هنر نیوز - کشف دروازه باستانی در «پارسه» تخت‌جمشید

یافته‌های مهم باستان‌شناسان ایران و ایتالیا در شهر پارسه

مهم‌ترین یافته‌های این فصل از کاوشهای باستان‌شناسی شهر تاریخی پارسه تعداد ۳۰ قطعه آجر لعاب دار رنگین مزین به انواع نقوش ترکیبی حیوانات بالدار بود.

به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری دکتر علیرضا عسکری چاوردی سرپرست ایرانی گروه باستان‌شناسی با اعلام این خبر افزود: در بیشتر این آجر‌ها تصاویر ترکیبی از حیوانات اسطوره‌ای دوره عیلامی و هخامنشی با سنّت جنوب غرب ایران «شوش و بین النهرین» نمایش گذاشته شده است.

او گفت: تمام بدنه بیرونی و راهروی بزرگ بنای دروازه این بخش از شهر پارسه به آجرهای لعابدار رنگین مزیّن بوده است و در ساخت این دروازه هزاران قطعه آجر هر کدام به ابعاد ۳۳ در ۳۳ به ضخامت ۱۱ سانتی متر بکار رفته است. این بنای بزرگ پس از دوره هخامنشی به تلی از خاک تبدیل شده به گونه‌ای که امروزه ساکنان محلی آن را تل آجری نام نهاده‌اند.

عسگری همچنین گفت: با توجه به وجود تعداد ۱۲ بنای باستانی دوره هخامنشی در این بخش از حریم تخت جمشید به دلیل وجود مشابهت زیاد بین آجرهای لعابدار مکشوفه از بنای دروازه مکشوفه جدید با نقوش اسطوره‌های بین النهرین به ویژه دروازه ایشتار در بابل بین النهرین و هم مشابهت نزدیک پلان کاخ بزرگ مکشوفه در فیروزی ۵، به نظر می‌رسد این بخش از شهر پارسه در دوره کوروش هخامنشی وجود داشته است و مهم‌تر اینکه بناهای این قسمت پیش از بنای تختگاه تخت جمشید بنا شده است.

این باستان‌شناس افزود: در واقع کشفیات اخیر خلاء تاریخی شهر پارسه به ویژه در دوره کوروش (۵۵۹-۵۲۹ پ. م) و کمبوجیه (۵۲۹-۵۲۱ پ. م) پیش از به قدرت رسیدن داریوش در سال ۵۲۱ پیش از میلاد را روشن می‌کند.
سرپرست ایرانی گروه باستان‌شناس پارسه در ادامه با اشاره به شناسایی دروازه باستانی در شهر پارسه تخت جمشید

افزود: تخت جمشید در سال ۵۲۱ پیش از میلاد در روزگار داریوش هخامنشی بنا نهاده شد و تا پایان حکومت هخامنشیان در سال۳۳۱ پیش از میلاد به عنوان مهم‌ترین پایتخت سیاسی و مذهبی هخامنشیان مورد استفاده قرار گرفت. چشم انداز تختگاهی که کاخ‌های هخامنشی روی آن بنا شده است، با شناسایی بیش از ۱۰۰ اثر و بنای باستانی بزرگ در پیرامون تختگاه همواره منظری شهری را برای کاخ‌های هخامنشی قابل تصور ساخته است. بناهایی که در محدوده‌ای به وسعت ۶۰۰ هکتار در محدوده‌ای بنام عرصه و حریم تخت جمشید پراکنده‌اند و حدفاصل فضاهای خالی بین این آثار را پردیس‌هایی فرا می‌گرفته است.

به گفته این باستان‌شناس، باستان‌شناسان از حدود یکصد سال پیش تا به امروز در پی شناخت این آثار باستانی واقع در حریم تخت جمشید هستند و تلاش دارند تا تحلیلی فضایی از انسجام و ارتباط معنایی در مفهوم شهر برای کاخ‌ها تختگاه و بناهای وابسته به آن‌ها در دشت پیدا کنند.

او خاطر نشان کرد که یکی از مهم‌ترین بخش‌های واقع در حریم تخت جمشید، بخش شمال غربی تختگاه است که به مجموعه فیروزی معروف است و مطالعات هیات باستان‌شناسی در سالهای اخیر بر آن قسمت متمرکز شده است. جائی که امروزه ویرانه‌های بنائی معروف به تل آجری در آنجا کاوش می‌شود.

عسکری در ادامه افزود: مطالعه جامع تل آجری واقع در ۳ کیلومتری غرب تختگاه تخت جمشید را باید در چارچوب کلی تحقیقات قبلی شهر پارسه قرار داد. ما نیز همانند برخی از محققان پیشین تصور می‌کنیم که ناحیه باغ فیروزی به طور کامل بخشی از شهری بود که به اقامتگاه سلطنتی در تخت جمشید مرتبط بوده است. بقایای استقرار هخامنشی در نزدیکی روستای فیروزی به مرور توسط باستان شناسانی مورد توجه قرار گرفت که نواحی اطراف تختگاه را به منظور مکان یابی جایگاه مقدس سلطنتی درون محدوده وسیع‌تر شهر بررسی می‌کردند. مطالعاتی که بیش یکصد سال تا به امروز ادامه داشته است.

او گفت: در این فصل، نقشه و ساختار بنای تل آجری بر اساس بخش‌های مشخص شده در کاوش‌ و همچنین نتایج به دست آمده از بررسی ژئوفیزیک، ژئو مغناطیس و الکتریسته بازسازی شد. بر اساس اطلاعاتی مقدماتی بدست آمده ازکاوش‌ این فصل به این نتیجه رسیدیم که پلان این ساختمان تقریباً با جهات اصلی جغرافیایی غرب/ شمال غرب- شرق/ جنوب شرق و شمال/ شمال شرق – جنوب/ جنوب غرب انطباق دارد.

عسکری چاوردی افزود: این ساختمان بنایی چهارگوش است که ابعاد هر ضلع آن حدود ۴۰ متر در محور شمالی جنوبی و ۳۰ متر در محور شرقی – غربی بوده است. دیوارهای قطور این ساختمان به ضخامت حدود ۱۰ تا ۱۲ م‌تر، دور تا دور اتاقی مستطیل شکل به ابعاد ۴۰ متر مربع در مرکز مجموعه فرا می‌گرفته که این اتاق مرکزی با راهرویی به عرض ۵ متر در دو ضلع جنوب شرقی و شمال غربی به بیرون باز می‌شده است. در واقع می‌توان گفت چشم انداز بنای تل آجری در این فصل از کاوش با شناسایی یک دروازه بزرگ روشن شد.

او گفت: محور ارتباطی این دروازه در فاصله ۱۰۰ متری جنوب آن یعنی در محوطه تل فیروزی ۵ کشف شد که در آنجا کاخی بزرگ به ابعاد ۵۵ در ۶۰ متر وجود دارد. محدوده بین دروازه تل آجری و هم کاخ مکشوفه اخیر را پردیس‌هایی فرا گرفته بود که امروزه بخشی از سازه‌های آبرسانی این پردیس در محل وجود دارد و هم اطلاعات حاصل از بررسی ژئوفیزیک وجود باغ‌ها و سیستم‌های آبرسانی این قسمت را روشن کرده است.

برنامه این فصل کاوش به سرپرستی دکتر علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و پروفسور پی یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا ایتالیا با حمایت و مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و اداره کل میراث فرهنگی استان فارس و محوطه میراث جهانی تخت جمشید انجام گرفت.

در این فصل همچنین چشم انداز زمین ریخت‌شناسی تخت جمشید و شهر پارسه در چارچوب مطالعات ژئومورفولوژی شناسایی و بازسازی شد. در این فصل، ۱۰ هکتار از محدوده پیرامون تل آجری در حوزه باغ فیروزی با استفاده از روش ترکیبی ژئو الکتریک و هم ژئوفیزیک بررسی و مستندنگاری شد. در برنامه حاضر علاوه بر بکارگیری روش‌های دقیق باستان‌شناسی و تخصص‌های مرتبط نظیر استخوان باستان‌شناسی، از انواع آزمایش‌ها در خصوص مواد آلی و کانی، مطالعات ژئوالکتریک، ژئوفیزیک، نقشه برداری، زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی استفاده، و نتایج مطالعات در سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و تشکیل انواع بانک‌های اطلاعاتی مورد استفاده و ارزیابی قرار گرفت.