نوجوان را با کتاب‌های علمی آشنا کنیم؛
شناخت پدیده گرما در کتاب «گرما»
16 تير 1393 ساعت 12:58
کتاب «گرما» نوشته «آی کینگ چون» و برگردان «بهروز نجفی» یکی از عنوان‌های «مجموعه کتاب‌های آموزشی علوم» است که از سوی انتشارات صبحدم منتشرشده است.
نویسنده این کتاب پدیده‌های بسیار عمیق و گوناگون گرما را با عبارت‌های ساده تشریح کرده است. به طوری که خوانندگان دانشی عمیق درباره گرما به دست می‌آورند.
گرما صورتی از انرژی است که مانند انرژی‌های دیگری چون انرژی مکانیکی، انرژی الکتریکی می‌تواند به صورت‌های دیگری تبدیل شود. گرما پدیده‌ای پیچیده است که به حرکت و انرژی ذرات تشکیل‌دهنده ماده بستگی دارد بنابراین برای ما بسیار مهم است که آن را بشناسیم و قوانین و ویژگی‌های آن را به دست آوریم. این کتاب راهی را توصیف می‌کند که از آن انسان به شناخت پدیده گرما، ویژگی‌های گرما، انتقال گرما، انبساط و انقباظ ماده، تغییر حالت مواد و موتورهای گرمایی می‌رسد.
مطالب این کتاب به هفت فصل تقسیم شده‌اند و هر فصل با نکته‌ها و آزمایش‌های گوناگون اطلاعات و آموزش‌های مختلفی را ارائه می‌دهند. نویسنده فصل اول را با موضوع «دما و دماسنج» آغاز نموده و پیش از پرداختن به خود گرما درباره مفهوم دما و چگونگی اندازه‌گیری آن و واحدهای مختلف دما و دماسنج های مختلف بیان کرده است. او در این فصل می‌نویسد: «آن چیزی که به طور خلاصه میزان داغی و سردی یک شی را نشان می‌دهد، دمای آن است. حرف «T» یا «t» به عنوان نماد نشان دهنده دما در رابطه‌ها (فرمول‌ها) به کار برده می‌شود.»
«گرما چیست؟» عنوان فصل دوم کتاب است و نویسنده در این فصل نظریه‌ها و آزمایش‌های مختلفی که از قرن هجدهم توسط محققان و دانشمندانی چون بنجامین تامسون، کنت رامفورد، جیمز پرسکات ژول مطرح شده‌اند را تشریح کرده است. واحد گرما، وابستگی بین گرما و دما و مقدار گرما از دیگر مباحث این فصل هستند.
در فصل سوم شیوه‌های انتقال گرما مورد بررسی قرار می‌گیرند و سه شیوه «رسانش»، «همرفت» و «تابش» انتقال گرما با انجام آزمایش تشریح شده‌اند. در بخشی از ابن فصل می خوانیم: «همه گونه‌های مواد می‌توانند گرما را منتقل کنند، اما با ظرفیت‌های گوناگون. جسمی که دارای طرفیت رسانش گرمایی بالایی باشد، بک رسانای گرمایی خوب است، همان‌طور که یک رسانای گرنایی ضعیف دارای ظرفیت رسانش گرمایی پایینی است... از میان فلزات، نقره و مس بهترین رساناهای گرما هستند. پس از آن‌ها آلومینیوم قرار دارد. لوله‌های یک مبدل گرمایی در آزمایشگاه به طور معمول از مس ساخته می‌شوند، چون توانایی رسانش گرمایی آن خوب است.»
همه ما با مهفوم انبساط و انقباض آشنا هستیم. اما برای کسب اطلاعات بیشتر و کاربردی‌تر درباره این دو پدیده فصل چهارم کتاب اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار می‌دهد. انبساط گرمایی در جامد و مایع و گاز متفاوت هستند و درباره هر کدام توضیحاتی در این فصل در دسترس است. تأثیر انبساط گرمایی بر اندازه‌گیری‌های دقیق، جلوگیری از نیروی ویرانگر انبساط گرمایی، ثابت نگه داشتن دما با دو تیغه فلزی، به کار گیری انبساط با انقباض برای محکن بستن قسمت‌های ماشین از کاربردهای مهم انبساط گرمایی هستند که با ذکر نمونه در این فصل مطرح شده‌اند.
در ابتدای فصل ششم کتاب که درباره ماهیت گرما و نظربه جنبش مولکولی است می‌خوانیم: «برای شناخت ماهیت گرما، ابتدا باید ساختمان ماده را بشناسیم. در علوم نوین بیان شده است که همه مواد از مولکول ساخته شده‌اند و نظریه جنبش مولکولی نامیده می‌شود. این نظریه پدیده گرما و ماهیت ماده را توصیف و بیان می‌کند و نیز می‌تواند در انجام تجزیه و تحلیل‌های کمی به کار برده شود. نتیجه‌های به دست آمده از این توصیف‌ها، تفسیرها و تجزیه و تحلیل‌های کمی با وضعیت واقعی سازگار هستند. بنابر این نظریه مولکولی، نظریه‌ای است برای توصیف و بیان ماهیت گرما است.»
«تغییر حالت ماده» و «موتورهای گرمای» موضوع فصل های پنجم و هفتم کتاب هستند و در آن‌ها درباره شرایط دمایی که موجب تغییر حالت ماده می‌شود و موتورهایی که به وسیله کار انجام شده به وسیله آزاد شدن گرما در اثر سوختن سوخت‌ها به حرکت در‌می‌آیند، مطالب علمی مفیدی بیان شده است.
این کتاب به زیانی ساده . ر.ان نوشته شده است، با متنی هماهنگ با شکل‌ها که برای دانش‌آموزان دوره متوسط آموزش عمومی بسیار مناسب است.
کتاب «گرما» یکی از کتاب‌های «مجموعه کتاب‌های آموزشی علوم» است که توسط انتشارات صبحدم منتشر شده است. عنوان های کتاب‌های دیگر این مجموعه عبارتند از: ماشین‌های ساده(مکانیسم)، صدا، الکتریسیته، گیاهان، آب و هوا، نور، فضانوردی، پوسته زمین، هواشناسی، جانوران و بهداشت.
کد خبر: 73196
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcfvyde.w6dm1agiiw.html