آیین های عاشورایی در سراسر کشور/5
مراسم روضه با مرثیه‌خوانی زنان بوشهری
5 آذر 1391 ساعت 11:35
زنان بوشهری در ایام محرم شب هنگام برای شنیدن روضه با مرثیه‌خوانی به گرد هم جمع می‌شوند عزاداری زنانه معمولاً با خواندن آوازی معروف به «لایه لایه » یا «لالای» و با نوای بسیار آرام شروع می‌شود.
به گزارش هنرنیوز، عاشورا نه یک حادثه که یک فرهنگ است، فرهنگی برخاسته از متن اسلام ناب و الهام بخش الهام بخش تشیع در راستاى حرکت ها، جنبش ها و قیام هاى راستین شیعه.
شوره‌خوانی؛لالایی بیداری فرزندان:
زنان بوشهری در ایام محرم شب هنگام برای شنیدن روضه با مرثیه‌خوانی به گرد هم جمع می‌شوند عزاداری زنانه معمولاً با خواندن آوازی معروف به «لایه لایه » یا «لالای» و با نوای بسیار آرام شروع می‌شود. در این مراسم همراه با حرکت دادن گهواره برای حضرت علی اصغر، لالایی (لایه ، لایه ) می‌خوانند. خواندن لالایی در اصل از مجالس ترحیم زنانه به عزاداری ماه محرم کشیده شده است. در این گونه مراسم نوحه‌خوانان زن چنانچه شخصی از دنیا رفته جوان با نوجوان باشد، شروع به خواندن بعضی از اشعار لالایی با همان آهنگ خاص آن می‌نمایند که آن را « لالایی وارونه » می‌گویند.
اینگونه آوازه‌های حزن‌انگیز در عزاداری زنانه در مراسم شهدای کربلا از زبان حضرت زینب (ع ) و حضرت سکینه (ع ) خوانده می‌شود. این آوازه‌های حرن‌انگیز در عزاداری زنانه که به شروه خوانی و لالایی می‌ماند در مناطق مختلف استان بوشهر رایج است. بعضی از این مناطق به ویژه گناوه و دیلم و بخشی از شهرستان دشتستان به این گونه آوازه‌ها در عزاداری زنانه « شوره » می‌گویند.
نخل برداری در تفت:
نخل تجسمی است از تابوت امام حسین (ع ) چون در کربلا کسی پیکر مقدس ایشان را تشییع نکرد این مراسم کنایه از تشییع جنازه و جبران بی‌مهری دشمنان و اظهار وفا و ارادت دوستان و شیعیان حسین بن علی است. این مراسم هرساله در دهه محرم به خصوص روز عاشورا با شکوه خاصی برگزار می‌شود. این مراسم بیشتر خاص مردم کویرنشین است و در شهرستانهایی چون یزد، تفت، نایین، ابیانه، میبد زواره و آبادیهای پیرامون آنها اهمیت و شکوه فراوان داشته است.
شهرستان تفت دارای دو نخل بزرگ بوده که یکی در میدان شاهولی و دیگری در میدان گرمسیر نگهداری می‌شد. بستن نخل‌ها و آذین‌بندی آنها در این شهرستان از روز پنجم محرم آغاز و تا شب عاشورا به پایان می‌رسید. به هنگام بلند کردن نخل یک نفر به عنوان راهنما برای هدایت کردن نخل‌کشان در حمل نخل با پای برهنه روی آن سوار می‌شود. سپس جمعیت عزادار و دوستداران اهل بیت بویژه جوانان دستگیره‌های نخل را گرفته آن را از زمین بلند کرده و بر شانه می‌گذارند. پس از اینکه سه بار نخل را دور میدان گرداندند، آن را جای خود قرار می‌دهند. در همانجا شخصی به عنوان « توجوشی خوان » بالای نخل می‌رود و شروع به خواندن این اشعار می‌کنند « یا حسین یا حسین شاه شهیدان حسین » و مردم هم بالا و پایین پریده و در حالیکه بر سر می‌زنند اشعار را تکرار می کنند.
آیین گل مالی در خرم‌آباد:
از روز هفتم محرم مردم خرم‌آباد خود را برای عاشورا آماده می‌کنند. عده‌ای به بیابان‌های اطراف رفته و کیسه‌هایی از خاک رس را برای آیین گل‌مالی فراهم می‌کنند. در روز تاسوعا کیسه‌های خاک را درون حوضچه‌هایی که از قبل و در کنار خیمه‌ها ساخته‌اند. غربال می‌کنند. مردمی که نذر دارند، شیشه‌های کوچک گلاب را به دور خاک غربال شده می‌گذارند. هیزم تهیه شده را نیز کپه کرده و در کنار حوضچه‌ها می‌چینند تا افراد پس از افتادن در گل خود را خشک کنند. در صبح عاشورا صدای ساز و دهل با نوای سوزناک و غم‌انگیزی موسوم به « چمریونه » عزاداران را به حضور در خیمه‌ها و هیات‌های عزاداران دعوت می‌کند.
باز طلوع خورشید مراسم به گل افتادن آغاز می‌شود. همزمان با اذان صبح یکی از پیشکسوتان، با کسی که نذر دارد وضو گرفته و به نشانه احترام بر زمین بوسه می‌زند و وارد حوضچه می‌شود. پرچمی که از شب قبل بر روی خاک‌های غربال شده برافراشته‌اند برداشته و خاک‌ها را با گلاب و آب گرم می‌پوشانند. در گذشته مردها برهنه داخل گل می‌افتادند و در آن غلت می‌خوردند. برخی دیگر فقط بر سر و شانه‌های خود گل می‌مالند و برخی نیز پنجه‌ای گلی بر پشت خود می‌زنند که نمادی از دستان بریده شده حضرت عباس (ع ) است. بعد از به گل افتادن دور آتش برافروخته حلقه می‌زنند تا خشک شوند. افراد خیمه‌ها پس از خشک شدن در ساعتی معین به یکدیگر ملحق شده و در دسته‌های سی، چهل نفری به راه افتاده و در خیابان‌ها به عزاداری می‌پردازند. مراسم گل گرفتن در تمام شهر انجام می‌شوند و گرمابه‌های شهر نیز به طور رایگان پذیرایی شستشوی عزاداران است.
مراسم سنگ‌زنی در استان سمنان:
« سنگ زنی » نوعی از مراسم عزاداری در ماه محرم در استان سمنان است. مناطق برگزاری این مراسم سمنان (روستای علا )، گرمسار (روستای کهن آباد )، دامغان ( روستای صالح آباد ) و شاهرود (بسطام ) در غروب روز تاسوعا یا روز عاشورا است. سنگ در اصطلاح به مهره‌های دایره شکل چوبی گفته می‌شود که قطر آن تقریبا ۴ تا ۵ سانتیمتر است و بندی چرمی دارد که انگشت میانی در آن جای می‌گیرد و معمولاً تسمه‌ای دارد که دور مچ می‌پیچیند. کار با آن نیز فن بخصوصی دارد. هر فرد دو سنگ دارد و با آهنگ توجه آنها را به هم می‌زند.
یک بار طرف جلو، چپ، راست و بالای سر، هر حرکت دست با حرکت بدن هم آهنگ است. سنگ‌زنان رو به روی هم در دو صف یا بیشتر قرار می‌گیرند. سپس مراسم عزاداری با خواندن نوحه‌خوانی و زدن سنگ بسیار مشکل‌تر از سینه‌زنی و زنجیرزنی است. و هماهنگی دقیق‌تری را می‌طلبد. نوحه‌خوان شعری را در دستگاه نوا به صورت بریده بریده یا مقطع می‌خواند. او در این دسته علاوه بر نوحه‌خوانی هدایت دسته را نیز بر عهده دارد.
کد خبر: 50018
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcdjz0k.yt0zf6a22y.html
هنر نیوز
http://www.honarnews.com