نگاهی به یکی از اثار تاریخی کرج؛

کاخ سلیمانیه یادگار دوران قاجار

12 فروردين 1391 ساعت 19:00

كاخ سلیمانیه كرج از یادگارهای دوران قاجار و یكی از معدود آثار ثبت شده فرهنگی و تاریخی شهرستان كرج است.

به گزارش هنرنیوز؛ كاخ سلیمانیه كرج از یادگارهای دوران قاجار و یكی از معدود آثار ثبت شده فرهنگی و تاریخی شهرستان كرج است كه در محدوده مركزی شهر و در داخل دانشكده كشاورزی كرج واقع شده است. 

این كاخ در كنار دیه كرج و به دستور سلیمان میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. ساخت این كاخ در این منطقه از سه جهت قابل بررسی و توجه است؛ ابتدا آنكه جلگه خوش آب و هوای كرج ییلاق و اتراق گاهی امن و زیبا را برای خانواده سلطنتی فراهم می ساخته كه علاوه بر دوری از هیاهوی پایتخت، به فاصله بسیار كمی در حدود یك روز راه از آن واقع می شد.
 
دوم آنكه استقرار آن بر سه راهی كهن مازندران، ری و طالقان و همچنین بر سر راه آذربایجان كه خاستگاه ایل قاجار بوده، موقعیتی كاملا استراتژیك برای سفر های مكرر خاندان سلطنتی به غرب داشته است و در نهایت آنكه ساخت این كاخ بر سر راه آذربایجان، در دوران سلطنت فتحعلی شاه قاجار صورت گرفته كه از جمله پرتنش ترین ایام حكومت قاجاریه بوده و با درگیری ها و مشكلات حاد و عدیده ای، خصوصا در غرب كشور و منطقه آذربایجان توام بوده است.

كاخ سلیمانیه به همراه باغ مقابل خود و همچنین ردیف ساختمان های ملازمین موكب شاهی تشكیل مجموعه حكومتی واقامتی كوچك و بسیار زیبایی را می داده است كه متاسفانه در حال حاضر ردیف ساختمان های ملازمین در طرح های توسعه دانشكده كشاورزی از بین رفته و كاخ سلیمانیه و باغ كوچك آن تنها مانده اند!

ساختمان كاخ سلیمانیه بنایی است آجری، متقارن و كشیده به نسبت ۵ به یك باسقف شیروانی و دارای تمامی مشخصه ها و مولفه های سبك معماری دوران قاجار كه می توان آن را از جمله ساده ترین، زیباترین و با احساس ترین ساختمان های دوران خود دانست. تالارها، ارسی ها، نقاشی ها، آیینه كاری ها، قوس های نیم دایره نما، سقف شیروانی، تناسبات نما و نقشه، دواشكوبه بودن آن، همگی از جمله خصوصیات بارز كاخ سلیمانیه بوده كه در تركیب نهایی و بسیار ساده خود و در كنار مجموعه ساختمان ها و باغ پیرامونی، منجر به شكل گیری ساختمانی دوست داشتنی، با هویت و صمیمی شده است.

این ساختمان از آجر و خشت با تیر ها و مهاربندهای چوبی ساخته شده است. تالارها و فضاهای داخلی از انواع تزئینات، شامل نقاشی های دیواری بزرگ و آینه كاری ها با سقف چوبی و همچنین تزئینات گچی اندود شده و نمای بیرونی ساختمان از قاب های آجری جرزها با اندود گچ و خاك و اندكی نقش و نگار.

در حال حاضر این ساختمان در محدوده دانشكده كشاورزی كرج واقع شده و سالهاست به حالت متروك، فراموش و رها شده است. قابل ذكر است این بنا به علت قرارگرفتن در كنار مدرسه منسوب به دانشكده كشاورزی، سالها مورد تردد و عبور و مرور دانش آموزان قرار داشته و تزئینات و شیشه های الوان آن بازیچه سنگ پرانی های آنان شده و به همین دلیل آسیب های فراوانی دیده است و تنها پس از این دوره، چند سالی با انجام عملیات حفاظتی شامل دیوار كشی و نصب پرده های سراسری روی نما وهمچنین انجام عملیات مرمتی، سعی در حفظ و احیای آن شد و پس از آن نیز هر از چندی با انجام مختصری از فعالیت های مرمتی این داستان ادامه دارد كه این همه برای حفظ و نگهداری آن چندان كافی و موثر به نظر نمی رسد.

ساختمان كاخ دارای دو اشكوب است؛ طبقه همكف حدودا به صورت پیلوتی های امروزی و به منظور قرارگیری برخی از فضاهای خدماتی كاخ در نظر گرفته شده و طبقه دوم كه از طریق دو راه پله در دو سوی ساختمان قابل دسترسی است، شامل تالار مركزی بزرگ و اتاق های دو سوی آن كه به منظور اطاق های استراحت در نظر گرفته شده، است.

از جمله نكات بسیار جالب در این بنا برون گرایی محض این بنا است، به طوری كه پنجره های بسیار بزرگ و كم عرض ساختمان باعث شده است فضاها از دو سوی به محوطه بیرونی چشم اندازی وسیع داشته باشند و همچنین در تمام ساعات روز نور گیری كنند كه این امر خود باعث شده فضاهای داخلی مملواز نور و روشنایی شوند.

تمامی اجزا و عناصر ساختمان شامل فضاها و نما، جرزها و پله ها، نسبت به محور میانی بنا متقارن بوده و ساختار بسیار ساده ای دارد. این امر با توجه به كشیدگی و عمق كم فضاها، فضایی بسیار روشن، شفاف و سبك را در ادامه باغ های زیبای مقابل آفریده است.

بنای كاخ سلیمانیه از آثار با ارزش دوران قاجار بوده و با توجه به پایتختی تهران از جمله اولین نقاط توجه و عامل رشد و شكوفایی شهر كرج به شمار می آید به طوری كه در اواخر دوران قاجار تاسیس مدرسه فلاحت در كرج و كمی بعد از آن احداث ساختمان اولیه دانشكده كشاورزی در جوار كاخ سلیمانیه كه در حال حاضر ساختمان موزه تاكسیدرمی منحصر به فرد دانشكده كشاورزی است، گواه این مدعاست.

در حال حاضر آنچه از معماری دوران قاجار معروف و قابل استناد است، همگی در تهران و در مجموعه كاخ های حكومتی و محدوده ارگ قدیم و عمارت های شمیرانات محدود می شود و كمتر از ابنیه دیگری كه در این دوره ساخته شده و واجد تمامی خصوصیات و ویژگی های سبك التقاطی و تركیبی معماری ایران و غرب است، به چشم می خورد. جای آن دارد كه با توجه و حفظ بنای ارزشمند كاخ سلیمانیه و معرفی آن به جامعه متخصص و همچنین شهر و شهروندان، از یكی از آثار ممتاز و زیبای این سرزمین پاسداری شود.

کد خبر: 38788

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcdj50s.yt0jj6a22y.html