هنر نیوز - مخدومی: نگارش ادبیات دفاع مقدس شغل نیست

نویسنده «معلم فراری» گفت: ادبیات دفاع مقدس شغل نیست، بلکه رسالتی است که اگر در این میان، نویسنده انگیزه لازم را داشته باشد، رسالت خود را به نحو احسن انجام می دهد و با این اوصاف، کار سفارشی و غیر سفارشی معنا ندارد.
رحیم مخدومی نویسنده‌ای است که در کنار فعالیت در زمینه نگارش و تدوین خاطرات شهدا و رزمندگان، نگارش سه اثر از مجموعه «قصه فرماندهان» را نیز بر عهده داشته است. «یک آسمان هیاهو» زندگی شهید حاج علی موحد دانش، «چه کسی ماشه را خواهد کشید؟» زندگی نامه شهيد غلامعلي پيچک و «معلم فراری» زندگی شهید حاج همت آثاری هستند که وی آن ها را تحریر کرده است.
وی درباره فعالیت خود در گروه نویسندگان مجموعه «قصه فرماندهان»، به خبرنگار ادبی هنرنیوز اظهار می کند: به طور کلی زمانی ک درباره شهدا کار می کنم، معمولا شخصا تحقیقات میدانی کرده و با خانواده شهید، دوستان و نزدیکان ایشان، مصاحبه انجام می دهم. اگر منبع مکتوب هم در این زمینه وجود داشته باشد، آن ها را نیز بررسی کرده و هر آن چه که درباره شهید وجود دارد، استخراج و در نهایت به قصه پردازی، اقدام می کنم. دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری، نیز معمولا سفارش دهنده کار است و تنها سوژه را پیشنهاد می دهد و این وظیفه نویسنده است که مطالب کافی را استخراج کرده و با دست پر به نگارش اقدام کند. با همین وظیفه نیز، من تا جایی که توانستم در سه کار «یک آسمان هیاهو» زندگی شهید حاج علی موحد دانش، «چه کسی ماشه را خواهد کشید؟» زندگی نامه شهيد غلامعلي پيچک و «معلم فراری» زندگی شهید حاج همت تحقیق میدانی کرده و با خانواده ایشان گفت و گو داشتم. در حالی که از شهید همت، منابع و اطلاعات زیادی در دست است، اما در مورد دو شهید دیگر، این منابع کمتر بود و من بیشتر تحقیق خود را به مصاحبه با خانواده و دوستان و نزدیکانشان، اختصاص دادم.
این نویسنده هم چنین درباره مخاطبان نوجوان و هم چنین چگونگی ارائه اطلاعات درباره زندگی شهدا، به آنان نیز، می گوید: ضرورت تحقیق برای نگارش کتاب درباره شهدا، امری بدیهی است و به نظر نمی رسد با حجم کتاب یا نوع مخاطب این ضرورت از میان برود. گرچه به نظر می رسد کار برای نوجوانان و کودکان سخت تر است چراکه برای مخاطب بزرگسال تمام خاطرات را می توان ذکر کرد اما برای نوجوانان، محدودیتی وجود دارد و به دلیل شرایط سنی بخشی از خاطرات را می توان آورد، مخاطب کودک نیز حساس تر است و تقریبا بخش اعظمی از خاطرات را نمی توان برای آن ها بازگو کرد: از همین رو است که می بینیم در میان کتاب های دفاع مقدسی، تالیف برای کودک و نوجوان در وضعیت حداقلی به سر می برد.
مخدومی در این باره تاکید می کند: اتفاقا به نظر می رسد، سن پایین مخاطب، ضرورت تحقیق را بیشتر می کند چراکه نویسنده باید حداکثر اطلاعات را داشته باشد تا با دست باز از میان آن ها گلچین کند و قدرت انتخاب داشته باشد.
این نویسنده که فعالیت های زیادی در زمینه تدوین خاطرات و زندگی شهدا و رزمندگان داشته است، در ادامه صحبت خود، درباره ارتباط با خانواده شهدا، بر نجابت آن ها تاکید کرد و می افزاید: من حدود 20 سال است که در این زمینه کار می کنم، تا کنون با مشکلی مواجه نشده ام، اما دیده ام که گاهی خانواده های شهدا و رزمندگان گلایه داشته اند از این که افرد مختلف بارها به سراغشان رفته و با آن ها مصاحبه کرده اند یا حتی اسناد و مدارکی از ایشان گرفته اند و در نهایت، هیچ خروجی نداشته و مصاحبه به جایی ختم نشده است. به نظر بنده، اگر ایشان با بنده همکاری داشته اند، به دلیل اعتماد به کارهایی بوده که پیش از این انجام شده است. این عزیزان آن قدر نجابت دارند که هیچ گاه حتی با وجود چنین گلایه هایی مانع از تولید اثری پیرامون زندگی شهید نشده اند.
وی ادامه می دهد: البته باید به خانواده شهدا داد. چراکه به هر حال آن ها نیز وقت زیادی را برای انجام مصاحبه می گذارند و شاید وقتی برای چندمین بار، هیچ نتیجه ای دریافت نمی کنند، برایشان آزار دهنده باشد.
نویسنده «معلم فراری» سپس با تاکید بر این که سفارشی بودن یک اثر، فی نفسه نشان از ضعف نیست، اظهار می کند: چنین سوژه هایی مانند باری هستند که روی زمین مانده: گاهی خود نویسنده در جستجوی بار است، با آن برخورد می کند و آن را بر می دارد و به سر منزل مقصود می رساند، گاهی نیز ممکن است به کسی بگویند، باری بر زمین است و از او کمک بخواهند، باز هم آن فرد، می خواهد که بار را با سلامت به منزل برساند.
وی در این باره می افزاید: قرار نیست اگر کسی خود بار را برنداشته و از او کمک خواسته اند، در امانت خیانت کند. این دو حالت هیچ تفاوتی با هم ندارند مگر این که انگیزه ای نباشد. ادبیات دفاع مقدس شغل نیست، بلکه رسالت است و اگر کسی به نویسنده کمک می کند، وظیفه جستجو و یافتن سوژه را بر عهده گرفته و در نهایت آن را به نویسنده ارائه می کند، اتفاقا، به او کمک کرده و نویسنده می تواند انرژی بیشتری را به تحقیقات و نگارش خود اختصاص دهد. در نهایت هم در میان کارهای سفارشی اثر خوب و بد داریم و هم در میان کارهای غیر سفارشی. در هر حال اگر نویسنده انگیزه داشته باشد، در دو شکل، به خوبی عمل کرده و اثر خوب می آفریند.
مخدومی در پایان درباره جذابیت و موفقیت مجموعه «قصه فرماندهان» نیز تصریح می کند: زبان، زبان هنر است: زیبایی و و جلوه های هنری برای جذابیت حرف اول را می زنند که اگر خوب شناخته شوند، با بهترین شکل و منطبق با حال مخاطب، محبوبیت خواهند یافت. در کنر ظاهر، محتوا نیز مهم است که اگر نویسنده و هنرمند از زبان هنر به خوبی استفاده کرده باشد، اثر بر دل مخاطب می نشیند. هر دو در کنار هم می توانند یک اثر را موفق کنند. به نظر من باید قضاوت کرد که مجموعه «قصه فرماندهان» به این دو مورد رسیده است یا خیر.
بنابر این گزارش، «معلم فراري» زندگي‌نامه داستاني شهيد محمدابراهيم همت، فرمانده لشكر 27 محمدرسول‌الله (ص) سپاه است که در 80 صفحه، قطع پالتویی به چاپ یازدهم رسید. هم چنین «چه كسي ماشه را خواهد كشيد» در 72 صفحه به چاپ پنجم رسید که زندگي‌نامه داستاني شهيد غلامعلي پيچك شامل هشت روايت از دوران زندگي‌اش، لحظه تولد شهيد، دوران تحصيل، دوران انقلاب، ماجراي دكتر طاهري و نامه‌اش به خانواده شهيد پيچك پس از اطلاع از شهادت وي و... در اين كتاب است. «یه آسمان هياهو» این نویسنده نیز در 80 صفحه، روايتي از زندگي شهيد عليرضا موحد دانش فرمانده تيپ سيدالشهداء (ع) است كه يك سرباز عارف بود. این کتاب هم به چاپ سوم رسیده بود.