هنر نیوز - نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایمان کپی یکدیگرند

گفتگو با فرزاد ادیبی گرافیست و داور جشنواره پوستر رمضان

نمایشگاه‌ها و جشنواره‌هایمان کپی یکدیگرند

این اواخر در چند جشنواره داور بودم و می‌دیدم برخی از شرکت کنندگان یک اثر را به چند جشنواره می‌فرستند و فقط نوشته‌ها را عوض می‌کنند. علت آن هم بی‌توجهی یا تنبلی افراد شرکت کننده است چون یک طراح، برای یک موضوع می‌تواند بی‌نهایت پوستر بکشد چه رسد به اینکه این همه تعدد موضوع داشته باشد.
به گزارش هنر نیوز به نقل از خبرآنلاین، نمایشگاه پوستر رمضان به مدت 20 روز از 25 مرداد تا 15 شهریورماه و در ایام ماه مبارک رمضان از سوی سازمان زیباسازی شهرداری تهران در خانه هنرمندان برپا شده است.
کار داوری آثار این نمایشگاه را قباد شیوا، مسعود سپهر، مصطفی اوجی، فرزاد ادیبی و احسان پارسا بر عهده داشته‌اند که از میان 750 اثر ارسالی 70 اثر را برای نمایشگاه انتخاب کرده‌اند. این نمایشگاه ابتدا قرار بود در نگارخانه برگ برگزار شود، اما به دلیل حجم بالای آثار ارسالی در خانه هنرمندان ایران برپا شد.
مراسم اختتامیه و اهدای جوایز برگزیدگان نمایشگاه پوستر رمضان، روز 15 شهریورماه در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود و طی آن به پنج برگزیده اول لوح تقدیر و مبلغ 2 میلیون تومان اهدا خواهد شد، به پنج نفر برگزیده دوم لوح تقدیر و یک میلیون و 500 هزار تومان اهدا می‌شود و به ترتیب به نفرات سوم تا پنجم هم لوح تقدیر و مبلغ یک میلیون تومان، 700 هزار تومان و 500 هزارتومان تعلق خواهد گرفت. به گفته اردشیر میرمنگره، دبیر اجرایی این نمایشگاه قرار است، آثار راه یافته به نمایشگاه در قالب کتاب مجموعه آثار این نمایشگاه به چاپ برسد و آثار برگزیده نیز در رسانه‌های شهری نظیر بیلبوردها، بنر و ... استفاده شود.
فرزاد ادیبی از داوران نمایشگاه پوستر رمضان در خصوص این نمایشگاه به خبرنگار خبرآنلاین، گفت: «سطح آثار این نمایشگاه مثل همه نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های داخلی دیگر درباره پوستر، متوسط است. متاسفانه نسل جوان کمتر به ایده و مفهوم «کانسپت» توجه دارد و خیلی از کارهایشان ساختاری است. فرقی هم نمی‌کند برای چه موضوع و مفهومی طراحی می‌کنند. موضوع رمضان، محرم و یا حتی موضوع‌های ملی، سیاسی و یا تجاری را غالبا با یک ساختار می‌بینند و طراحی می‌کنند و کمتر به موضوع و کانسپت توجه دارند.»
وی این بی‌توجهی و کم‌توجهی را متاثر از آموزش نسل جوان دانست و در توضیح آن گفت: «مخاطب اکثر این جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها، متاسفانه فقط دانشجویان و طراحان جوان هستند و تعداد اندکی طراحان حرفه‌ای با خرید آثارشان در بخش جنبی و خارج از مسابقه برای اعتبار این نمایشگاه‌ها دعوت می‌شوند بنابراین اکثریت شرکت‌کنندگان جوانان هستند. از سویی گروهی از این دوستان جوان هم کم‌توجهی می‌کنند مثلا پوسترهای جذاب و نوطراحان معاصر خارجی را- از نظر ساختاری- می‌بینند و غافل از این که آن آثار برای موضوع خاصی با مفهوم و ایده خاصی طراحی شده‌اند، از نظر فرم و ساختار، از آن آثار، نوعی گرته برداری صوری کرده و تنها به ساختار توجه می‌کنند که این یک ضعف است.»
ادیبی با اشاره به این نکته که در کنار بی‌توجهی به موضوع و مفهوم و توجه صرف به ساختار، نوعی بی‌توجهی به جلوه‌های بصری و حسن انتخاب در رنگها نیز در طراحی پوسترها مشاهده می‌شود، ادامه داد: «متاسفانه در مراکز آموزشی باید به دانشجو و هنرجو باید آموزش داد که گرافیک را فراتر از نمایشگر رایانه و ابعاد کاغذ ببیند و مخاطب‌سنجی کند و مخاطب را هم در اثرش سهیم کند. گرافیک، هنر، فن و رسانه است و چون رسانه است، فرستنده پیام، گیرنده پیام و خط ارتباطی بین این دو را دارد و رسانه‌ای قوی‌تر است که رساتر باشد و پیامش فراگیرتر.»
وی ادامه داد: «در پوستر یا هر محصول دیگر گرافیکی وسیله بیان طراح، رنگ، فرم و جلوه‌های بصری است ولی اگر پوستر، بی رنگ و لعاب و از جهت بصری، کم جان باشد؛ در واقع نجوا کرده است نه فریاد و کمتر مخاطب آن را می‌بیند.»
ادیبی در پاسخ به این سوال خبرآنلاین که «آیا فضای جشنواره‌های پوستر ما به یک روزمرگی رسیده است» گفت: «دقیقا همین‌طور است، اتفاق خاصی در نحوه برگزاری نمایشگاه‌ها نمی‌افتد، هیئت برگزاری نمایشگاه یا هیئت برنامه‌ریزی و سیاستگذاری هر نمایشگاه باید جامعه را رصد کنند؛ سلیقه جامعه و نیازهای فرهنگی هنری جامعه را ببینند و توانایی طراحان را بسنجند و حتی لازم است هیئت سیاستگذاری برای برگزاری یک نمایشگاه از همفکری روانشناسان، جامعه شناسان و زبان شناسان استفاده کنند. همچنین شعارهایی تازه و متناسب با موضوع جشنواره باید اندیشیده شود و بعد فراخوانی داده شود که بر این اساس طراحی شده باشد. این امر باعث می‌شود که دیگر به ورطه تکرار نیفتیم و همه جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ما مانند هم نباشند.»
وی افزود: «من این اواخر در چند جشنواره داور بودم و می‌دیدم برخی از شرکت کنندگان یک اثر را به چند جشنواره می‌فرستند و فقط نوشته‌ها را عوض می‌کنند. علت آن هم بی‌توجهی یا تنبلی افراد شرکت کننده است چون یک طراح، برای یک موضوع می‌تواند بی‌نهایت پوستر بکشد چه رسد به اینکه این همه تعدد موضوع داشته باشد.»
ادیبی ایجاد تغییرات در حوزه داوری را یکی از عواملی دانست که موجب ایجاد یک رخداد نو و مناسب در نحوه برگزاری جشنواره‌های پوستر می‌شود و در این زمینه توضیح داد: «مهم این است که داوران در جشنواره‌های مختلف تکرار نشوند. دوم اینکه باید اسامی داوران در فراخوان‌ها دیده شود. سوم اینکه داوران با ترکیب متنوعی از لحاظ طیف سنی کنار هم قرار بگیرند و از نسل‌های مختلف باشند. همچنین داوران با سلایق و نگاه‌های گوناگون باشند. و از همه مهمتر داوران هر رشته‌ای از گرافیک تجربه آن رشته را هم داشته باشند. مثلا کسی که استاد انیمیشن است در داوری نشانه و یا پوستر لزوما صاحب نظر نیست.»
وی با اشاره به اینکه امکان هیچ نوع تقلبی در نحوه داوری آثار برگزیده در جشنواره‌هایی در این دست وجود نواهد داشت، تاکید کرد: «گاهی اثری که ضعیف نیست بلکه کمتر دیده شده و کمتر با سلیقه متخصصان همخوان است، انتخاب می‌شود که این امر به ضعف داوری برنمی‌گردد بلکه به نوآوری و نوطلبی هیئت داوری و هیئت برگزارکننده برمی‌گردد.»
ادیبی ادامه داد: «نهاد برگزار کننده هم حق انتخاب آثار را ندارد مگر اینکه در اساسنامه یا فراخوان جشنواره قید شده باشد که نهاد برگزار کننده می‌خواهد برخی از آثار این جشنواره را بخرد و یا اثری را بدون مشورت و نظر داوران برای خود برگزیند که داستانش فرق می‌کند.»
وی با تایید این نکته که یک روش استاندارد برای داوری جشنواره‌ها وجود ندارد، گفت: «تا حدی از نگاه برگزاری جشنواره، قانونمند و اصولی است و از آن به بعد سلیقه‌ای. این قانونمند بودن را هم خودمان باید بیشتر بسط و تعریف کنیم. مثلا بنده داور نهمین جشنواره مطبوعات در بخش گرافیک بودم. در آن زمان نکته‌ای در هیئت داوری و سیاستگذاری وجود نداشت که مثلا فصلنامه را جدا از روزنامه بررسی و داوری کنند و این انصاف نبود چرا که صفحه آرای یک فصلنامه برای هنرنمایی، حدود سه یا چهار هفته وقت دارد اما صفحه آرای یک روزنامه کمتر از سه یا چهار ساعت فرصت دارد و بی انصافی است اگر این دو را در کنار هم بسنجیم و داوری کنیم.»
وی ادامه داد: «نکته مضاعف و قابل توجه در مورد داوری، بار آموزشی آن است. پیش آمده که در جشنواره‌ای هیئت داوران اثری را حائز رتبه نشناسند. داوری‌ها و نمایشگاه‌ها غیر از بار تشویقی که برای شرکت کنندگان و بار فرهنگی که برای مخاطبان دارد یک بار آموزشی هم دارد و آن این است که اثر برتر معمولا اثری بی نقص تلقی می شود و نقش سر مشق و الگو را برای دیگران دارد که آن ها هم زین پس شبیه کار برگزیده را تولید کنند.»
ادیبی پیرامون ضعف های موجود در خروجی های انواع و اقسام جشنواره های پوستر نیز اینگونه توضیح داد: «مشکل دیرینه‌ای که وجود دارد، این است که جا برای پوستر فرهنگی کم داریم. مکانهایی برای نصب پوستر در سطح شهر تعبیه شده است اما فقط با پوستر کلاس کنکور و تخلیه چاه و طراحی کارت ویزیت و امثالهم پر شده، پوستر تئاتر و رمضان و سینما و ... به چشم نمی‌خورد در حالی که باید مکان هایی برای پوستر فرهنگی تعبیه شود.»
وی ادامه داد: «البته اتفاق قابل توجه در جشنواره «پوستر رمضان» چاپ و نصب چند اثر را در قطع بزرگتر در سطح شهر است، اما باز هم از نظر کمی و کیفی این آثار پایین است و اتفاق چندانی نیفتاده است برای اینکه آثار بهتری از نظر کیفی داشته باشیم، می‌توانستند آنها را با مشورت صاحبنظران، انتخاب ثانویه کنند و سپس از نظر کمی هم در سطح شهر به تعداد زیاد و وسعت و متراژ قابل توجه چاپ و نصب کنند تا به چشم بیاید و مردم بدانند که واقعه‌ای به نام رمضان و محرم و ...رخ داده است.
ادیبی اضافه کرد: خوشبختانه برگزار کننده دو جشنواره‌ای که من داور آن هستم شهرداری تهران است، شهرداری متولی فضاهای شهری و مکان هایی برای به نمایش درآوردن پوستر است که خودش می‌تواند این پوسترها را سرو سامان بدهد و چهره شهر را عوض کند.»
وی با اشاره به این نکته که ایران، جوان‌ترین کشور منطقه است در خصوص استعدادهای موجود در عرصه طراحی پوستر گفت: «جوانان تشنه کار و نوآوری هستند اما راهی را که در پیش گرفته‌ایم چه از لحاظ آموزش و چه از لحاظ حرکت‌های جنبی مثل برگزاری نمایشگاه‌ها کمی انحراف دارد ولی بایدحضور کمی و کیفی طراحان جوان پر از انرژی و مشتاق را باور کنیم. حضوری صادق و پرتوان که باید عرصه‌های هنر و کار را برای آن‌ها گسترش دهیم. مدیرانی با سعه صدر و درک فرهنگی هم برای حمایت و هدایت این پتانسیل‌ها لازم است که در محتوا و ساختار کلی و عرضه و نمایش آثار ضعف‌ها برطرف شود.»