هنر نیوز - چه‌کسی از بچه‌های موبایلی می‌ترسد؟

در نشست «نقش والدین در عصر پسا دیجیتال» دو نگاه مختلف در مورد ابزارهای نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی مطرح شد و در شرایطی که حسین شیخ‌الاسلامی این عصر را عصر وادادگی والدین در برابر حجم اطلاعاتی بچه‌ها خواند، دکتر علیرضا شریفی همچنان بر تسلط خانواده‌ها در کنترل و تربیت کودکان تاکید کرد.
در این نشست تخصصی که از مجموعه ‌نشست‌های هفته‌ی ملی کودک در مرکز آفرینش‌های فرهنگی‌هنری کانون برگزار شد، حسین شیخ‌الاسلامی گفت: ما هنوز فکر می‌کنیم که باید نقش هدایتی و تربیتی کودکان‌مان را داشته باشیم درحالی‌که با توجه به حجم اطلاعاتی که بچه‌های ما دارند و ما فاقد آن هستیم، امروز بیش از کودکان، ما در معرض خطریم و باید بیش و پیش از هرکسی، از خودمان حمایت کنیم.
این دانشجوی دوره‌ی دکترای رشته‌ی فلسفه تصریح کرد: نسل جدید سواد بیش‌تری نسبت به ما دارند. آن‌ها با جهان سوپر اپلیکیشن‌ها آشنا هستند و مادران امروز باید خودشان را در برابر آنان حفظ کنند و موبایل‌هایشان با این توجیه که موبایل برای آنان زود است، در اختیار آنان قرار ندهند چون حجم وسیع اطلاعات بچه‌ها به آنان این امکان را می‌دهد که حداکثر سوء استفاده از اطلاعات ‌ذخیره‌شده در موبایل‌ها را داشته باشند و مثلا حساب بانکی والدین‌شان را خالی کنند.
وی تاکید کرد: اگر تربیت را به مفهوم هدایت کودک به شکلی بدانیم که بتواند در آینده، بزرگ‌سالی مسوول را تحویل جامعه دهد، این انگاره امروز به شدت زیر سوال است چون فراگیری اطلاعات و منابع اطلاعاتی به شدت رو به تکثر است. اما سوال ما این است که با این غول‌های کوچک که از منطق متفاوت تبعیت می‌کنند، چه باید کرد؟
او در پاسخ گفت که به نظر من، ما باید با آن‌ها همزیستی کنیم و یاد بگیریم چگونه با بچه‌هایمان زندگی کنیم. همچنین باید بدانیم در این فضا که انواع و اقسام اپلیکیشن‌ها کودک ما را احاطه کرده، میزان تاثیرگذاری ما تا کجاست و از قدرت اندک‌مان چگونه می‌توانیم استفاده کنیم.
شیخ‌الاسلامی همچنین با یادآوری مطالعات طولی گاردنر در زمینه‌ی شناخت و چگونگی رهبری کردن و تاثیرگذاری بر نسل نو گفت: البته راهکارهایی که گاردنر در پایان این کار پژوهشی انجام داده متناسب با جامعه‌ی لیبرال و بر اساس المان‌های جامعه‌ی خودش است و ما باید با اتکا بر روش‌های پژوهشی، راهکارهای خودمان را ارایه دهیم؛ اما ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که هنوز درگیر ماهواره است.
در مقابل این دیدگاه دکتر علیرضا شریفی پژوهش‌گر و استاد دانشگاه بر نقش والدین آگاه در عصر دیجیتال و پسادیجیتال برای مقابله با گسست نسل‌ها تاکید و تصریح کرد: در بحث‌های جامعه‌شناسی مفاهیمی مثل اختلاف نسل‌ها، شکاف نسل‌ها و گسست نسل‌ها مطرح است. من منکر این موضوع نیستم که برخی از خانواده‌ها که مثلاً در فضای مجازی بازهایی مثل «CLASH AND CLANS» درگیر هستند، شاید به گسست نسل‌ها رسیده باشند اما معتقدم تعلیم و تربیت در این زمینه مهم بوده و هست و خانواده همچنان در این فضا می‌تواند قدرتمند باشد.
این استاد دانشگاه گفت: بازی‌هایی مثل «CLASH» که بر پایه‌ی غارتگری و جمع‌آوری آیتم‌هایی برای سوءاستفاده در جای دیگر است فرهنگ و محتوای خاص خود را منتقل می‌کند که باید نسبت به آن‌ها هوشیار بود. مضاف بر این‌که من فکر می‌کنم والدین همچنان نقش تعیین‌کننده‌ای در بحث انتخاب‌های بچه‌ها دارند. ما کشوری هستیم که ۳۰درصد پهنای باندی را که این بازی‌ها را تولید و عرضه می‌کند در اختیار داریم اما اگر نگاهی به محل خرید و فروش این بازی‌ها داشته باشید، می‌بینید که بیش‌تر از بچه‌ها، بزرگ‌ترها طالب و خریدار این بازی‌ها هستند. بنابراین من دنیا را به اندازه‌ی حسین شیخ‌الاسلامی تیره و تار نمی‌بینم و همچنان معتقدم خانواده نقش مهمی در گزینش‌های بچه‌ها دارد.
وی تاکید کرد: من معتقد نیستم که والدین امروز منفعل هستند و باید ناگزیر از غول‌های بی شاخ و دم خود که سوار بر تکنولوژی هستند، تبعیت کنند. بشری که توانسته چنین تکنولوژی‌ای را ابلاغ کند حتما می‌تواند برای آن هم برنامه‌ریزی کند. امروز در ایران چندین منبع تربیتی وجود دارد؛ خانواده، فرزندان بزرگ‌تر، آموزش و پرورش، رسانه‌ها و فضاهای عمومی. البته می‌پذیرم که به علت کم‌کاری اغلب نهادهای مسوول، نهاد خانواده در این میان کاملا تنها و به شدت زیر فشار است.
این پژوهش‌گر افزود: بر اساس یافته‌های علمی والدین تنها می‌توانند ۳۵درصد بر کودک خود، آن هم فرزند اول تاثیر بگذارند و تاثیر آنان بر بچه‌ی دوم تنها در بهترین حالت ۱۵درصد است. درحالی‌که تاثیر بچه‌ی اول بر بچه‌ی دوم ۳۵ در صد اعلام شده است. اما بچه‌های ما در نهادهای دیگر، رها شده‌اند؛ دستگاه تعلیم و تربیت ما ناکارآمد است، نهادهای سیاسی، اقتصادی، آموزشی و.. هیچ‌کدام کار خود را در زمینه‌ی تربیت نیروی انسانی انجام نمی‌دهند و این طور است که می‌بینیم علی‌رغم نهادهای متنوع و مسوول، همه زحمات و مسوولیت‌ها متوجه نهاد خانواده است. یعنی وقتی معلم ناکارآمد است، والدین معلم خصوصی می‌گیرند؛ یا ضعف اقتصادی و نابسامان بودن سیستم حمل و نقل او را وادار می‌کند سرویس شخصی بگیرد و یا...
دکتر علیرضا شریفی گفت: ولی در هر حال ما به عنوان والدین کودکان در عصر دیجیتال و فرادیجیتال باید اطلاعات خود را از فضاهای مجازی و انواع و اقسام اپلیکیشن‌ها افزایش دهیم و بدانیم که همین موبایل ساده، چه تاثیری بر رشد مغزی و روانی کودکان‌مان در سنین مختلف دارد. کما این‌که امروز می‌دانیم تماشای تلویزیون برای کودک زیر ۲ سال به سبب تاثیری که بر مغز او دارد، مناسب نیست.
دکتر علیرضا کرمانی مدیرکل پژوهش و آموزش کانون نیز در ابتدای این جلسه با اشاره به دیدگاه نیل پستمن نظریه‌پرداز ارتباطات مبنی بر این‌که با ظهور تلویزیون رازداری خانواده مخدوش خواهد شد، گفت: من فکر می‌کنم مهم‌ترین تاثیر تکنولوژی جدید بر مفهوم خانواده و ارتباط او با کودک در این است که اقتدارش را به چالش کشیده است. تحولات جدید ایجاب می‌کند که ما کودک شهروند را بپذیریم اما علی‌رغم آن‌چه بر روی کاغذ و در روابط بین‌الملل آمده، ما هنوز با این شهروند مشکل داریم.
مدیرکل پژوهش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاکید کرد: مفهوم کودک شهروند نوعی از رفتار و اخلاق را به‌ویژه در فضاهای عمومی ایجاب می‌کند که این مهم به سادگی محقق نمی‌شود. درحالی‌که امروز انگاره‌ی والدین مقدس هیچ ضمانت اجرایی ندارد و اسطوره‌ی والدین شکسته شده، یعنی توسعه و رشد تکنولوژی اقتدار خانواده‌ها را به چالش کشیده است.
بر اساس این گزارش، در روزهای هفته‌ی ملی کودک از ۱۵ تا ۲۱ هرروز ساعت ۱۵ تا ۱۷ بعدازظهر یک نشست تخصصی با موضوعاتی چون کودک و کتاب‌‌خوانی، محیط زیست و منابع طبیعی و زندگی ایرانی‌اسلامی برگزار خواهد شد.
این نشست‌ها در مرکز آفرینش‌های فرهنگی‌هنری کانون در خیابان حجاب برگزار می‌شود و در کنار آن، نمایشگاهی از دست‌آوردهای سازمان‌ها و نهادها در حوزه‌ی کودکان دایر است و غرفه‌های هنری و ادبی برای بچه‌ها نیز فعالیت می‌کنند.