هنر نیوز - همیشه پای یک «رای» در میان است

ارزيابي داوریهای جشن منتقدان سينمايي در مقايسه با جشنواره فيلم فجر

آرای متفاوت داوران انجمن منتقدان در مورد فیلمهای بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر نسبت آرای داوران این جشنواره تصویرگر دو ایدهآل متفاوت از سینمای ایران است.
به گزارش هنر نیوز به نقل از خبرآنلاین، فیلمهایی که از نگاه هیئت داوری هفت نفره جشن منتقدان مورد توجه قرار گرفتهاند در فاصله نسبتاً بعیدی از فیلمهای محبوب داوران بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر دارند و همین مسئه تفاوت دیدگاههای دو طیف منتقد و داوران برگزیده جشنواره فجر را در مورد سینمای ایران به نمایش میگذارد.
مهرزاد دانش، خسرو نقیبی، حسین گیتی، حمید گرشاسبی، محمود گبرلو، امیر قادری و علی علایی به عنوان داوران آثار جشن منتقدان برخلاف مسعود جعفریجوزانی، ابوالقاسم طالبی، محسن علیاکبری، دکتر ابراهیم فیاض، اسفندیار شهیدی و سیدناصر هاشمزاده، شیفته فیلم توقیفی ابراهیم حاتمیکیا «به رنگ ارغوان» نشدند و «هیچ» ساخته عبدالرضا کاهانی- که از سوی داوران جشنواره مورد توجه قرار نگرفته بود - یا «پرسه در مه» به کارگردانی بهرام توکلی را به درستی بررسی و با دریافت ویژگیهای این آثار نگاهی تحسینآمیز نسبت به آنها داشتند.
تفاوت این دو دیدگاه و دلایل رسیدن به این دو منظر متفاوت، از سوی فیلمسازان و داوران جشنواره فجر و جشن منتقدان مورد بررسی قرار میگیرد.
فیاض: داوری ما حرفهای بود
ابراهیم فیاض، عضو هیئت داوران بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر درباره کیفیت داوریهای جشنواره به خبرآنلاین گفت: «در مورد چگونگی داوری داوران انجمن منتقدان و نویسندگان نمیتوانم به درستی اظهار نظر کنم، اما در مورد داوری خودمان میدانم که ما کاملاً حرفهای عمل کردیم. نگاه و نوع برخورد ما با آثار و افراد حرفهای بود و هیچ مسئله دیگری را غیر از کیفیت کارها و حرفهای بودن آنها مدنظر قرار نمیدادیم.»
او ادامه داد: «آقای شهیدی که در مورد فیلمبرداری صاحبنظر بودند در مورد این بخش کارها بیشتر اظهار نظر میکردند و یا آقای جوزانی به لحاظ کارگردانی آثار را بررسی میکردند و نگاه تخصصی خود را در این زمینه مطرح میکردند، نگاه ما در داوریها کاملاً حرفهای بود و طبیعتاً نتیجه آن نیز حرفهای از آب درآمد.»
فیاض یکی از مشکلات موجود در سینمای ایران را نبود دیدگاه حرفهای عنوان کرد و گفت: «اتفاقاً مشکل من با سینما این است که دید حرفهای در این زمینه چندان وجود ندارد. سمت و سوهایی که گاه در سینما مشاهده میشود حتی جلوتر از دیدگاه حرفهای گام برمیدارد و جریان موجود را دچار مشکل میکند و برای سینما خطراتی ایجاد میکند.»
این استاد دانشگاه اظهار داشت: «تا مدتها سینمای کشور ما تابعی از سینمای کشور فرانسه بود و همچنان نیز این جریان ادامه دارد و به همین دلیل است که سینمای ما هیچگاه همانند سینمای آمریکا جهانگیر نمیشود. ارائه تعریف از سینما فقط در چارچوب کارهای آوانگارد مسئلهای است که در بسیاری از داوریها دیده میشود، اما در مورد داوری جشنواره فیلم فجر ما از این نگاه دوری کردیم و از منظر حرفهای آثار را مورد توجه قرار دادیم.»
او درباره داوری آثار سینمایی با رویکردهای متفاوت، گفت: «بسیار خوب است که نگاههایی از منظرهای متفاوت آثار سینمایی را مورد بررسی قرار دهند، به عنوان مثال دانشجویان دانشکده هنر میتوانند از نگاه هنری خود و یا دانشجویان فلسفه از نگاه فلسفی آثار را بررسی کنند و موجب ارتقای سینمای ایران شوند. داوری انجمن منتقدان سینمایی نیز میتواند کاربردی اینچنین داشته باشد.»
دانش: تفاوت ناشی از دیدگاه متفاوت است
مهرزاد دانش، عضو هیئت داوری انجمن منتقدان سینمای ایران درباره نکاتی که هیئت داوری هفت نفره انجمن مدنظر داشتند، به خبرآنلاین، گفت: «نگاه داوران انجمن برآیند دو تفکر بررسی براساس سلایق هیئت انتخاب شده و دیدگاه حرفهای مورد نیاز برای سینما بود. من برای داوران جشنواره فیلم فجر احترام قائلم و معتقدم براساس اینکه این دو ترکیب متفاوت از یکدیگر بودند، طبیعی است نتایج انتخابها نیز متفاوت از هم باشد. نوع نگاهها، تفکرات و ایدئولوژی این دو گروه موجب میشود تا کارهایی که آنان انتخاب کردهاند نسبت به هم کاملاً متفاوت باشد.»
او در مورد مراحل داوری آثار گفت: «داوری ما در انجمن چند مرحله داشت. در درجه اول بعد از دیدن آثار، در برگههایی که از سوی انجمن در اختیار داوران قرار گرفته بود، هر اثر، رشته و یا فردی امتیازی دریافت کرد. براساس برآیند این امتیازها برترینها و افرادی که امتیازی بالا آوردند تعیین شدند.»
دانش اظهار داشت: «بعد از این مرحله با داوران گرد هم آمدیم و در مورد آرایی که با اکثریت ضعیف انتخاب شده بودند صحبت کردیم و براساس گفتوگویی که داشتیم تلاش کردیم تا آنها را از اکثریت ضعیف به اکثریت مطلق برسانیم.»
این منتقد سینما درباره نوع نگاهی که در جریان داوریها حاکم بود، گفت: «تلاش ما این بود که در جریان داوریها جدا از فردیت به عنوان نمایندگان انجمن منتقدان سینمای ایران آثار را مورد بررسی قرار دهیم تا صرفاً فقط نظر شخصی خودمان در مورد گزینش آثار تاثیر نگذارد.»
او ادامه داد: «هدف ما این بود که حتی اگر میتوان یک وجه این داوریها و انتخاب را الگوسازی قرار داد به نوعی با انتخابهایمان به این دیدگاه نزدیک شویم.»
دانش تاکید کرد: «قطعاً داوران جشنواره فیلم فجر داورانی متخصص در حوزه فعالیت خود بودند و انتخابهای آنان نیز قابل احترام و قابل توجه است، اما منتقدان از موضع دیگری آثار را بررسی کردهاند که همینها تفاوتهایی میان انتخاب آنان و انتخاب داوران منتقدان به وجود می آورد.»
مهرزاد دانش یادآور شد: «تفاوتهای موجود در این داوریها تفاوت موجود در دو دیدگاه و خاستگاه است که خود به خوبی معانی موجود در آن را نشان میدهد.»
توکلی: به داوران احترام میگذارم
«پرسه در مه» به کارگردانی بهرام توکلی با وجود ویژگیهایش در جریان بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر مورد توجه قرار نگرفت و این درحالی بود که منتقدان در رسانههای مختلف از این اثر استقبال کردند و ارزشهای آن را یادآور شدند. فیلمی که در جشنواره مورد توجه داوران نبود در انتخاب جشن منتقدان مورد توجه قرار گرفته و در چند رشته نامزد دریافت جایزه شده است.
بهرام توکلی درباره نامزدی این فیلم در جشن منتقدان به خبرآنلاین گقت: «طبیعی است دو گروه مختلف از داوران نظرات متفاوتی در مورد یک فیلم داشته باشند و فیلمی از نگاه گروهی در رشته‌ای نامزد نشود و از دیدگاه گروهی دیگر مورد انتخاب قرار گرفته، نامزد دریافت جایزه شود و حتی بتواند جایزه نیز دریافت کند.»
او ادامه داد: «سطح سلیقه و دیدگاه داوران مختلف متفاوت است و انتظار نمیرود دو طیف مختلف و متفاوت نظری مشابه در مورد آثار سینمایی که قابلیت برداشت دارند، داشته باشند.»
کارگردان فیلم سینمایی «پرسه در مه» با متفاوت دانستن خاستگاه دو هیئت داوری جشنواره فجر و انجمن منتقدان گفت: «من به عنوان فیلمساز خود را در حدی نمیدانم که بتوانم نوع کار و داوری گروهی از داوران را نقد و بررسی کنم، تنها واکنش من به دیدگاههای متفاوت داوران میتواند احترام گذاشتن به آنها باشد.»
او بررسی فیلمهای سینمایی از نگاه هیئت داوران انجمن منتقدان را امری لازم دانست و گفت: «در شرایطی که هیچ کس به سینما از نگاه یک هنر که میتواند شاخه مهمی از هنر هم باشد، نگاه نمیکند، داوری آثار سینمایی از سوی هیئت داوران منتقدان میتواند این نگاه فراموش شده را یادآوری کند.»
توکلی اظهار داشت: «غالب نگاهها به سینما این روزها یا نگاهی ناشی از تفکر رسانهای است به این ترتیب که سینما را در جایگاه رسانهای میبینند که میتواند دیدگاهی را منتقل کند و یا نگاه بازاری و تجاری در این زمینه غالب شده. همه اینها وجه دیگر سینما که میتواند بسیار مهمتر باشد را تحتالشعاع قرار میدهد.»
این فیلمساز تاکید کرد: «جشن منتقدان سینمایی جای خالی نگاه هنری به سینما را پرمیکند و فضا را برای ایجاد تعامل میان منتقدان و فیلمسازان به وجود میآورد. فاصله کمتر میان منتقدان و فیلمسازان و وجود تعامل سالم میان آنان میتواند سینمای ایران را به سمت بهتری جهتدهی کند و آیندهای امیدوارتر از فردای سینمای ایران پیش روی ما قرار دهد.»