابط میراث فرهنگی بود، انجام دادند اما هیچ کس چیزی نگفت، این روند در شهرهای دیگر مانند قزوین،‌ کرمان و تهران هم در حال وقوع است، اما هیچ‌کس حرفی نمیزند.

از نظر او شرایط کنونی شهر شیراز مانند دیگر شهرهای دارای بافت تاریخی است که به مرور در حال تخریب است و وقتی در این شهر که راه می‌روی، قضیه تفاوت چندانی با دیگر شهرها ندارد و متاسفانه این روند هر روز مستمر است.

شناسنامه‌ای ۴۰ ساله!

حدود ۴۰ سال پیش طرحی در شورای شهر شیراز مصوب شد که براساس آن همه خانه‌های قدیمی شهر شیراز شناسنامه‌دار شد، آن‌هایی هم که به دلیل قرار گرفتن در مجاورت خانه‌های تاریخی دیگر باید حفظ می‌شدند، ‌مشخص شدند، حتی اگر ارزش چندانی نداشتند.

فلامکی با گفتن این سخنان تأکید می‌کند:‌ پس از آن طرح برای اجرایی شدن به بالا فرستاده شد، اما به مرور ساخت وسازهای جدید در شهر شیراز شروع شد تا امروز که به گونه‌ای به یک انقلاب در تخریب‌ها تبدیل شده است و انقلاب پیش آمد و این اتفاق باعث روندرو به رشد تخریب‌های زیادی شد.

نبرد نابرابر

حالا به قول این مدرس دانشگاه عاملان ساخت‌وساز‌های کنونی شیراز، خود نمی‌دانند دنبال چه هستند؟ او در این باره اظهار می‌کند: تا حدود ۱۵ سال پیش کسی جرات نمی‌کرد بدون طرح مصوب دست به پیکره این بافت بزند، اما حالا این بافت را به مرور تخریب می‌کنند. کسانی هستند که ساز قدرت می‌زنند و از راه آنچه که عامه مردم به نام بساز و بفروش می‌نامند، کارشان را جلو می برند، به گونه‌ای که مسعود سلطانی‌فر،‌ رئیس سازمان میراث فرهنگی هم مجبور می‌شود برای جلوگیری از این اقدامات به جنگ با آن‌ها برود، اما باز زورش نمی‌رسد.

به گفته پدر مرمت نوین شهری ایران مالکان خانه‌های قدیمی متخصصان مرمت شهری و مسوول حفاظت از آثار تاریخی کشور نیستند، هر مالک فقط سند مالکیت یک خانه را دارد و می‌تواند آن را تطمیع کرد. اگر کسی راضی شد خانه را برای تخریب بفروشد، این کار دلیل کافی برای تخریب نیست. چون این نوع از خانه‌ها متعلق به یک کشورند نه فقط یک شهر.

وقتی تبانی می‌کنند

فلامکی با بیان اینکه اگر اتفاقات رخ داده به همین روند جلو بروند دیگر کسی نمی‌تواند جلوی این تخریب‌ها را بگیرد، می‌گوید: اتفاقات چند ماه گذشته در شیراز را جوانان شیرازی متوقف کردند، پشت آن تخریب‌ها کسی به عنوان مالک نبود که شبانه توافق کند، دیوار بکشد و همه را با هم تخریب کند. بلکه همه کارها را شبانه انجام می‌دادند. اما در تخریب جدید مقابل مسجد عتیق شیراز نمی‌توانند یک شبه همه کارها را انجام دهند. در این موقعیت ۱۵ نفر جمع می‌شوند با یکدیگر تبانی می‌کنند و حتی به یک نفر هم نمی‌گویند.

این چهره‌ی ماندگار کشور این پرسش را مطرح می‌کند که چرا کسی به این قضیه فکر نمی‌کند که اگر یک بنا تخریب شد چه کسی سرمایه‌گذاری می‌کند و چه چیزی را پس از آن برای مردم شهر به جای آن بنای تاریخی می‌سازند؟

به گفته او زمانی چنین اتفاقاتی در یک شهر و در یک بافت تاریخی رخ می‌دهد که مالکان آن بناها و حتی مهندسان مشاور خود را متعلق به آن فرهنگ و آن شهر نمی‌دانند.

به گزارش هنرنیوز؛ نخستین طرح مرمت شهری را فلامکی در سال ۵۴ برای شیراز تدوین کرده و سپس طرح تفضیلی آن ارائه شده است. به عبارتی او مدير مسئول طرح‌ مرمت‌ شهری ـ بافت‌ قديمی شيراز و آغاز اجرای آن‌ از سال‌ ۱۳۵۴ نخست از سوی دانشگاه تهران و سپس به عنوان حرفه‌مند آزاد، تا سال ۱۳۸۶ است. او همچنین در کارنامه معماری خویش در شیراز طرح‌ محله‌های مسكونی شانزده‌ گانه‌ شيراز قديم‌ به‌ مقياس‌ ۱:۲۰۰ و تصويب‌ شده‌ برای اجرا به سال ۱۳۵۶ دارد. پس از تخریب بین‌الحرمین برخلاف تمام شاخص‌های مصوب رسمی، فلامکی مسئول پژوهش و ارائه طرح‌ باززنده‌‌سازی محوطة‌ بين‌‌الحرمين‌ شيراز بوده است. او که از تخریب‌های شیراز با لفظ « فاجعه تاریخی » یاد می‌کند در ادامه به مقصران اصلی تخریب‌ها اشاره می‌کند.

مهندسان مشاور اولین مقصران تخریب‌ها

به اعتقاد فلامکی مهندسان مشاور شهرداری‌ها افرادی هستند که در قضیه‌ی تخریب بافت‌های تاریخی مقصران درجه یک محسوب می‌شوند، آنها معمولا به راحتی خود را تسلیم می‌کنند تا بتوانند در شهر کار بگیرند و در این شرایط هر شرطی را قبول می‌کنند.

پدر مرمت نوین شهری ایران ادامه می‌دهد: هیچ کس در سی سال گذشته درباره‌ی غلط بودن یک طرح حرفی نزده است. در واقع کسی که این کار را نمی‌کند چون واقف است که اگر دهان باز کند دیگر نمی‌تواند پروژ‌ای در آن شهر داشته باشد.

۱۵ سال پیش

این پیشکسوت حوزه میراث فرهنگی یادآور می‌شود: ‌ تا ۱۵ سال پیش کسی جرات نداشت به هیچ کدام از خانه‌ها بافت‌های قدیمی شهرها دست بزند،‌حتی اگر شهرداری یک شهر اجازه‌ی کار می‌داد، پاسبان‌های حفاظت از بناهای تاریخی بودند که حرمت بافت‌ها را نگه می‌داشتند و اجازه نمی‌دادند هیچ مداخله‌ای روی این نوع بناها انجام شود،‌ اما امروز از راحت‌ترین کارهایی که انجام می‌دهند همین اقدامات است و هیچ‌کس جلویشان را نمی‌گیرد.

رابطان، ترس، مأوا

فلامکی تشریح می‌کند: وقتی شهر را شبانه جابه جا می‌کنند و رابطانی به وجود می‌آورند که هیچ کس جرات بیان اعتراض ندارد، آن‌ها نیز به راحتی باعث می‌شوند حافظه شهر پاک شود و همه ثروت فرهنگی شهر از بین برود، در حالی که هیچ کس به این فکر نمی‌کند که این خانه‌های تاریخی فقط مکانی برای استقرار نیستند، بلکه مأوای افراد هستند.

آن فتوا...

این مدرس دانشگاه توضیح می‌دهد: حدود ۴۰ سال پیش همه‌ی خانه‌ها قنات‌ها، مساجد‌، تکیه‌ها و هر بنای تاریخی که حتی معروفیت چندانی نداشت و فقط کنار دو بنای تاریخی قرار داشت و مکمل آنها بود ارزیابی و طرح هایی برای حفاظت آن‌ها ضابطه‌مند شد، محوطه‌های تاریخی نیز مشخص شدند تا هیچ کس حق تغییرشان را نداشته باشد. در آن طرح حتی به این قضیه فکر می‌کردند چطور باید برای خانه‌ای که نیازمند تغییر است، وارد عمل شد.

او اضافه می‌کند: این زمانی بود که برای مقبره شاهچراغ (ع) نهایت حرمت‌گذاری‌ها شده بود. در آن برهه آمدن به شیراز توسط زائران و جهانگردان از یک بخش از شهر شروع و در بخش دیگر شهر به پایان می‌رسید به این ترتیب جهانگردان می‌توانستند به مرور شیراز را کشف کنند و به بهترین جا یعنی مقبره‌ی شاهچراغ (ع) برسند.

به گفته فلامکی در حال حاضر اگر همه آن نشانه‌ها را تخریب کنیم باعث می‌شود اتفاقات کنونی رخ دهد، حالا ۱۵ خانه را یکشبه تخریب می‌کنند و کسی نیست که حرف بزند، به همین دلیل به راحتی وقتی یک مهندس مشاور فتوا می‌دهد ۵۷ هکتار از بافت تاریخی شیراز را می‌توان تخریب کرد، حال توقع بروز چه اتفاقی را باید داشته باشیم؟

وی تأکید می‌کند: کسی که ۱۰ سال پیش تصمیم گرفته بود بافت قدیمی شهر را تخریب و به جایش بساز و بفروشی راه بیندازد، باید فقط ۵ سال صبر کند تا پیوندهای علمی و فرهنگی جاری در شیراز از یکدیگر گسسته شوند و جوانان علاقه خود را نسبت به تاریخ و فرهنگشان از دست بدهند. تا بتوانند راحت‌تر وناجوانمردانه تر تخریب‌هایشان را انجام دهند.

هنر نیوز