گشت و گذار در موزه؛

موزه جواهرات؛ درخشش هنرایرانی

10 فروردين 1391 ساعت 2:19

اگر تا کنون سری به موزه جواهرات ملی نزدید ، حتما زمانی را به این کار اختصاص دهید در این موزه شکوه ، جلال ، زیبایی و هنر ایرانی به نمایش گذاشته شده است.

به گزارش هنرنیوز، می گویند خانمها عاشق جواهراتند اما اگر سری به موزه جواهرات ملی بزنید، مطمئن می شوید این فقط خانمها نیستند که جواهرات را دوست دارند این را می توان از شمشیر ، تاج ، لباس تا قلیان و ظرف گرم کننده غذا ، انفیه دان و جعبه های تزیینی جواهرنشان شاهان فهمید و البته صف مردان مشتاق به بازدید از موزه.البته بر کسی پوشیده نیست که تعداد زیورآلات خانمها در این مکان هم همچنان گوی سبقت را ربوده است.

اگر هوس کردید مکانی را برای گذران چند ساعت انتخاب کنید، بی شک موزه جواهرات انتخاب خوبی است. هرچند این موزه فقط شنبه تا سه شنبه آن هم از ساعت ۲ تا ۴:۳۰ بعدازظهر باز است اما مطمئن باشید دیدن این مکان جذاب و رویایی آنقدر شیرین هست که بتوان از این اشکال چشم پوشی کرد. 

دستا بالا بی حرکت
وقتی فردوسی را به طرف چهارراه استامبول پایین می آیی و به بانک مرکزی می رسی هرگز به مغرت خطور نمی کند این ساختمان در ظاهر آرام میزبان گردشگران نوروزی بی شماری است که بی صبرانه منتظرند اجازه ورود به گنجینه را پیدا کنند .وقتی یکبار توانستی از خوان نخست یعنی بازدید محتویات کیفت سلامت عبور کنی، می توانی وارد سالن انتظاری شوی که علاوه بر خرید بلیت کیف و اشیاء فلزی ات را به امانت به صندوق دار تحویل می دهی .شاید این تنها موزه ای باشد که پشت بیلت ۶۰۰ تومانی آن نوشته شده :' حمل اسلحه و دروبین عکاسی به داخل خزانه ممنوع و حاملین باید آنها را هنگام ورود به مسوول مربوط بسپارند.'

گردشگران خارجی هم بی صبرانه منتظر ورودند. بلیت ورودی برای آنها ۳۰۰۰ تومان است . 

دلبری برگزیده ام که مپرس
بعد از عبور از گیت وارد زیر زمین یعنی محل نگه داری جواهرات می شوی، قبل از ورود به داخل گنجینه اولین چیزی که تو را سر جایت میخکوب می کند، تخت طاووس یا (تخت خورشید) است. تختی با خورشیدی در بالای آن که شکوهش چشم هر بیننده ای را خیره می کند. کنار آن مخده ( متکای استوانه ای شکل ) و سجاده ای قرار دارد که ترمه و زربافت هستند. یکی از بازدید کنندگان از راهنما می پرسد داخل این متکا هم طلا است ؟ و او با خنده می گوید:' شاید قدیم جواهرات و پولهایشان را در متکا پنهان می کردند، اما این متکا ازپَر است. 

جلو این تخت میزی فیروزه ای با پایه ای منقوش به سربازان هخامنشی و مصری است و روی آن نقشه ایران و مصر قراردارد که عکس فرح و محمدرضا پهلوی روی آن میز حکاکی شده یکی از حاضران با خنده می گوید: 'نمی شد به جای این میز ، میزی را می گذاشتید که عکس طاووس خانم را داشت، حداقل این گونه می فهمیدیم این طاووس خانم کیست که شاه قاجار چنین تختی برایش سفارش داده است .' 

تخت طاووس:
به فرمان فتحعلی شاه در سال ۱۲۱۶ هجری قمری، تختی عظیم و مجلل به مباشرت نظام الدوله محمدحسین خان صدر اصفهانی فرمانفرمای اصفهان با جواهر و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به مناسبت نقش خورشید مرصعی که در صدر تخت تعبیه شده است به نام تخت خورشید معروف گردید.

تخت خورشید سال ها به همان نام نامیده می شد تا این که فتحعلی شاه با طاووس تاج الدوله ازدواج نمود. از همان زمان به مناسبت نام او، تخت به نام طاووس مشهور شد.

پس از درگذشت فتحعلی شاه، سال ها بعد ناصرالدین شاه دستور داد تا تخت یاد شده را تعمیر کرده و تغییراتی جزیی در شکل ظاهر آن دادند از جمله اشعاری که مضمون آنها کیفیت تعمیر تخت به امر ناصرالدین شاه است..این تخت تا سال ۱۳۶۰ در تالار کاخ گلستان نگهداری می شد.پس از آن این تخت به خزانه جواهرات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتقال یافت و در اینجا از آن نگهداری می شود. 


وقتی که چشم ها خیره می شوند
وارد سالن اصلی می شویم. اینجا بی شک حس های متفاوتی به سراغت می آید: شکوه ، تجمل ، قدرت ، زیبایی و اوج هنر دست هنرمندانه استادکارانی که چنین زیبایی را خلق کرده اند. بر اساس جنس جواهرات که یاقوت ،الماس، زمرد، مروارید و .. است یا بر اساس کاربرد اشیا مثل قرار گرفتن شمشیر، خنجر جواهر نشان و سر علم طلا در یک قسمت ،گنجینه ها تقسیم بندی شده اند . در اولین گنجینه تعداد زیادی قلیان، سرپوش غذا، گلدان، آیینه و اشیای دیگر که همگی با جواهرات تزیین شده اند.

کمی آنطرفتر ویترینی را می بینیم که شمعدان طلا آراسته به لعل، یاقوت، زمرد و مروارید (ساخته شده در اوایل قرن ۱۲ ه.ق) آن را مزین کرده این شمعدانی حدود ۵ کیلو وزن دارد.

تعدادی قندان، قوری، قهوه جوش و سینی های طلا و مینا و در گنجینه ای قرار دارند که.«کوزه قلیان» هم آنجا است .

«کوزه قلیان» ساخته شده از تخم شتر مرغ که حکاکی های بسیار ظریفی دارد.. بدنه كوزه از تخم شترمرغ درست شده و دور آن قابی از طلا گرفته اند. روی دیواره كوزه حكاكی های بسیار ظریفی می بینید. هرگز باور نمی كنید بشود روی پوست تخم شترمرغ چنین شاهکاری خلق كرد! البته یک بار دیگر این حس به شما دست می دهد. وقتی که در یکی از گنجینه ها می بینید با چه ظرافتی روی پوست نارگیل ، حکاکی های زیبا و ظریفی را نقش بسته اند.

از گنجینه مختص آثار ساخته شده از فیروزه، مروارید. و مجموعه زمردهای بسیار درشت و آثار تزیین شده با زمرد و یا یاقوت و لعل (به گفته راهنما لعل سامری یکی از بزرگترین لعل های جهان است) اگر توانستی چشم برداری؛ تعدادی آفتابه و لگن میناکاری شده جهت شستن دست ، جقه ها، پیش کلاه ها و تعدادی شمشیر، خنجر جواهر نشان و سر علم طلا را هم می توانی ببینی.البته در قسمت مرواریدها سه تا سنجاق سینه، ساخته شده از مرواریدهای درشت،دو تا قو از مروارید سفید و اردكی از مروارید سیاه، بسیار زیبا و تحسین برانگیزند. این مرواریدها از خلیج فارس صید شده اند. مروارید سیاه، یكی از كمیاب ترین انواع مروارید دنیا است .

باقی جواهرات شاهان ایرانی کجاست ؟!

یکی از بازدید کنندگان از خانم راهنما می پرسد چرا هرچه در اینجا می بینیم از زمان قاجار به بعد است پس گنجینه دیگر شاهان کجا است؟!

راهنما در پاسخ می گوید :' تاريخچه جواهرات ايران از زمان حكومت صفويه آغاز می شود، زيرا تا قبل از صفويه ، جواهرات گران بهايی در خزانه دولتی وجود نداشته است و براساس نوشته های سياحان خارجي ، پادشاهان صفوی بيش از دو قرن (۹۰۷ تا۱۱۴۸ق ) دست به جمع آوری جواهرات زدند و حتی كارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازارهای هند و عثمانی و كشورهايی مانند فرانسه و ايتاليا خريداری مي كردند و به اصفهان ، پايتخت حكومت ، مي آوردند.

در پايان سلطنت شاه سلطان حسين و با ورود محمود افغان به ايران ، خزاين دولت با حمله افغان ها غارت شد و مقداري از آن ها كه به وسيله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان ، به چنگ نادر افتاد و از خروج آن ها از ايران جلوگيري شد.

بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات كه به هندوستان منتقل شده بود، نامه هايی به دربار هند نوشت ، اما جواب نامساعد شنيد. پس از لشكركشی نادر به هند (۱۱۵۸ ق )، محمدشاه گوركانی مبالغيی نقدينه ، جواهر و اسلحه تسليم نادر كرد. اما بخشي از اموال و خزاينی كه نادر از هندوستان به دست آورده بود به ايران نرسيد و در راه بازگشت به ايران از ميان رفت . نادر پس از بازگشت به ايران ، مقدار قابل ملاحظه ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حكام و شاهان كشورهای همسايه فرستاد. هم چنين مقداری از اشيای نفيس و مرصع را به آستان حضرت امام رضا (ع ) تقديم كرد و مقداری را نيز به سپاه خود بخشيد. در ۱۱۶۰ ق ، پس از قتل نادر، احمد بيگ افغان ابدالي ، از سرداران نادر، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد. از جمله گوهرهايی كه از ايران خارج شد و هرگز بازنگشت ، الماس معروف 'كوه نور' بود. اين الماس در ۱۲۶۶ ق ، به ملكه ويكتوريا اهدا شد. 


در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمع آوری و ضبط شد و تعدادي از جواهرات بر تاج كيانی ، تخت نادری ، كره جواهرنشان و تخت طاووس نصب گرديد.

در ۱۳۱۶ ش ، قسمت عمده جواهرات به بانك ملي ايران منتقل گرديد و پشتوانه اسكناس و بعداً وثيقه اسناد بدهي دولت به بانك بابت پشتوانه اسكناس قرار گرفت . خزانه فعلي در ۱۳۳۴ ساخته و در ۱۳۳۹ با تأسيس بانك مركزي ايران افتتاح و به اين بانك سپرده شد.

کد خبر: 38680

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdce7p8x.jh8vvi9bbj.html