هنر نیوز - لوح «حمورابی» مهمترین سند فرهنگ بابل

نگاهی بر تازه های نشر در بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران؛

کتاب «حمورابی» نوشته «جودیت لِوین» و ترجمه رضا علیزاده از مجموعه یازده جلدی «رهبران جهان باستان» توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.

به گزارش هنرنیوز حمورابی،‌ مردی که در هجده قرن قبل از میلاد در بین‌النهرین به قدرت رسید و معنی رهبری را تا به آن‌جا فهمید که آن ناحیه را به زیر سلطه خود درآورد و بکوشد که عادلانه بر آن حکومت کند. امپراتوری بابل که با حکمرانی او آغاز شد ۱۲۰۰ سال دوام آورد. حمورابی آنقدر به جنگ ادامه داد تا سرزمین‌های دور و اطراف را تصرف کند و آن‌گاه صاحی سرزمینی ساکت و آرام شد تا بر آن عادلانه حکومت کند. او همچنین سیاستمداری خردمند و گاه حیله‌گر بود. قانون‌نامه او یکی از مهم‌ترین اسناد فرهنگ بابل است که باستان‌شناسان موفق به یافتن آن شده‌اند.

فصل اول کتاب معرفی حمورابی را از کشف قانون نامه حمورابی در ۱۹۰۱ آغاز کرده و با توجه به آن، سرزمین‌های تحت حکومت و تفاوت‌های او با دیگر پادشاهان را روشن می‌سازد. سه قطعه بزرگ سنگ سیاه براق که یادمانی به بلندی تقریبا دو متر و سی‌ سانتیمتر را تشکیل می‌داد. قوانین او در حدود سیصد فقره، ازجمله شامل قانونی بود که حکم می کرد شخص باید «چشم در برابر چشم و دندان در برابر دندان» بدهد.

لوین در فصل دوم برای رسیدن به دوران حمورابی به عقب باز میگردد و تاریخ را از گهواره تمدن یعنی بین‌النهرین، به طور مختصر مرور می‌کند و در می‌نویسد: «حمورابی در چنان گذشته دوری زندگی می‌کرد که قرار دادن او در زمان و مکان برای ما دشوار است. حمورابی در جایی که امروز عراق نامیده می‌شود، در شهری کنار رود فرات در بابل جنوبی زندگی می‌کرد.» لوین در این فصل به آغاز شهر نشینی، هلال خصیب، شروع تاریخ در سومر، کشف سومر، آغاز خط نویسی و آدم‌ها و خدایانی که برای درک حمورابی و دنیای او نیاز به دانستنش دارم پرداخته است.

«سرزمین سومر و اَکد» عنوان فصل سوم است و به آغاز پادشاهی در منطقه و سلسله پادشاهان قبل از حمورابی اختصاص دارد. لوین در فصل چهارم نیز به آغاز پادشاهی حمورابی پرداخته و می‌نویسد: «زمانی که سلطنت بابل از سین ـ موبلیت، در سال ۱۷۹۲ ق.م به او رسید، سلسله این خاندان کاملاً مستقر شده بود. هیچ کس در حق او برای پادشاهی چون و چرا نکرد.» همچنین قدرت‌های منطقه‌ای در اطراف سرزمین حمورابی، نخستین سال‌های پادشاهی حمورابی، شاه چوپان، شاه در مقام قاضی، حمورابی در مقام پادشاه، حمورابی در زمان صلح از دیگر مباحث این فصل است.

دو فصل پنجم و ششم به جنگ‌‌های حمورابی اختصاص دارد. جنگ هایی که با مرگ شمسی ـ ادد، حکمران بین‌النهرین شمالی و بر هم خوردن ثبات منطقه و دولت‌شهرها آغاز شد. در فصل پنجم با اشاره سقوط عیلام و فتح اشنونا و فتح لارسا آمده است: «حمورابی با فتح سرزمین‌هایی که در اختیار ریم ـ سین بود، خود را به مهم‌ترین پادشاه بین‌النهرین تبدیل کرده بود: پادشاه بزرگ‌ترین قلمرو در بین‌النهرین.» فصل ششم نیز به جنگ با اشنونا و حمله به ماری می‌پردازد.

بیشتر آنچه درباره حمورابی و دوران او می‌دانیم از مجموعه قوانینی‌است ک هبین سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۰۲ م. در حفاری‌ها به دست آمده است.از زمان نخستین ترجمه، این مجموعه قوانین به قانون‌نامه حمورابی معروف شده است. حال اینکه این قانون‌نامه چیست موضوع فصل هفتم است و لوین به طور کامل به آن پرداخته است.در این فصل آمده است:« قانون‌نامه حمورابی یکی از پیش‌رفته‌ترین نظام‌های موجود قضایی باستان است. قانون‌نامه که تقریباً متشکل از سیصد فقره قانون است، قوانین مرتبط با خانواده، جنایت یا امور مدنی را به طور مشروح فهرست کرده است.»

در فصل هشتم نیز درباره میراث حمورابی و پادشاهی پسر او، سمسو ایلونه می‌خوانیم و همچنین درباره یادمان حمورابی واهمیت بابل: «بابل حمورابی بیش از هزار سال مسند قدرت در تمام ناحیه بود. قوانین او بر قوانین بعدی این ناحیه و سپس بر بخش اعظم دنیای غربی تأثیر گذاشت.»

کتاب «حمورابی» نوشته «جودیت لِوین» با ترجمه «رضا علیزاده» از مجموعه یازده جلدی «رهبران جهان باستان» توسط انتشارات ققنوس در ۱۲۴ صفحه، شمارگان ۲۰۰۰ نسخه و قیمت۳۵۰۰ تومان منتشر شده است.