دردومین شب از سومین هفته برنامه«شب ستاره ها» مطرح شد؛

ای کاش جیرانی مستند «سکوت» می دید!

4 دی 1391 ساعت 12:57

به اعتقاد مازیار فکری ارشاد منتقد سینما، اشراف کارگردان مستند «سکوت» بر قوانین مجازات اسلامی بویژه مساله قصاص با محوریت قتل های خانوادگی و مساله «خیانت» به شکل ناخودآگاه ضعف فیلمنامه و پرداخت روایت داستانی فیلم سینمایی «من مادر هستم» را بازتاب می دهد.

به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، دومین شب از سومین هفته برنامه "شب ستاره ها" ویژه نقد و بررسی آثار برتر ششمین جشنواره بین المللی "سینما حقیقت" شب گذشته (یکشنبه) با اکران فیلم های مستند "سکوت" به کارگردانی محسن استادعلی و "دو محراب" ساخته ایرج حبشی" ادامه یافت و با حضور مازیار فکری ارشاد (منتقد سینما)، مسعودابراهیمی(دبیر سرویس حوادث روزنامه ایران)، ایرج حبشی (مستندساز) و جمعی از خبرنگاران و علاقمندان سینمای مستند در سالن سینماحقیقت این مرکز تحلیل شد.

** ارائه اطلاعات صحیح به مخاطب با پشتوانه مطالعاتی، وظیفه یک هنرمند است

مازیار فکری ارشاد در ابتدای این جلسه نقد و بررسی گفت: ساخت مستند جسورانه و موفق "سکوت" و دستمایه قرار دادن داستان محکومان قصاص در قتل های خانوادگی، بدون آنکه از سوی کارگردان این اثر تعمدی به پاسخ گویی ضعف های فیلمنامه آخرین تجربه کارگردانی فریدون جیرانی داشته باشد، نشان می دهد که اطلاعات عموم مردم و حتی برخی از هنرمندان سینماگر درباره قانون مجازات اسلامی و یکی از زیر شاخه های اصلی آن یعنی حکم "قصاص" بسیار ناچیز است.

وی با اشاره به این مساله که سال ساخت مستند "سکوت" به کارگردانی محسن استادعلی به وضوح نشان می دهد که تطابقی با زمان ساخت فیلم " من مادر هستم" به نویسندگی و کارگردانی فریدون جیرانی ندارد، خاطرنشان کرد: لحن زبان و نگاه روایتگرانه این فیلم با وجود سختی های فراوان موجود در حوزه سینمای مستند، لحنی کاملا بی طرفانه و مستندگونه است.

این منتقد سینما ادامه داد: کارگردان "من مادر هستم" تاکید داشته است که این اثر، نقد رفتار و تفکر قشر روشنفکر در مواجهه با مساله "خیانت" است، در حالی که مستند "سکوت" اثبات می کند که این مسئله بدون توجه به جایگاه طبقاتی و تحصیلی افراد و اقشار جامعه، مساله ای کاملا تعمیم پذیر است و تنها به یک گروه طبقاتی خاص در جامعه مربوط و معطوف نمی شود. او ادامه داد: ایکاش آقای جیرانی هم اینجا می بودند و این فیلم را می دیدند.

وی مستند "سکوت" را اثری قوی و تاثیرگذار ارزیابی کرد و اظهار داشت: مضمون مورد استفاده قرار گرفته در تولید این مستند، علاوه بر تایید مهر جسارت و شجاعت کارگردان آن در برخورد با پرونده های قتل و تمامی طرف های درگیر در آن اعم از خانواده "مقتول" و "قاتل"، مخاطب را با انگیزه های ساده و لحظه ای قاتل و پیچیدگی های روحی و روانی آنها، بعد از ارتکاب آن عمل به خوبی همراه می سازد.

فکری ارشاد انتخاب ساختار دایره ای شکل برای تولید این اثر که فیلم با ورود دوربین به زندان قزل حصار آغاز و با خروج آن از درب همین زندان به پایان می رسد را انتخاب هوشمندانه و ظریفی دانست و گفت: روایت دراماتیک این مستند و خِست کارگردان در ارائه جزء به جزء و نه یکپارچه اطلاعات به مخاطب، تماشاگر را وادار می کند که تا آخرین لحظه این فیلم مستند با جدیت پیگیر روایت داستانی آن باشد.

وی با تاکید بر این مهم که تماشای این فیلم بار دیگر این حقیقت را بر ما آشکار می کند که اطلاعات عموم مردم از قوانین مجازات اسلامی بسیار محدود است، ادامه داد: اما وقتی یک کارگردان و هنرمند به دنبال ساخت فیلمی سینمایی با محوریت مساله "قصاص" پشت دوربین قرار می گیرد باید پروژه تحقیقاتی و مطالعاتی کاملی داشته باشد تا اطلاعات صحیحی به مخاطب خود ارائه دهد.

این پژوهشگر سینما افزود: این کاری است که محسن استادعلی آن را با دقت انجام داده است، اما فریدون جیرانی به گواه قاطبه کارشناسان حوزه قضایی در ساخت فیلم "من مادر هستم" کمتر به آن توجه داشته است و این اثر سینمای داستانی در ارائه اطلاعات درست از قانون مجازات اسلامی از ضعف های متعددی رنج می برد.

** تنوع جامعه آماری و طبقاتی محکومان به توفیق مستند "سکوت" کمک می کرد

در ادامه این نشست و در غیاب محسن استادعلی کارگردان مستند "سکوت" که جهت تولید فیلم جدیدش به افغانستان سفر کرده است، مسعود ابراهیمی دبیر سرویس حوادث روزنامه ایران و کارشناس این نشست با بیان سابقه بیش از دو دهه حضور فعال در حوزه حوادث و ارتباط مستقیم با پرونده های قتل گفت: مستند "سکوت" با ظرافت، مهارت و جسارت کارگردان خود توانسته از موانع موجود در مراحل ساخت چنین آثاری، کاملا حرفه ای و خلاقانه عبور کند و این حرکتی است که در فضای ژورنالیستی و مطبوعاتی به هیچ وجه امکان آن وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه نگاه وی به این مستند بیشتر از منظر رسانه است، تصریح کرد: یکی از معدود آسیب هایی که این اثر در حوزه پرداخت روایت داستانی از آن رنج می برد، انتخاب چهار کاراکتر است که همگی از اقشار فقیر جامعه و درگیر مشکلات سخت معیشتی بوده و با سطح دانش پایین انتخاب شده اند.

دبیر سرویس حوادث روزنامه ایران ادامه داد: تجربه من در حوزه حوادث مطبوعات گوید که مساله خیانت و قتل های مرتبط به آن تنها مختص این گروه خاص از جامعه نیست و بهتر بود فیلمساز تنوعی از این اقشار را در فیلم خود نشان می داد، هر چند پیدا کردن و راضی کردن افراد و خانواده های آنها برای تولید این اثر مقوله ای بسیار سخت و پیچیده است و ممکن است آقای استادعلی با وجود تلاش موفق به جمع آوری این جامعه آماری نشده باشد.

** اتحاد اهل تسنن و تشیع مهمترین محور مستند "دو محراب" است

در ادامه این جلسه نقد و بررسی، حبشی کارگردان مستند «دو محراب» ضمن تقدیر از مستند خوش ساخت و جذاب "سکوت" درباره ساخت نحوه انتخاب موضوع فیلم خود گفت: این اثر یک قسمت از مجموعه مستند ۱۳ قسمتی پیرامون مذهب اسلام در کشور گرجستان است که به پیشنهاد تهیه کننده در جشنواره "سینماحقیقت" شرکت داده شد و به دلیل ارتباط خط روایی تمامی این قسمت ها با یکدیگر، صحبت کردن درباره یک قسمت از این مجموعه کار سختی است.

وی ادامه داد: چند سال پیش طی همکاری با داود شهیدی در ساخت مجموعه تلویزیونی "مردم ایران سلام" به موضوع گرجی های ساکن ایران برخورد کردم و به دلیل علاقه به این موضوع سفری را به کشور گرجستان داشتم که با همکاری سفارت ایران در این کشور تصمیم گرفتم تا با ساخت یک مجموعه مستند، به روایت روابط مسلمانان در این کشور بپردازم.

این کارگردان ارتباط صمیمانه مسلمانان گرجستان با یکدیگر و به دور از برخی از تعصبات اهل تشیع و تسنن در برخی دیگر از کشورها را جذاب ترین محور این مجموعه مستندها و دلیل اصلی ساخت این اثر در کشور گرجستان عنوان کرد و افزود: تفلیس به عنوان پایتخت این کشور از قرن چهارم هجری با وجود آنکه دین اغلب مردمان آن مسیحیت بود، با پذیرش اسلام در مدت زمان کمی به مرکز عالی اسلام شناسی بدل شد و به دلیل جنس ارتباط مردم این کشور هیچگاه با وجود حضور ادیان مختلف، پیروان آنها با یکدیگر به نزاع و درگیری برنخواستند.

وی خاطرنشان کرد: شخصیت اصلی فیلم من در این قسمت از مستند روحانی شیعی به نام "حاج علی علی اف" است که وی به عنوان متولی بزرگ مسجد تفلیس طی اقدامی جسورانه، دیوار حائل میان محل نماز و عبادت شیعیان و سنیان در مسجد اعظم تفلیس را برداشت و با شعار اتحاد مراسم عبادت و نماز اهل تشیع و تسنن را در کنار یکدیگر برگزار کرد که این رویداد با وجود عقبه ذهنی ما مبنی بر اختلاف این دو فرقه در برخی از کشورها، تصویری بدیع و جذاب را به مخاطب ارائه می کند.

حبشی با بیان آنکه در کنار مسجد اعظم تفلیس یک کنیسه و یک کلیسای بزرگ نیز وجود دارد گفت: اتحاد و وحدت مذهبی در تفلیس گرجستان یکی از جذاب ترین تصاویری بود که به چشم من به عنوان یک مستندساز آمد و تصویر کردن آن علاوه بر جذابیت موضوعی برای مخاطبان می تواند بازتاب دهنده شعار اصلی دین سالام یعنی مبحث اتحاد و برادری باشد.

** نگاه مجموعه ای کارگردان سوالات مخاطبان را بی پاسخ می گذارد

فکری ارشاد در ادامه این نشست با بیان آنکه مستند "دو محراب" از ایده منحصر به فردی در ساخت بهره می برد گفت: یکی از مهمترین آسیب های این اثر متوجه این مساله است که کارگردان به روایت و امتداد دید خود در یک مجموعه ۱۳ قسمتی تاکید داشته و کمتر سعی کرده تا جنس روایت خود را برای هر قسمت به شکل جداگانه نیز ارزیابی کند.

وی ادامه داد: همین مساله باعث شده که "دو محراب" با وجود سوژه بدیع خود در شکل روایت از کمترین تنوع بصری و اشکال در اطلاع رسانی صحیح اعم از معرفی از گرجستان، قدمت تاریخی و معماری آن، نوع حکومت و دسته بندی ادیان و پیروان مختلف و نظایری از این دست رنج ببرد، هر چند که کارگردان این اثر در قسمت های قبلی و یا بعدی آن مستند شاید به تمامی این پرسش ها پاسخ داده باشد اما وقتی مخاطب تنها با یک قسمت از این اثر روبرو شود در یافتن بسیاری از سوالات ذهنی خود با مشکل مواجه می شود.

این منتقد اظهار داشت: همچنین عدم انتخاب قهرمان محوری و پرداخت تمام و کمال آن از دیگر آسیب های این اثر به شمار می رود و باز هم به دلیل تکثیر نگاه کارگردان در ۱۳ قسمت و ارتباط محتوایی و داستانی این قسمت ها با یکدیگر، کارگردان از پرداخت جزیی برای آشنایی مخاطب با ابعاد مختلف قهرمان خود که در این قسمت یک روحانی شیعه به نام "حاج علی" است پرهیز کرده است و به همین سبب آن روحانی در سطح یک اتفاق در فیلم باقی می ماند و کارکرد قهرمان و کاراکتر بودن خود را از دست می دهد.

حبشی نیز با تایید این انتقادها به دلیل عدم دیدن کل ۱۳ سمت این مستند گفت: تجربه ساخت یک مستند مجموعه وار و اکران تنها یک بخش آن برای من جذاب و بدیع بود و آموخت که بهتر است برای حفظ و اعتبار بیشتر به ذهن پرسشگر مخاطبان با وجود ساخت یک مجموعه مستن برای هر قسمت نیز طرح و پلاتی جداگانه طراحی کنم، تا آن یک قسمت نیز بتواند تا انازه ای مکفی پاسخگوی مخاطبان خود در مواجهه با آن باشد.

در ادامه این نشست نقد و بررسی، تعدادی از مخاطبان پرسش های خود را درباره این اثر با منتقد، کارشناس و کارگردان فیلم مستند "دو محراب" حاضر در این مراسم مطرح ساختند و در پایان نیز هدایایی به رسم یادبود از سوی اکبر حر معاون پژوهشی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به ایرج حبشی، مازیار فکری ارشاد و مسعود ابراهیمی اهدا شد.

کد خبر: 51513

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcexn8n.jh8zzi9bbj.html