هنر نیوز - اعلام موجودیت پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی / مجلس راهی برای صیانت از میراث طبیعی و فرهنگی

اعلام موجودیت پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی / مجلس راهی برای صیانت از میراث طبیعی و فرهنگی

مهدی حجت گفت:اگر نمایندگان مجلس به هر شکلی نسبت به اهمیت میراث طبیعی و فرهنگی و نقشی که در حیات این مملکت دارد، اطلاع و اشراف داشته باشند، می تواند در ادامه مسیر میراث فرهنگی و طبیعی بسیار موثر باشد.

به گزارش هنرنیوز؛ نشست رسانه‌ای پویش و پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی امروز ( ۶ دی ماه ۹۴ ) در پژوهشکده فرهنگ و هنر و معماری جهاد دانشگاهی (ساختمان رستم گیو) با حضور مهدی حجت رییس ایکوموس ایران، دکتر رضا مکنون ( کارشناس محیط زیست ) میثم موحد فرد( عضو شورای مرکزی پویش) علیرضا افشاری( سخنگوی پویش ) برگزار شد.

در این نشست رییس ایکوموس ایران با اشاره به این که بدون توجه به میراث فرهنگی طبیعتا خودمان را از دست خواهیم داد، گفت: اینکه می گویند میراث فرهنگی «سند هویت ماست، سند کیستی ماست» یعنی اینکه ما بدون آن در حقیقت نمی توانیم خودمات را دریابیم و متوجه شویم. طبیعتا با این روال اگر کسی خودش را نشناسد نمی تواند برنامه ای هم برای آینده خودش رقم بزند. هرکسی بر اساس نقاط قوت و ضعف خودش تعیین می شود، البته کتمان نمی کنم هر آنچه که از گذشته است، نقاط قوت است.

وی ادامه داد: ما نقاط ضعف تاریخی هم داریم. ولی همه نقاط از راه آثار باقیمانده از گذشته ارتقا پیدا می کند و امروز کسی در دنیا موفق است که بداند چه نقاط قوت و ضعفی، چه قابلیت هایی و... دارد. در نتیجه برای فهم اینکه، بدانیم چه هستیم، نیازمند آنیم که به مجموعه آثار میراث فرهنگی و طبیعی مراجعه کنیم و آنها را سند موجودیت امروز خودمان قرار دهیم.

مهدی حجت به شعار اصلی نه شرقی نه غربی در اوایل انقلاب اشاره کرد و افزود: این شعار به این معناست که مثل شرقی و غربی نمی خواهیم باشیم. پس سوال این است که مانند کی باشیم؟‌ ما می خواهیم مثل خودمان باشیم. باید برگردیم به اصل خودمان و مجموعه آثار فرهنگی و طبیعی که از گذشتگان باقی مانده است. بنابراین اگر قرار است برنامه ای برای موفقیت امروز و فردای ما وجود داشته باشد، مهم تر و عظیم تر از مجموعه آثار باقی مانده از گذشتگان، ثروتی بهتر از این متسوق نیست.

او با قابل قیاس ندانستن ثروت مادی و معنوی میراث فرهنگی کشور برای آینده جهان در مقایسه با معادن و نفت و ... اظهار کرد: آنچه را که به عنوان ثروت حقیقی این کشور تصور می شود در واقع داشته های تاریخی است. همه معارفی که از گذشته باقی مانده است از دیروز تا آخر تاریخ مانند نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، مثنوی مولوی، دیوان حافظ، مسجد شیخ لطف الله، تخت جمشید و ... نمونه آثاری است که توسط ایرانیان در طول این زمان به وجود آمده اند و آیینه ای هستند که کیستی ما را منعکس می کند.

بنیان‌گذار سازمان میراث فرهنگی با اشاره به اینکه از دست رفتن آثار در واقع از دست دادن موجودیت حقیقی ماست، گفت: بنابراین باید توجه ویژه ای به این آثار شود. دولت به جهت گرفتاری ها در مسائل سیاسی و قدرت فوق العاده زیادی که در اطرافش هست و با توجه به دقتی که باید در گشودن گره ها از نقطه نظر بین المللی داشت و با وجود وضعیت به ارث رسیده اقتصادی در کشور که توجه بسیار زیاد دولت را به خودش معطوف کرده است، مقداری از مباحث مربوط به میراث فرهنگی و طبیعی ما مغفول مانده و آن میزان از توجه لازم و شایسته ای به این حوزه را نمی‌کند.

وی با بیان آن که مخاطراتی که در این حوزه وجود دارد را باید به جدیت پیگیری کنیم و در مقابل آن بایستیم، متذکر شد: تقریبا در همه زمینه‌ها مخاطرات داریم و دچار مشکل هستیم. بناهای تاریخی در حال از بین رفتن هستند و طبیعتا دولت امکان مالی رسیدگی به آنها را ندارد و اقدامات لازم برای حفظ و نگهداری آنها را انجام نمی‌دهد. با این حال مرتب پیشنهاد می‌کنند که بخش خصوصی یا شهرداری ها مسئولیت آنها را به عهده بگیرند در حالی که اگر کسی هم این کار را انجام دهد هدف فرهنگی مورد نظر محقق نخواهد شد و چه بسا که به بیراهه نیز برود .

حجت گفت: هزاران هزار تپه های تاریخی که بالغ بر نیم میلیون آنها شناسایی شده است، اینها همه در معرض کاوش های غیر مجاز قرار می گیرد و مرتب مورد حفاری غیرمجاز است و طبیعتا قوانین متقن وجود ندارد و نحوه مبارزه با این افراد روشن نیست. حتی سایت هایی وجود دارد که فلزیاب و کتابچه حفاری هم تبلیغ می کنند، که مقابله با آنها هم امکان پذیر نیست.

بنیان گذار سازمان میراث فرهنگی با اشاره به این که وضعیت میراث فرهنگی به دلیل کمبود بودجه دستگاه مربوطه و قوانین مورد نیاز مطلوب نیست، افزود: راه برون رفت از این مشکل آن است که قوه مقننه با تدوین قوانین جامع هم دست قوه مجریه را برای اجرا باز بگذارد، هم با قوانین پیشگیرانه و کیفری در قوه قضاییه جلوی تخریب بیش از پیش را بگیرد و به صیانت از میراث فرهنگی بپردازد.

وی با تأکید بر این که بسیاری از تخلفات در این حوزه اعم از قاچاق اشیا تاریخی- فرهنگی یا تخریب مواریث به دلیل تنبیهات حداقلی است که قانون‌گذار برای متخلفان در نظر گرفته است، اظهار کرد: از این رو نقش قانون‌گذار برای صیانت از میراث طبیعی و فرهنگی بسیار مهم و حائز اهمیت است و به عنوان یک نهاد زیر بنایی هم می‌تواند دست قوه مجریه را باز کند و هم توانایی‌های لازم را ایجاد کند.

رییس ایکوموس ایران ادامه داد: با توجه به نقش اهمیت مجلس شورای اسلامی در حوزه میراث طبیعی و فرهنگی به نظر می‌رسد ابتکار پویش پاسداری از میراث فرهنگی و طبیعی متشکل از سمن‌های دوستدار و مدافع میراث فرهنگی و محیط زیست در سراسر کشور ارزشمند است. نظر این گروه آن است اگر نماینده‌ای وارد مجلس شد باید مدافع میراث فرهنگی و محیط زیست باشد. این گروه متمایل‌اند اگر نمایندگانی به اهمیت این دو موضوع واقفند معرفی شوند. برخی از نمایندگان کارنامه خوبی در این زمینه دارند و برخی اعلام می‌کنند که در صورت نشستن بر صندلی مجلس آتی از این موضوعات حمایت می‌کنند.

وی با بیان این که رسیدن به ضرورت اهمیت این دو حوزه در مجلس یک آرمان شهروندی است، افزود: از این رو ضروری است که نمایندگانی برای مجلس شورای اسلامی انتخاب شوند که به این مهم اهمیت دهند و از برخی اشتباهات جبران‌ناپذیر جلوگیری کنند یا برخی اقدامات حمایتی را انجام دهند.

او همچنین نقش رسانه‌ها در فهم عمومی از میراث فرهنگی – طبیعی را بسیار مهم دانست و بر ضرورت توجه آنها به دو مسأله میراث فرهنگی و محیط زیست تأکید کرد.

در ادامه این نشست دکتر رضا مکنون - عضو هيئت علمي (استاديار) دانشکده عمران دانشگاه صنعتي اميرکبير- به بررسی وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی ایران پرداخت و ضمن بررسی سیر تاریخی اهمیت محیط زیست برای انسان گفت: تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ یعنی ۳۶ سال پیش بر می‌گردد. در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP ( برنامه محیط زیست سازمان ملل ) شد. هم اکنون ۳۶ سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌کند.

او با اشاره به این که ایران سرزمینی خشک بین رشته‌ کوهای البرز و زاگرس است؛ تصریح کرد: دو سوم بارش‌های ایران در یک سوم این سرزمین است که با توجه به خشکسالی‌های پیش رو حدود ۳۰ سال دیگر فقط غرب ایران آن هم منطقه کردستان و اطراف آن دارای بارش خواهد بود که هم‌اکنون داعش در ۵۰ کیلومتری این منطقه است.

وی با اشاره به تغییرات جوی در سطح جهان و زیر اب رفتن حدود ۴۰ جزیره از جمله مالدیو و خشک شدن برخی کشورها از جمله ایران گفت: ما به دلیل الگوی نامناسب کشاورزی و تولید گازهای گلخانه‌ای ( رتبه دهم در سطح جهان) خیلی سریعتر از سایر نقاط جهان ذخایر آبی خود را از دست می‌دهیم.

مکنون با اشاره به حضور ایران در جلسات و کنوانسیون‌های بین‌المللی و تأکید جهان بر تغییر الگو توسعه بر ضرورت حفظ میراث طبیعی و فرهنگی به عنوان ارکان حیاتی یک کشور تأکید کرد و گفت: امروز دنیا بر اقتصاد بدون کربن مصر است. از این رو قیمت نفت نیز بالا نخواهد رفت پس ما باید نوع نگاه خودمان را تغییر بدهیم.

او اظهار کرد: زمانی ما مطابق الگو‌های محیط زیست ، جغرافیایی، آب و هوایی و فرهنگی خود رفتار می‌کردیم اما ظرف این چند سال با فراموش کردن این الگو و تقلید از کشورهای اروپایی عملاً سرمایه‌های کلان خود در این حوزه را از دست دادیم . ازجمله تغییر الگوی مصرف آب از طریق قنات که به یکباره تبدیل به حفر چاه‌های عمیق شد و ذخایر آبی سرزمین ما را برباد داد.

وی با اشاره به این که کشورهایی مانند اسپانیا در شرایط اقلیمی سخت‌تر از ایران هستند، افزود: اما آنها با تغییر الگوی توسعه و در رآس قرار دادن حفظ محیط زیست به عنوان اصل حفظ بقا سیستم کشت و مصرف خود را اصلاح کردند و از مرحله بحران عبور کردند.

مکنون در پایان با اشاره به این که تنها راه بقای کشور حفظ میراث طبیعی و فرهنگی آن است، تصریح کرد: محیط زیست دیگر از شکل یک موضوع شیک خارج شده و به یک ضرورت که بقای انسان به آن وابسته است، تبدیل شده از این رو قانون‌گذاران در ایران نیز باید آن را به عنوان یک اصل مهم پذیرا باشند و با نگاهی به گذشته راه اینده این کشور را متضمن شوند. راه نجات محیط زیست تدوین قوانین و مراقبت در اجرای آن است. اگر نمایندگان آن را به عنوان یک اصل اساسی بپذیرند می‌توانند متضمن اجرای آن نیز از طریق درخواست پاسخگویی از مجریان و درخواست برخورد با خاطیان باشند.

در بخش دیگری از این نشست حجت در پاسخ به این پرسش که مجلس چه سرفصلی را در برقراری ارتباط با سمن‌های میراث فرهنگی به عنوان خاستگاه مطالبات مردمی در این زمینه باید داشته باشند و ایا مرکز پژوهش‌های مجلس تا کنون با نهادهای علمی حوزه میراث فرهنگی از جمله ایکوموس یا پژوهشگاه وارد شور شده است، توضیح داد: مسأله این است اگر نمایندگان مجلس به هر شکلی نسبت به اهمیت میراث طبیعی و فرهنگی و نقشی که در حیات این مملکت دارد، اطلاع و اشراف داشته باشند، می تواند در ادامه مسیر میراث فرهنگی بسیار موثر باشد.

وی ادامه داد: فرض کنیم همه کسانی که وارد مجلس می‌شوند حساسیتی فوق‌العاده به میراث فرهنگی و طبیعی داشته باشند. در این حالت بر اساس نیاز و کمبودها قوانین مربوطه را مصوب می‌کنند. به مرکز پژوهشهای مجلس هم فشار می‌آورند تا مقدمات تهیه قوانین و پیشنهاداتی را فراهم آورند که به نفع میراث طبیعی و فرهنگی باشد.

او اضافه کرد: نخستین چیزی که باید اصلاح شود میزان آگاهی و نوع نگرش نمایندگان محترم به حوزه میراث طبیعی و فرهنگی است. ما فعلاً همین یک گام را برداریم تا بدین وسیله سرچشمه اصلاح شود. در این حالت نمایندگان خود به عنوان یک مطالبه از مرکز پژوهش‌ها درخواست پیگیری موضوعات میراث فرهنگی و محیط زیست را خواهند کرد.اصلاً این مجلس است که بوسیله قوانین می‌تواند ساختار سازمان میراث فرهنگی و نقش سمن‌ها و دیگر ارگان‌ها را نسبت به موضوع میراث فرهنگی مشخص کند.اعتبارات را به نحوی اختصاص دهد و...

وی با بیان این که اهالی میراث فرهنگی و طبیعی علاقه‌مندند که نمایندگان به این موضوعات توجه داشته باشند، افزود: ما به کسانی رأی می‌دهیم و دیگران را دعوت می‌کنیم به کسانی رأی بدهند که به این موضوع گرامی توجه داشته باشند. درصورت ورود چنین نمایندگانی باقی خواسته‌های این حوزه قابل تحقق خواهد بود.

حجت گفت : در حال حاضر مجلس شورای اسلامی هیچ ارتباطی با فرضاً ایکوموس به عنوان یک نهاد علمی بین‌المللی فعال در حوزه میراث فرهنگی در ایران برقرار نمی‌کند اگر نمایندگان با موضوع میراث فرهنگی آشنا شوند طبیعتاً بعدها با تمامی‌ نهادهای علمی ذی‌ربط در این زمینه وارد شور می‌شوند و قوانین مفید را تصویب می کنند.

میثم موحد فرد( عضو شورای مرکزی پویش) هم با اشاره به این که این پویش به دنبال احقاق حق مردم و دولت در این حوزه است، گفت: مثلاً اگر کارخانه‌ای پس‌آب خود را به رودخانه می‌ریزد این حق مردم آن منطقه است که از مسوولان بخواهند جلوی این کار گرفته شود و حق آنها بازگشت داده شود. همچنین هدف دیگر این پویش ان است که هرکس که دشمن میراث فرهنگی و محیط زیست است به قدرت دسترسی پیدا نکند.

وی دو راهکار پیش روی این اهداف دانست که یکی شفاف‌سازی رسانه‌ای و دیگری آگاهی بخشی برای انتخاب درست نمایندگانی است که به این موضوعات به عنوان بخشی از مطالبات فرهنگی و حیاتی توجه دارند.

او اضافه کرد: ما تمام تلاش ‌مان این است نمایندگانی به مجلس راه یابند که فهم میراثی و زیست محیطی بهتری داشته باشند. نخستین بزنگاه مجلس است. اگر ما اعتقاد داریم مجلس در رأس امور است پس باید این آگاهی بخشی و این در خواست همدلی و همراهی از مجلس محترم آغاز شود.

علیرضا افشاری سخنگوی پویش نیز در پاسخ به این پرسش که چه تبلیغاتی برای حضور مردم در پای صندوق‌های رأی برای انتخاب نمایندگان مورد نظر دارند، گفت: ما به دنبال این نیستیم که به شکل سیاسی مردم را به پای صندوق‌ها بکشیم. ما می‌خواهیم آن دسته از مردمی که پای صندوق رأی می‌آیند در هر شهر و استان به نمایندگانی رأی بدهند که به این دو موضوع نیز در کنار سایر خواسته‌های رأی‌دهندگان توجه دارند. برای دستیابی به این مهم رسانه و شبکه‌های اجتماعی دو یار همیشگی سمن‌های فعال در این حوزه بوده‌اند و تجربه نیز ثابت کرده این نوع آگاهی رسانی موثر واقع شده است.