هنر نیوز - عروسک زیست‌محیطی «مترسک» احیا می‌شود

طرح احیا‌ی عروسک زیست‌محیطی مترسک در راستای حفظ و احیای میراث‌فرهنگی ناملموس از سوی بخش خصوصی مطرح و وارد مرحله اجرا شد.

«سمیرا محب‌علی» ایده‌‌پرداز طرح احیای عروسک زیست‌محیطی مترسک در گفت و گو با هنرنیوز با اعلام این خبر افزود: این پروژه نگاهی دوباره به عروسک مترسک دارد و از آن به عنوان تنها عروسک زیست‌محیطی یاد می‌کند که کاربردش نه تنها بر اساس داستان‌ها و افسانه‌ها و یا خلاقیت سازنده شکل گرفته، بلکه با اقتصادی‌ترین بخش از زندگی کشاورزی روستاییان در ارتباط بوده است.

وی با بیان اینکه عروسک مترسک نه تنها در خدمت کشاورز بوده، بلکه با ایجاد ترس در حیوانات مرز تعریف شده‌ای میان زندگی انسان‌ها با سایر موجودات برقرار می‌کرده است، ادامه داد: معمولا عروسک‌های بومی جذاب هستند و ارتباط نزدیکی با مخاطب برقرار می‌کنند، اما عروسک مترسک در قریب به اتفاق مواقع در داستان‌های عامیانه موجودی فراری‌دهنده بوده است.

محب‌علی لزوم احیای ساخت این عروسک را به عنوان یک هنر بسیار ابتدایی که در جوامع روستایی دیده می‌شود، مهم ارزیابی کرد و گفت: عروسک مترسک در فرهنگ کشاورزی بسیاری از ملل ریشه دوانده است. در ایران نیز ساخت عروسک مترسک که در تمام مناطق ایران مرسوم بوده است، از باورهای مردم همان منطقه سرچشمه می‌گیرد و حتی نوع پوشش عروسک نیز با فرهنگ مردم همان سرزمین آمیخته است؛ چراکه معمولا مردم هر منطقه لباس‌های کهنه خود را بر تن عروسک کرده و با وسایل بومی اقدام به ساخت مترسک می‌‌کنند.

به اعتقاد این کارشناس‌ارشد ایران‌شناسی؛ مترسک بر خلاف سایر عروسک‌های بومی نه راوی است و نه مسافر و نه حتی قهرمان بلکه خاموش و پای دربند است، اما می‌تواند به عنوان عروسکی برگرفته از فرهنگ روستایی مفاهیم شیرینی را در خود نهفته داشته باشد.

محب‌علی ادامه داد: می‌توان با احترام به تمامی این باورها، داستان‌های جدیدی خلق کرد تا با میانجی‌گری مترسک میان حیوانات و انسان، دوستی دوباره‌ای برقرار شود و این کار دستمایه‌ای برای فعالیت در حوزه‌ فرهنگ و ادبیات کودکان باشد.
وی افزود: مشخصه بارز عروسک مترسک نوعی آشفتگی با هدف ایجاد ترس در پرندگان است و از این‌رو به طور معمول از عنصر زیبایی برخوردار نیستند و این خود دلیلی برای دورماندن این عروسک با چهره واقعی خود از دنیای کودکان است.

محب‌علی همچنین اجرای طرح احیای عروسک مترسک را فعالیتی خانوادگی معرفی کرد و گفت: بیشتر عروسک‌های بومی با دنیای کودکان در خانواده رابطه مستقیم دارند، اما مترسک عروسکی است که به طور مشخص سرپرست خانواده را درگیر می‌کند، چراکه با لایه اول اقتصاد در زندگی کشاورزی ارتباط داشته است.

وی با بیان اینکه احیای عروسک زیست‌محیطی مترسک پروژه تعریف شده از سوی موسسه فرهنگی «کهن مرز و بوم مهر» است، خاطرنشان کرد: برای احیای این عروسک که«داهول» و «هراسه» نام‌های دیگر آن است، مسیری عکس طی و در یک پروژه خانوادگی، احیای آن از کوچکترین عضو خانواده آغاز شده است.

محب‌علی با بلند مدت خواندن پروژه احیای عروسک زیست‌محیطی مترسک تصریح کرد: اگرچه این طرح خانوادگی است اما در تلاش است با محوریت قراردادن کودکان برای ساخت مترسک در کانون خانواده علاوه بر فراهم آوردن امکان آشنایی آن‌ها با شیوه ساخت عروسک دست‌ساز، زمینه درگیری کودکان با مسائل فرهنگی را نیز فراهم آورد.

وی افزود: اگرچه اولویت در ساخت عروسک الگوبرداری از مترسک‌های بومی هر منطقه است، با این وجود دست‌ کودکان برای استفاده از پوشش هر منطقه نیز باز است تا از این طریق زمینه آشنایی کودکان با لباس‌های بومی منطقه خود نیز فراهم شود.

محب‌علی با بیان اینکه در فاز دوم طرح، عروسک‌ها برای فروش عرضه خواهند شد تا از این طریق زمینه درآمدزایی کودکان نیز فراهم شود، یادآور شد: علاقه‌مندان برای پیوستن و مشارکت در این طرح می‌توانند با شماره ۰۹۱۲۳۲۶۸۴۷۳ و یا نشانی matarsak.dahool@gmail.com تماس برقرار کنند.