بسیاری از صاحب نظران در عکاسی مستند اجتماعی این گونه عکاسی را در ایران حایز جایگاه درستی نمی دانند. جاذبه عکاسی از مناطق محروم کشور و نیز توجه بی حد عکاسان به عکاسی از زندگی دردناک محرومان جامعه که مدت‌ها منتقدین آن را با نام گداگرافی یاد می کردند؛ سبب شده بود تا عکاسان به حد انتظار و به میزان پتانسیل نهفته در عکاسی اجتماعی از آن بهره نگیرند. همین موضوع سبب شد تا با امیر علی جوادیان یکی از عکاسان مطرح ایران در این باره گفتگو کنیم.
 
توجه به محرومیت ها دامنه عکاسی را تا حدی به آن معطوف کرده است. تا آنجا که به نظر می رسد؛ زمینه های دیگر عکاسی اجتماعی کمرنگ شده اند. این ایراد را تا چه حد بر عکاسی اجتماعی وارد می دانید.
 
البته تنها بخشی که عکاسان بدان می پردازند؛ عکاسی از محرومیت ها نیست. اما از آن جا که توجه به آسیب های اجتماعی یکی از نکات قابل تامل در بحث ها و حتی هنرهای مرتبط با اجتماع است؛ به طبع این گونه که گداگرافی نامیده می شود نیز در کانون توجه عکاسان قرا گرفته است. اما عکاسی اجتماعی به گداگرافی خلاصه نمی شود و مدت هاست که از این موضوع فاصله گرفته ایم.
 
جایگاه عکاسی اجتماعی ایران در مجامع بین المللی کجاست؟
 
این اعتراف بسیاری از مجامع بین المللی است که عکاسان ایرانی در عکاسی اجتماعی به یک سبک خاص رسیده اند. این یک واقعیت است. اعترافی که مجامع معتبر عکاسی در سراسر دنیا نسبت به عکاسی ایران دارند. 
 
این سبک خاص که چشم ما به آن آشناست؛ حاصل گونه فرهنگی ما نیست؟
 
حقیقت این است که سبک  عکاسی اجتماعی ما برگرفته از احساس ماست. ایرانیان به سبب عواطف انسانی، موضوعات اجتماعی و انسانی را خیلی خوب عکاسی می کنند. اگر در فستیوال های فیلم دقت کنیم؛ در خواهیم یافت که به سبب همین نگاه انسانیست که فیلمسازان ما جوایز برتر را از آن خود می کنند. عکاسان اجتماعی ایران نیز به سبب نوع نگرش و باورهای خاص خود سبکب به خصوص دارند.
 
عکاسی دیجیتال را به سبب امکاناتی از جمله سرعت و سهولت بکارگیری، یکی از عوامل گسترش عکاسی اجتماعی در ایران می دانند. در واقع آن‌چه امروز در حیطه عکاسی به وضوح مشهود است؛ رد پای عکاسی دیجیتال است. از دید شما عکاسی دیجیتال به هویت واقعی عکاسی آسیب می‌زند؛ یا آن‌که بدان قوت می بخشد؟
 
عکاسی دیجیتال تنها یک امکان است. اثر آن را می توان به نوشتن شعر با خودنویس یا خودکار  تشبیه کرد. در واقع مهم نیست که یک شاعر با کدام وسیله یا ابزار می نویسد. مهم در حقیقت این است که شاعر چه می نویسد. عکاسان امروز برای ثبت تصویر ابزار بهتری در دست دارند. امکان پردازش، تغییر در رنگ، و بسیاری از امکانات دیگر می تواند یک عکاس را در رسیدن به هدف خود یاری کند. و از همه مهم تر نکته ای که شما بدان اشاره کردید یعنی سهولت در عکاسی به خصوص در صحنه های اجتماعی و صنعتی از عواملی است که عکاسی دیجیتال را تا حد یک امکان ارزشمند برای ثبت وقایع حایز اهمیت می کند.
 
از دخل و تصرف رنگی و حتی روتوش تصاویر دیجیتال سخن گفتید. عکاسان برای بهبود کیفیت تصویر خود مجاز هستند در تصویر دخل و تصرف داشته باشند؟
 
بله تا حدی که اغراق در رنگ ها و یا تغییرات به حدی نباشد که به عکس لطمه زند و یا احساسی از یک تصویر غیر واقعی پوستر مانند را القا کند؛ مشکلی ندارد. به عبارت دیگر استفاده از تکنیک اگر به اندازه و به جا باشد مشکلی ایجاد نمی کند. به اعتقاد من نباید مرزی برای هنرمند تعیین کنیم. لطف هنر به این است که عکاس هر احساسی را با کمک آن بیان کند. به باور من این فرایند به خدمت عکاس آمده تا امکان بیشتری را برای دسترسی او به تصویر دلخواهش فراهم کند. وظیفه عکاس این است که نا دیدنی ها را دیدنی کند. حال دیدنی کردن این نا دیدنی ها هدف است.یکی از این امکانات تنظیم درجه اختلاف دیافراگم در عکاسی بود که  عکاس طبیعت آن را به کار می برد و چقدر زحمت می کشید تا در یک عکس اختلاف اکسپوزهای مختلف را به هم نزدیک کند. در حالی که در عکاسی دیجیتال این دیافراگم به راحتی به دست می آید. در هر حال تمامی امکانات در مواجهه با ذهن خلاق هنرمند ارزش می یابند و به یقین بدون داشتن هوش هنری استفاده از هر دوربین حرفه ای غیر ممکن خواهد بود.
 
میرعلی جوادیان متولد 1336در اصفهان است. او فارغ التحصیل در مقطع دکتری از دانشکده هنرهای زیبا و یکی از عکاسان هنری مطرح ایران است. جوادیان عکاسی را درسال 1358 آغاز کرده و در طی این مدت تصاویر متنوعی از صحنه های جنگ، طبیعت، و بسیاری موضوعات دیگر ثبت کرده است.
آثار وی تا کنون در کشورهایی از جمله فرانسه، آلمان، الجزایر، ترکمنستان، ازبکستان و... به نمایش درآمده و جوایز مختلفی را از سوی مجامع بین المللی از جمله یونسکو از آن خود کرده است.
انتشارحدود 10 جلد کتاب عکاسی مصور از جمله کتاب ایران (یک رودخانه، یک پنجره، یک قلب)، کتاب طبیعت، قالیچه های زمینه، تعلیم و تربیت و... را می توان از مجموعه عکس های جوادیان نام برد.
 
این هنرمند هم چنین موفق به کسب نشان درجه یک هنری از سوی شورای ارزشیابی هنرمندان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شده است.
 
 

هنر نیوز