هنر نیوز - فکر نکنید امکانات و بودجه خاصی در اختیار آثار دفاع‌مقدسی است

فکر نکنید امکانات و بودجه خاصی در اختیار آثار دفاع‌مقدسی است

جواد افشار نویسنده و کارگردان از نبود امکانات برای ساخت سریال های حرفه ای در حوزه دفاع مقدس و مشکلات ساخت چنین آثاری سخن گفت.

به گزارش هنرنیوز ، حدود ۳۰ سال از جنگ تحمیلی و دفاع مردم ایران در قبال حمله عراق می گذرد و انتظار می رود که تلویزیون کشورمان در این سال ها تولیدات بسیاری را در حوزه دفاع مقدس روی آنتن برده باشد اما در این ۳۰ سال تعداد سریال هایی که در خاطر مخاطب باقی مانده است به تعداد انگشتان یک دست می رسد. ممکن است تلویزیون هر سال در هفته دفاع مقدس و یا حتی غیر از آن گزارش عملکردهای مختلفی را ارایه دهد که بیش از چند هزار ساعت در قالب هایی مثل برنامه های گفتگومحور، میزگردها، سخنرانی ها و... به دفاع مقدس پرداخته است اما شاید یک مینی سریال جذاب و حرفه ای به تنهایی بتواند جای هزاران ساعت مصاحبه را بگیرد و حتی تاثیرگذارتر باشد. جواد افشار کارگردان سریال «کیمیا» است که در ۱۱۰ قسمت ساخته شد و داستان آن از قبل از انقلاب آغاز و مقطع انقلاب و حتی جنگ ایران و عراق و دوران حال را به تصویر کشید. وی در گفتگویی با خبرگزاری مهر از سختی های ساخت سریال های دفاع مقدسی گفت و اینکه هنوز امکانات اولیه برای ساخت این سریال ها مهیا نیست و فیلمنامه نویس ها مجبورند به دلیل نبود بودجه و امکانات پشت درهای بسته مسایل مالی باقی بمانند. متن گفتگوی ما با وی را در زیر بخوانید: *هر یک یا دو سال، سریال هایی در حوزه دفاع مقدس در تلویزیون ساخته می شود و تقریبا در هر دهه فقط نام یک یا دو اثر از همه این سریال ها در خاطر مخاطب باقی می ماند اما در هدف تولید همه این آثار گفته می شود که قرار است نسل جدید را با دفاع مقدس آشنا کند و آثاری ماندگار باشند ولی هیچ یک محقق نمی شود. چرا شرایط اینگونه است؟ - ساخت یک سریال موفق به یک تیم موفق نیاز دارد و اگر این تیم شکل نگیرد خروجی درستی هم اتفاق نمی افتد. این ترکیب شامل نگاه و جهان بینی کارگردان، نویسنده و تهیه کننده توانمند است و همچنین مدیر واقع‌بین و پرانگیزه که بخواهد کمک کند نه اینکه بیلان کاری خود را پر کند. اگر چنین ترکیبی در ساخت یک سریال پای کار باشند خروجی ما آثار موفقی را در پی خواهد داشت که نسل امروز و نسل های بعدی از آنها استقبال می کند و از شنیدن ناگفته های دفاع مقدس لذت می برد، وگرنه کارهای بی خاصیت و لاغری به مخاطب عرضه می شود که امروز ساخته و پخش شده و فردا از یاد می رود. *شما کارگردان سریالی چون «کیمیا» هستید که از چند فاز برخوردار بود و بخشی از آن هم به دفاع مقدس می پرداخت و در آن اتفاقاتی از هشت سال دفاع مقدس را به تصویر کشیدید. فارغ از ضعف ها و قوت های این سریال، چقدر ساخت این دسته از آثار دفاع مقدسی با مشکلات و سختی ها مواجه است؟ - انتظار می رود که وقتی از ساخت فیلم و سریال درباره یک دوران مهم مثل دفاع مقدس سخن گفته می شود امکانات مادی و معنوی زیادی برای تولید در دسترس قرار بگیرد به ویژه آنکه چنین آثاری پروداکشن سنگینی می طلبند و به حمایت بالایی از سوی مدیران و مسئولان و حتی عوامل دست اندرکار نیازمند هستند و در این حوزه عمده ترین نیازها نیز فراهم کردن امکانات و لوکیشن های تصویربرداری است. *چقدر از انرژیِ تهیه کننده و عوامل تولید ممکن است صرف تهیه همین امکانات اولیه شود؟ - بستگی به نوع کار و اثر تولیدی دارد اما اگر واقع گرا باشیم هم امکانات ضعیف و محدود است و هم گویی در متولیان فراهم کننده این امکانات، انگیزه لازم دیگر وجود ندارد مگر اینکه اثری سینمایی در ابعاد گسترده باشد که بتوان همه را برای تولید بسیج و فیلمی مثل «تنگه ابوقریب» تولید کرد. درحال حاضر این انگیزه و همت برای ساخت سریال هایی با پروداکشن سنگین وجود ندارد. به طور مثال در «کیمیا» ۱۰ قسمت از سریال ما به جنگ مربوط می شد که حدود ۴۰۰ دقیقه را در برمی گرفت و ما مجبور بودیم امکانات و لوکیشن ها را به شهرهای مختلف ببریم و کار را در شهرها و مکان های مختلف تقسیم بندی کنیم تا بتوانیم از امکانات بهره بگیریم؛ کاری که عملا تولید را با دردسرها و سختی های بیشتری مواجه می کند و درنهایت هزینه ها را هم بالا می برد. *چرا هنوز این لوکیشن ها در شهرک های سینمایی غزالی و دفاع مقدس ساخته نشده است؟ - این لوکیشن ها موجود نیست و ما باید برای یک محله و منطقه سراغ بخشی از خیابان ها در شهر برویم و از خود مردم کمک بگیریم. ما زمانیکه می خواستیم سقوط خرمشهر را در «کیمیا» نشان دهیم سراغ کوچه ها و خیابان های خود خرمشهر رفتیم و از امکانات خود این شهر استفاده کردیم. *پروسه دریافت امکانات به چه صورت است، آیا انجمن ها و نهادهای متولی این امکانات را به راحتی در اختیار سازندگان آثار قرار می دهند؟ - اینگونه نیست که فکر کنید چون سریال دفاع مقدسی است ما به راحتی می توانیم از هر امکاناتی که می خواهیم بهره مند شویم و یا از بازار به راحتی این امکانات را تهیه کنیم. ما باید این امکانات را از نیروهای نظامی تهیه کنیم که چون آنها هم محدودیت هایی دارند باز هم درگیر مسایل مالی و محدودیت ها می شویم و گویی کارها و پروسه حمایت از ساخت آثار دفاع مقدسی به گونه ای پیش می رود که رغبتی برای ساخت این آثار بوجود نیاید. اینگونه نیست که فکر کنید چون سریال دفاع مقدسی است ما به راحتی می توانیم از هر امکاناتی که می خواهیم بهره مند شویم و یا از بازار به راحتی این امکانات را تهیه کنیم*جدای از نهادهای انقلابی که وظایفی در این حوزه دارند چرا تلویزیون در این سال ها امکانی را برای تسهیل و تسریع کردن مقدمات بوجود نیاورده است؟ - من و دیگران بارها درخواست کرده و گفته ایم که تلویزیون متولی این امر شود و لوکیشن هایی را در شهرک سینمایی و تلویزیونی مانند شهرک غزالی بسازد اما متاسفانه اتفاقی در این سال ها رخ نداد. این غلط است که ما در میان مردم پلان های جنگی بگیریم زیرا هم برای ما و هم برای مردم خطرآفرین است و فراهم نکردن استانداردها مشکلاتی را هم بوجود آورده است. چرا فکر می کنیم که فقط باید برای سریال های تاریخی شهرک تلویزیونی بسازیم؟! ما می توانیم بسیاری از لوکیشن های روز را در شهرک بسازیم؛ لوکیشن هایی مثل بیمارستان و مدرسه و کوچه که در هر فیلم و سریالی به آنها نیاز داریم اما در حال حاضر باید بابت اجاره یک منزل یا لوکیشن های مورد نظر سختی های زیادی بکشیم و هزینه های سنگینی پرداخت کنیم. *چرا در این چهار دهه این اتفاقات شکل نگرفته و علی رغم همه شعارهایی که برای دفاع مقدس و جنگ تحمیلی داده می شود، هیچ وعده ای عملی نشده است؟ - ما در این سال ها در تلویزیون و حتی دیگر نهادها و حوزه ها تغییرات مدیریتی بسیاری را شاهد بودیم که براساس این تغییر مدیریتی، سلایق نیز تغییر می کند و باعث می شود که نگاه تخصصی و کارشناسی به این مسایل شکل نگیرد و هیچ وقت برنامه ریزی دراز مدت نسبت به این دغدغه ها وجود نداشته باشد. ما در این سال ها از برخی مدیران فقط شعار شنیدیم و می شنویم اما تغییری در رویکردها صورت نمی گیرد. به نظر من در این سال ها کمتر مدیر مدبری وجود داشته است که شجاعت به خرج دهد و یک گام جدی در سازمان صداوسیما و سینما بردارد. *خلا این شجاعت و جسارت در مدیران چه تاثیری بر رونق ساخت سریال های دفاع مقدسی کلیشه ای و خنثی داشته است؟ - قطعا حضور مدیران مدبر و شجاع مثل یک زنجیره وقایع را در کنار هم قرار می دهد و به هم وصل می کند. من قبول دارم که ما باید در نگارش فیلمنامه و پروسه ساخت و تکنیک های فیلمسازی پیشرفت کنیم اما انگار همه چیز با هم عقب مانده است. ما به قصه های جذاب و بدیع احتیاج داریم که نویسندگان باید برای نگارش آنها همت و تلاش کنند و جرقه هایی هم زده شده است اما بحث من بیشتر ناظر بر کمیت هاست که اگر فراهم شود کیفیت و محتوا نیز به درستی شکل می گیرد. درست است که ما درگیر بحران های اقتصادی شده ایم اما با یک تدبیر درست می توانستیم از پس این بحران ها هم بربیاییم. ما در این سال ها از برخی مدیران فقط شعار شنیدیم و می شنویم اما تغییری در رویکردها صورت نمی گیرد. به نظر من در این سال ها کمتر مدیر مدبری وجود داشته است که شجاعت به خرج دهد و یک گام جدی در سازمان صداوسیما و سینما بردارد*این مشکلات که سر راه فیلمسازان وجود دارد، باعث نمی شود انگیزه هایشان کم شود؟ - صد درصد این اتفاقات می تواند انگیزه ها را کم کند. خود فیلمنامه نویس و کارگردان برای پرهیز از کارهای سخت و سنگین خودسانسوری می کند درحالیکه اگر امکانات فراهم و دست ما باز باشد قوه تخیل خود را به راحتی رها می کنیم. اکنون توان ما به اندازه یک پراید نگه داشته شده است و وقتی هم با پراید در یک مسابقه رالی شرکت کنید به اندازه ماشین تان می توانید مانور دهید. نبود همین امکانات در ساخت «کیمیا» به ما ضربه زد هرچند که تلاش بسیاری صورت گرفت که بهترین نتیجه را براساس داشته ها به دست آوریم ولی چگونه می توان با نبود امکانات یک موقعیت جنگی را به تصویر کشید؟ ما از اشغال خرمشهر حرف می زنیم و فقط ۲ تانک در اختیار سریال قرار دادند و ما باز با تمهیدات و چانه زنی هایی آن را به ۶ تانک رساندیم. *چرا ناظر پخش و مدیر و مسئول اکنون این شجاعت را ندارند که اگر کاری کیفیت لازم را نداشت به راحتی آن را کنار بگذارند؟ - متاسفانه چنین رویکردی وجود ندارد. ما آبروی خود را با چنین تولیداتی به خطر می اندازیم ولی حداقل سعی کنیم آبروی محتوا و ارزش ها را حفظ کنیم. *خود شما باز هم انگیزه ای برای ساخت سریالی مثل «کیمیا» دارید؟ - من چندین سال است که فیلمنامه ای با همین موضوع دارم و برای ساخت آن پیگیری می کنم، چندین بار هم دورخیز کردیم که وارد تولید شویم اما بودجه فراهم نشد. اطمینان دارم اگر این فیلمنامه که برای یک اثر سینمایی است به تولید برسد جذابیت زیادی برای نسل جوان دارد و حتی به عنوان یک سند تاریخی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد چراکه به حادثه سقوط هواپیمای ایرباس در خلیج فارس می پردازد که در سال ۶۷ و در دوران جنگ تحمیلی رخ داد اما به تصویر کشیدن این واقعه پروداکشن عظیمی می خواهد و هزینه های زیادی را می طلبد. اگر شرایط خوبی برای تولید آن مهیا باشد وارد مرحله ساخت خواهم شد وگرنه نمی توانم دست به تولید بزنم. درصد بالایی از خلاقیت ها و توانایی ها پشت درهای بسته مسایل مالی باقی می ماند و تا آنها حل نشود کسی جرات نمی کند وارد پروسه ساخت شود*معمولا مدیران تلویزیون بیان می کنند که فیلمنامه های کمی در این حوزه وجود دارد و یا بیشتر کارگردانان به سمت آثار اجتماعی رفته اند. خود شما از پروژه های همکارانتان خبر دارید که به دلیل نبود این حمایت ها به جایی نمی رسد؟ - من در اطرافم زیاد می بینم که درصد بالایی از خلاقیت ها و توانایی ها پشت درهای بسته مسایل مالی باقی می ماند و تا آنها حل نشود کسی جرات نمی کند وارد پروسه ساخت شود. در تلویزیون میل و رغبت زیادی در کارگردانان وجود دارد که در این حوزه کار کنند اما اجازه پر و بال گرفتن به آنها را نداده و میل و رغبتشان را از بین برده اند. ما نمی گذاریم نویسنده، کارگردان و تهیه کننده آزادانه به سمت موضوعات و دغدغه ها حرکت کنند و به همین دلیل گاهی آثاری که در این حوزه ساخته می شود با ضعف ها و مشکلاتی همراه است و خروجی کار به کلیشه تبدیل می شود. *حتی در این سال ها می بینیم نویسنده و یا کارگردانی که سال ها پیش سریال های جذاب و دراماتیکی را در حوزه دفاع مقدس ساخته است وارد ساخت فیلم و سریال در فضاهای کمدی و یا دیگر ژانرها می شود. - بله چون این افراد هم دلسرد می شود. مدیران می توانند هدفمند و با برنامه ریزی نیروها را شناسایی کنند و از آنها بخواهند که برایشان محتوا خلق کنند و چشم انداز روشنی را پیش روی خود تصویر کنند اما این رویکرد وجود ندارد. وقتی نویسنده یا کارگردانی با ۲۰ درصد خطا سریالی می سازد باید شرایط تولید را برای کار بعدی او مهیا کنیم اما ما برعکس آن کارگردان و نویسنده را رها می کنیم و استعدادهای خود را هدر می دهیم و آنها هم مجبور هستند سراغ حوزه های دیگر بروند حوزه هایی که تجربه و تخصص کامل آن را ندارند. درحالیکه نباید بگذاریم سازنده درگیر ساخت کارهای درجه ۲ و ۳ شود و از ساخت کارهای اصیل تر باز بماند. مهر