میراث کازرون در کما؛
بزرگ‌ترین سنگ نبشته ساسانی ایران و جهان از بین می‌رود
20 دی 1391 ساعت 11:40
آثار تاریخی سرمشهد همچنان از نبود فنس و نگهبان رنج می برد.
سیاووش آریا یکی از فعالان میراث فرهنگی در گفت و گو با هنرنیوز می‌گوید:« در بازدیدی که به تازگی از سرمشهد کازرون داشتم با وضعیت اسف‌بار آثار گران‌بهای میراث فرهنگی این منطقه رو به رو شدم. از ریختن زباله در پیرامون این بازمانده گرفته تا یادگاری‌نویسی بر روی اثر. از آثار نم و رطوبت تا فرسایش به دلیل باران و باد که می‌بایست، یادگار نویسی مردمان ناآگاه (کنده‌کاری به وسیله اشیاء نوک تیز) و چرای گوسفندان را هم به آن افزود! از دیگر دردهای این بازمانده نیاکانی که جزو نخستین آثار ثبت شده در فهرست ملی است نداشتن فنس و حفاظ و نبود نگهبان است که این خود دلیلی بر دست اندازی بیشتر است.»
او ادامه می‌دهد که با بررسی بیشتر و گفتگو با دو تن از مردمان این روستا متوجه شدم که در ماه دو تا سه بار آن هم شب‌ها! یگان حفاظت شهرستان بالاده (که فاصله یی نزدیک ۳۶کیلومتربا روستای سرمشهد دارد) به این جایگاه ملی سرکشی می‌کند!
این فعال میراث فرهنگی توضیح می‌دهد که به گفته‌ی یکی از روستاییان در گذشته و چندین سال پیش تورهای خارجی به وسیله راهنمایان جهانگردی کازرون و شیراز به این منطقه آورده می‌شد و همین کار سبب شد تا یگان حفاظت بیشتر سرکشی کند اما چند سالی می‌شود که دیگر حتا تورهای ایرانی هم به این مکان نمی‌آیند چه برسد به خارجی! و تنها گاه گاهی افراد بومی و علاقه‌مندان حوزه میراث فرهنگی به این مکان سرکشی می‌کنند که آن هم بسیار کم اتفاق می‌افتد.
این ساکن منطقه با گلایه از مسوولین به این فعال میراث فرهنگی گفته بود که روستای مذکور چند بازمانده ملی و مهم ایران باستان را در خود جای داده اما حتا آسفالت نشده است در این حالت چگونه انتظار وجود بازدید کننده داریم؟ زمانی هم که با شهرداری گفتگو می‌کنیم می‌گویند این وظیفه میراث فرهنگی است! و آنان هم آن را جزو وظایف شهرداری می‌دانند.
سیاوش آریا یادآوری می‌کند هنگامی که با چوپانی که گوسفندان را هر روز عصر از کنار این بازمانده می‌گذراند گفتگو می‌کردم او خود از مسولین فرهنگی و شهرداری گلایه داشت و می‌گفت که راه و درآمد دیگری نداریم و می‌بایست از این مسیر بگذریم؟
اگر این میراث ملی دلیلی برای رونق گردشگری باشد ما هم به آب و نانی می‌رسیدیم و نیاز به این کار نبود چون هنر گلیم بافی، جاجیم بافی و... را بلد هستیم ولی نمی‌توانیم بازاریابی کنیم.
این فعال میراث فرهنگی اظهار می‌کند که در شهریورماه ۹۰ مسوولین فرهنگی وعده داده بودند که نگهبان، حفاظ و رسیدگی به این بازمانده در اولویت است و به زودی انجام می‌شود و اکنون پس از گذشت پانزده ماه هنوز این بازمانده چشم به راه یاری مسولین است .
سنگ نبشته ساسانی سرمشهد
روستای سرمشهد از شمال به شهرستان ممسنی و از جنوب به شهرستان فراش‌بند و استان بوشهر و از شرق به شهر شیراز محدود می‌شود.این روستا در بلندای ۸۳۰ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد و آب وهوای آن گرم و خشک است.
این بنای باستانی در انتهای روستای سرمشهد و ۳۶ کیلومتری روستای جره(گره) و نزدیک ۷۰ کیلومتری جنوب کازرون و ۲۲۰ کیلومتری شیراز قرار دارد. این بنای ارزشمند به شماره ۳۳۶ در بیستم بهمن ماه ۱۳۱۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. سنگ نوشته سرمشهد در دیوارۀ کوهی معروف به آغاجری و در ۲۵ متری از سطح زمین کنده کاری شده است.و ارتفاع آن پنج متر و بیست و هفت سانت و پهنای آن دو متر و هفتاد و هشت سانت است.و از نظر اندازه بزرگ‌ترین کتیبه پهلوی ساسانی ایران و جهان است که یکی از چهار سنگ نوشته پهلوی موبد کرتیرمحسوب می‌شود. این سنگ نوشته در۵۸ رده (سطر)است و از دید مفهوم به دو بخش تقسیم می‌شود. بخش نخست از رده های ۱ تا ۲۵ دربردارندۀ مطالب است: شناسایی(معرفی) کرتیر و القاب او در زمان شاهپور یکم تا بهرام دوم، فهرستی از استان‌ها و ایالات ایران است که واژه‌های آن در این سنگ نوشته دچار آسیب زیاد شده و در سنگ نوشته کرتیر در سازه معروف به کعبه زرتشت نیز ذکرشده است. و نیز کشورهایی که جزو ایران نبوده و در زمان شاهپور یکم به ایران افزوده شده است.
بخش دیگرسنگ نبشته کوشش‌های کرتیر درباره آیین مزدیسنا(زرتشت) و برپا کردن آتشکده‌ها و آیین‌هایی که در آن جایگاه سپند انجام داده است. بخش دوم سنگ نوشته،رده‌های ۲۶ تا ۵۸ درباره به آسمان رفتن(معراج) اوست.این سنگ نبشته از رده ۵۲ به بعد به گونه‌یی پایان می‌پذیرد که در آن کرتیر(سنگ نوشته نقش رجب) خواست خود را از یزدان در مورد نشان دادن امور آن جهانی به وی تکرارمی‌کند و از خواننده می‌خواهد که نسبت به اهورامزدا راد و راست باشد و به وجود سرای روشنایی(بهشت) و دوزخ یقین داشته باشد و سرانجام به فعالیت های دینی خود اشاره می‌کند .
کرتیر از موبدان بزرگ دربار ساسانیان و وزیر دانشمند چهار پادشاه ساسانی بوده است و در زمان شاهپور یکم مقام هیربدی را داشته، و در زمان بهرام دوم به جایگاه موبد موبدان می‌رسد. چهار سنگ نبشته پهلوی او دو تا در نقش رستم و دیگری در نقش رجب و سنگ نبشته سرمشهد که همان سخنان را یک جا آورده است می‌باشد.
سنگ نگاره بهرام دوم
این سنگ نگاره در پایین تراز سنگ نبشته کرتیر و در درازای ۲۳ متری از سطح زمین کنده کاری شده است و مربوط به پنجمین پادشاه ساسانی بهرام دوم است. در این بازمانده بسیار زیبا( که بیشتر بخش‌های آن از بین رفته!) بهرام شاه برای دفاع از فرزند و همسرش در حال نبرد با دو شیرنر دیده می‌شود. این بازمانده به بزرگی چهار و نیم متر در دو متر۴/۵ در ۲ متر است. تاج بهرام با دو بال در دو سو(طرفین) و گوی بزرگی روی آن واقع شده است. موهای فر(مجعد) و بلند او از دو سوی تاج بیرون زده و گوش‌واره‌یی در گوش و گردن بندی در گردن او دیده می‌شود. ریش او در زیر چانه بسته شده و در صورت استوار در کار او(مصمم)نشان دلاوری و شجاعت به خوبی موج می‌زند.شلواراو مانند دیگرشاهان ساسانی پرچین وگشاد وردایی(شنل) شاهانه روی دوش وی آویخته شده است.
پشت سربهرام دوم، فرزند جوان وی قرار دارد که صورت وی کاملا تخریب شده و به سختی قابل دیدن است. و او نیز شمشیر بر کمر دارد و پس از او ملکه مادر ایستاده که یک دست خود را در دست شهریار ساسانی قرار داده وموهای او از زیر تاج بیرون ریخته است. پشت سر ملکه فرد دیگری که صورت او هم از بین رفته ایستاده که همان کرتیر، موبدموبدان است.شاهنشاه ساسانی یکی از دو شیررا کشته و به زمین افکنده و شمشیر خود را تا نیمه در شکم شیر دوم که به سوی وی خیز برداشته فرو کرده است.
در این نگاره کرتیر به گونه مردی با ریش کوتاه(یا بدون ریش!) با شمشیری آویخته بر کمر و نشان قیچی بر روی کلاهش دیده می‌شود.
موبد موبدان کرتیر به عنوان بزرگ ترین داور و قاضی دولت ساسانی در زمان خود قلمداد می‌شده است. این سنگ نگاره یکی ازمهم ترین بازمانده های دوران ساسانی می باشد.بهرام دوم را می توان شاهی خانواده دوست نامید. نگاره او روی بیشتر سکه‌ها و سنگ‌نگاره‌ها به همراه ملکه و گاه فرزند خود دیده می‌شود.
کد خبر: 52386
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcd9s0k.yt0xj6a22y.html
هنر نیوز
http://www.honarnews.com