هنر نیوز - آخرت در نگاه ادیان الهی

كتاب «آخرت سراي پايدار» نوشته علي خراساني، تهيه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي و مركز فرهنگ و معارف قرآن، از سوي موسسه بوستان كتاب تجديد چاپ شد. اين كتاب موضوع آخرت و زندگي پس از مرگ را در بررسي تطبيقي ميان اديان و از نگاه قرآن و اسلام تشريح مي‌‌كند.
به گزارش هنر نیوز به نقل از ايبنا، اثر حاضر، ايمان به آخرت و باور به سراي پايدار را كه از آموزه‌هاي بنيادين تمام اديان الهي به ويژه اسلام شمرده مي‌شود، از جنبه‌هاي مختلف ديني بررسي مي‌كند.
برخي محققان، آموزه جهان پس از مرگ را از اختصاصات اديان الهي دانسته‌اند كه بشر به خودي خود نمي‌توانست به وجود آن پي‌ ببرد؛ اما تحقيقات باستان‌شناسي آثار به دست آمده از نخستين انسان‌هاي شناخته شده در زمين(نئاندرتال‌ها) كه غذا و ابزارهاي سنگي در مدفن مردگان قرار مي‌دادند، نشان مي‌دهد كه آنان نيز به نوعي حيات جسماني مرموز و نامعلوم براي مردگان قايل بوده‌اند؛ همان گونه كه حيات پس از مرگ در ميان بيشتر تمدن‌هاي نخستين بشر مانند مصريان، بابليان، يونانيان، هندوان، چينيان و ... مطرح بوده است. با وجود آن، اين احتمال نيز به ويژه با توجه به ديدگاه قرآن درباره حضرت آدم(ع) كه او را آفريده شده از خاك (آل عمران، آيه 59) و پدر انسان‌هاي ديگر (نساء، آيه 1) دانسته است‌، منتفي نيست كه اعتقاد به جهان پس از مرگ نزد اقوام مذكور از بقاياي برخي اديان آسماني باشد.
آرمان‌هاي نامحدود بشر و غريزه ابديت‌طلبي، مطلق‌خواهي و عشق فطري به جاودانگي ـ‌ كه وجه تمايز انسان از حيوان است و در فرزندخواهي، علاقه به جاواندگي در خاطره‌ها و ... ظهور مي‌يابد ‌ـ همگي عوامل غير وحياني سوق بشر به انديشه جهان آخرت‌اند.
نويسندگان اين مجموعه معتقدند كه در عصر جديد نيز ديدگاه طبيعت‌گرايانه علم سكولار، سبب كم‌رنگ شدن مبحث آخرت در كلام مسيحي و حتي انكار و اسطوره‌اي پنداشتن آن از جانب برخي متكلمان شده است، با اين حال اكتشاف‌هاي زيست‌شناسي و فيزيكي جديد، بحث‌هاي فرا روان‌شناسي، مرگ‌شناسي و تجربيات خارج از بدن، گزارش‌هاي زنده‌شدگان پس از مرگ باليني، پيش‌بيني‌هاي صادق مردگان در خواب و ... دانشمندان جديد را به ايده جهان پس از مرگ بيش از پيش متوجه ساخته است. تفاوت نگاه اديان با اين نگرش آن است كه آخرت در اديان، مشوق فعل اخلاقي به شمار مي‌رود.
ايمان به آخرت از اركان اعتقادي اسلام و شرط مسلماني به شمار مي‌رود و اغلب در كنار اصل توحيد از آن ياد مي‌شود.
قرآن كريم، تنها كتاب آسماني است كه از روز رستاخيز به تفصيل سخن رانده؛ تا آن جا كه حدود يك سوم از قرآن به اين موضوع اختصاص يافته است. در هيچ يك از مراحل نزول، به آخرت بي‌توجهي نشده و در بيش از 100 عنوان متفاوت، مباحث مختلفي درباره آن مطرح شده است. حتي از بررسي مجموع آيات آفرينش و رستاخيز به دست مي‌آيد كه توجه قرآن به آفرينش، به سبب تقارن اين دو موضوع و در مسير توضيح و تبيين بيشتر آن جهان است.
آخرت به معناي جهان واپسين و عالم بعد از دنياست. واژه «آخرت» برگرفته از ريشه «اـ خ ـ ر» و مونث «آخر» به معناي پايان و در برابر اول شناخته مي‌شود.
قرآن كريم زندگي انسان را به دو بخش پايان‌پذير و جاودان تقسيم و از اولي، به «الدنيا» و «الاولي» و از دومي، به «الاخرة» و «اليوم‌الاخر» تعبير مي‌كند.
واژه «آخرت» به معناي عالم بعد از دنيا، 113 بار در قرآن ذكر شده است؛ 9 بار صفت يا مضاف‌اليه «دار»، مانند «و ان الدارالاخرة لهي الحيوان» و «ولدارالاخرة خير». يك بار صفت «النشاة»؛ «ينشي النشاة الاخرة» و پنج بار در برابر «الاولي» آمده است.
آيات فراواني از قرآن، در زمينه عالم آخرت به بحث پرداخته‌اند؛ به طوري كه گفته شده، حدود دو هزار آيه در قرآن به نحوي بر آن جهان دلالت دارد.
مباحث گوناگون موضوع آخرت را در قرآن كريم، از واژه‌هاي فراواني مانند برزخ، بعث، حشر، نشر، صراط، قيامت، ميزان، يوم‌الدين، يوم‌الفرقان، يوم‌الحسرة، يوم‌الحساب و ده‌ها واژه ديگر مي‌توان استفاده كرد، زيرا هريك از اين واژگان به يكي از مراحل جهان آخرت، يا به خصوصيتي از آن جهان اشاره دارد، اما با توجه به اين كه در واژه «آخرت» تقابل با جهان نخستين (دنيا) نهفته ـ‌ چنان‌كه در قرآن نيز در موارد متعدد، دنيا و آخرت در كنار هم قرار گرفته‌اند ـ مناسب‌تر است در موضوع آخرت، به مسايل كلي مربوط به آن جهان پرداخته شود. از آن جا كه اين گونه بحث‌ها در قرآن بيشتر با دو واژه «آخرت» و «يوم‌الآخر» بيان شده، اين اثر مي‌كوشد از واژه‌هاي ديگر، جز در عنوان تفاوت‌هاي دنيا و آخرت كه به تبيين حقيقت آخرت مي‌پردازد و منازل و مراحل آخرت ‌كه در آن چاره‌اي جز استفاده از آيات مشتمل بر واژه‌هاي ديگر نيست‌، كمتر استفاده كند و بيشتر به آياتي بپردازد كه دربردارنده يكي از دو واژه مزبور باشند.
برخي، از تعبير قرآن درباره جهان ديگر به «اليوم‌الاخر» و «آخرت» استفاده كرده‌اند كه حيات انسان بلكه دوره جهان، در مجموع دو دوره تقسيم مي‌شود و هر دوره را به عنوان يك روز بايد شناخت. يكي، روز و دوره‌اي كه اول است و پايان مي‌پذيرد(دنيا) و ديگر، روز و دوره‌اي كه آخر است و پايان نمي‌پذيرد(آخرت)؛ همچنان كه در برخي آيات از زندگي دنيوي به «اولي» و از حيات اخروي به «آخرت» تعبير شده است.
چاپ دوم كتاب «آخرت سراي پايدار» را موسسه بوستان كتاب در شمارگان 800 نسخه، 108 صفحه و بهاي 18000 ريال راهي بازار نشر كرده است.