اثر ثبت ملی شده؛

کاخ اردشیر بابکان توانایی ثبت در سازمان یونسکو را دارد

27 تير 1391 ساعت 15:57

اگر مسولین میراث فرهنگی به کاخ اردشیر بابکان توجه بیشتری کنند بخت بسیار زیادی برای قرار گرفتن این یادمان نیاکانی در سازمان یونسکو را داریم.

به گزارش هنرنیوز، کاخ اردشیر بابکان در ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و ۱۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان فیروز‌آباد قرار دارد.

این کاخ به درازای ۱۱۵ و پهنای ۵۵ متر مربع است که زیر بنای کاخ با برکه آن ۸۴۹۶ متر مربع است و از لاشه سنگ(سنگ پاره) و ملات گچ ساخته شده است و یکی از کاخ های ییلاقی اردشیر به شمار می‌رفته است. نمای آن از شمال به چشمه یی کهن و جوشان به نام برم پیر(قمپ و خنب) به ژرفای(قطر) ۵۰ متر مشرف است که آب زلالی از آن جاری‌ست. این بنا سه در ورودی دارد که نخستین ورودی آن در ضلع جنوبی قرار گرفته که درب ورودی اصلی کاخ می‌باشد.

از ورودی شمال غربی، پس از ایوانی به درازای ۲۸ متر و پهنای ۱۴ متر با سقف گهواره یی، به تالار میانی مربع شکل و گنبدواری به اندازه ۱۴ در ۱۴ و ارتفاع بین ۲۱ تا ۲۵ متر وصل می‌شود. تالار میانی به دو تالار قرینه در شرق و غرب متصل است و هر تالار با راهروهای جداگانه به بخش‌های دیگر کاخ راه دارند و راهروی تالار غربی به پلکان اشکوب (طبقه) دوم کاخ می‌رسد. ایوان جنوبی بنا به اتاق‌های چهار جانبی می‌رسد که در آن به ورودی جنوبی باز می‌شود که به دیدگاه بیشتر کارشناسان، مهمان‌سرای کاخ بوده است. گچ‌بری و تزیینات تالارها رنگی و بسیار زیبا و با شکوه هستند و به کاخ تچر در پارسه (تخت جمشید) می‌مانند.

از ویژگی‌های منحصر به فرد این بنا تاق های ساسانی(گنبد) است که به تاق‌های چهارگوش یا تاق ضربی معروفند که در سه طرف حیاط قرار دارند.

از دیگر ویژگی‌های بنا نیز بایست به اتاق‌هایی که با روکش‌هایی از گچ تزیین شده است اشاره کرد.از دیگر نکات جالب این کاخ بنای آشپزخانه است که روبروی حیاط (پشت کاخ) قرار دارد.
 
تکنیک‌های تاق زنی ساسانیان به طور عمده به کیفیت ملات گچ بستگی دارد که اجازه‌ی تاق زنی بدون مرکز را می‌دهد. شکل تاق‌های گنبددار بیضوی است.

گنبد با استفاده از گوش واره (سکُنج‌های مخروطی) که از هر کنج بالا آورده می‌شود تا دایره یی تشکیل گردد و از آن پس خود دایره به تدریج بسته می‌شود و روی اتاق چهار گوش قرار می‌گیرد.

ایوان نیز برجسته‌ترین عضو ساختمان ساسانیان و مهرازی(معماری) ایرانیان باستان است. دیوارهای خارجی را به کمک پشتبندهای پلکانی یا ستون‌های توکار یا سنگ دار تقویت کرده و درگاه‌ها را با استفاده از قالب ساده گچی که طرح آن از درگاه‌های باستانی هخامنشی در پارسه گرفته بالا آورده‌اند.
بیشتر کارشناسان و باستان شناسان، بناهای گنبد دار اسلامی مانند مساجد را برگرفته از این کاخ می‌دانند.

شادرُوان استاد پیرنیا، در کتاب سبک شناسی می‌گوید: سنگ لاشه که به صورت طبیعی روی هم چیده شده‌اند - تا این زمان، بزرگ‌ترین بنای سنگ لاشه‌یی می‌باشد که ساخته شده است. از تاق آهنگ و گنبد برای پوشش فضاهای مختلف آن استفاده شده است - گنبد میانی بر روی یک هشت ضلعی کامل است و دو گنبد دیگر بر روی شش ضلعی محاط در مربع ساخته شده است که به آن گنبد کمبیزه گفته می شود.

نکته مهم در این بنا ساختن خیشخان(باد پروا یا باد پیچ) است که برای جریان یافتن هوا در داخل دیوارها ساخته شده است

یاقوت حموی(سده ی هشتم) در معجم البلدان می‌نویسد : خوش آب و هوا ،پاکیزه و زیبا و سبز و خرم است. از هر سو که شخص بخواهد وارد این شهر شود باید شش میل در باغ و بوستان و از زیر درختان سبز و خرم بگذرد تا به دروازه شهربرسد

در زمان‌های کهن نیز راه شیراز به بندر باستانی سیراف از همین جا می گذشته است

به هر روی کاخ اردشیر بابکان به عنوان نخستین کاخ گنبدار ساسانی(پس از دژدختر) که با مهرازی(معماری) کاملاً ایرانی و بومی ساخته شده است شرایط ثبت در سیاهه ی (فهرست) جهانی سازمان یونسکو را دارد و اگر مسولین میراث فرهنگی به این بنا توجه بیشتری کنند و سدهای سر راه آن (مانند: دفن گور مردگان در حریم درجه یک آن و خرید زمین های کشاورزی در پیرامونش و...) را برطرف کنند بخت بسیار زیادی برای قرار گرفتن این یادمان نیاکانی در سازمان یونسکو را داریم. 
سیاوش آریا

کد خبر: 43657

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcefp8e.jh8xni9bbj.html