هنر نیوز - نمایشهای سنتی و ایرانی در سکوت فرهنگی بسر می برند

نمایشهای سنتی و ایرانی در سکوت فرهنگی بسر می برند

به گزارش مهر، هاشمی که از اعضای ثابت گروه تئاتر "پاپتی ها" است درباره تجربه حضور خود در نقش سیاه نمایشهای سنتی گفت : خیلی از تجربه های گروه پاپتی ها طی 10 سال اخیر استفاده از شیوه های سنتی نمایشهای ایرانی است. این سومین تجربه من بعد از نمایشهای "یک نوکر دو ارباب" و "هر چی دلت بخواد" در نقش سیاه است.

وی افزود : در اصل این اولین نقش سیاه ایرانی من بعد از نقش سیاه دو اثر اقتباسی قبلی گروه بود. نکته قابل توجه در این تجربه این است که دلیل سیاه پوش شدن نقش مشخص است. در این نمایش جوانی از خانواده اشراف به دلیل علاقه به تئاتر قصد سفر کرده و برای اینکه شناسایی نشود نقش سیاه را بازی می کند.

این بازیگر تئاتر معتقد است که ایفای نقش سیاه دستاوردهای عظیمی را برای بازیگر به همراه دارد زیرا هنگام گریم، در مقابل آیینه و در حین شکل گرفتن چهره سیاه بسیاری از تنشهای بازیگری وی را رها می کنند.

هاشمی در ادامه سخنان خود یادآور شد : در دوره ای که ما به تحصیل آکادمیک تئاتر مشغول بودیم بازی در نمایشهای سنتی کاری سخیف تلقی می شد اما خوشحالم که بعد از 10 سال رویکرد آکادمیک به نمایش سنتی زیاد شده است. امیدوارم این شیوه هر چه بیشتر تدریس و استفاده شود.

وی با اشاره به فقدان حرکات رفتاری و کمدی سیاه بازی معاصر و خلاصه شدن آن در بخش کلامی گفت: زمانی خاطره ای از علی نصیریان مبنی بر حرکات کمدی سیاه شنیدم که خیلی برایم جالب بود. این امر در نقش سیاه نمایشهای ایتالیایی با نام "آرلاکینو" نیز دیده می شود ولی امروزه سیاه ایرانی فاقد حرکات رفتاری و کمدی است. یکی از اهداف اصلی گروه تئاتر پاپتی ها احیاء همین رفتارهای خنده آور بوده است.

وی ادامه داد : من در سه نمایش تخته حوضی گروه توانستم خود را در نقش سیاه تکمیل کرده و رفتارهای خنده آوری که متناسب با این نقش را انجام دهم. در زمان اجرای نمایش از معادل سازی خوددارری می کنم زیرا به اندازه کافی سیاه ایرانی کلام محور است و من سعی دارم از متن خارج نشده و موقعیت دیداری را برای تماشاگر بیشتر کنم.

هاشمی که همزمان در فیلم "وقتی همه خوابیم" بهرام بیضایی نیز به ایفای نقش می پردازد، اظهار داشت : به خاطر مسائل اقتصادی و دستمزدهای پایینی که برای تئاتریها وجود دارد گاهی مجبوریم در چند نمایش مختلف حضور داشته و به ایده آل و پیشرفت مورد نظر خود در نقش دست نیابیم. امیدوارم روزی شرایط به گونه ای باشد که دیگر این گونه اتفاقات روی ندهد.

وی با اشاره به قابلیتهای بالای نقش سیاه گفت: بازی در نقش سیاه و نمایش های تخته حوضی سرعت انتقال مفاهیم و همچنین ایفای هر چه بهتری نقشهای دیگر را در بازیگر تقویت می کند. من برای ایجاد کمدی و باور پذیری نقش سرکار خادمی نمایش "افرا" به کارگردانی استاد بیضایی از شیوه و تکنیک تخته حوضی استفاده کردم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با تلاش برخی بازیگران جوان نمایش برای خندیدن تماشاگر گفت : واقعیت این است که استفاده از نیروهای جوان بسیار خوب و مثبت است. ما همواره از طرف شورای گروه پیشنهاداتی را به مرکز هنرهای نمایشی برای برگزاری کارگاههای آموزشی جوانان علاقمند به تئاترسنتی ارائه دادیم که متأسفانه تا به امروز با آنها موافقت نشده است.

این بازیگر تئاتر در ادامه تأکید کرد: وقتی گروه بازیگری متناسب و دلخواه کارگردان شکل نمی گیرد شاهد یک سطح نبودن بازیها روی صحنه نمایش خواهیم بود. از وقتی که بودجه تئاتر بر خلاف اظهارات انجام شده کاهش یافت و هنرمندان تئاتر روز به روز با مشکلات بیشتری روبرو شدند، از تئاتر به سمت تلویزیون و سینما کشیده شدند. به همین دلیل کارگردان در نمایش خود برای ایجاد تعادل در دستمزدها از جوانان علاقمند استفاده می کند.

هاشمی تشکیل یک گروه کاملا حرفه ای را توسط اکثر کارگردانان تئاتر جهت اجرای نمایش را امری سخت و دشوار دانست و گفت : سالها شاهد فعالیت فرزین صابونی، احمد مهرانفر، امیر جعفری، فرهاد اصلانی، نگار عابدی پانته آ بهرام و بازیگران حرفه ای دیگری در تئاتر بودیم که متأسفانه به دلیل دستمزدهای پایین تئاتر اکثرا جذب تلویزیون و سینما شده اند.

وی با اشاره به رهایی نیروهای پرورش یافته و مستعد تئاتر به دلیل فقدان بودجه مناسب، اظهار داشت : نبود توجه مسئولین به نمایشهای سنتی از مهمترین مشکلات موجود است. در دهه 70 رویکرد خوبی به نمایشهای ناب ایرانی نظیر تعزیه، نقالی و تخته حوضی شکل گرفت که گروههای تئاتر "دن کیشوت" و "پاپتی ها" نتیجه آن دوره هستند. در آن زمان با اختصاص بودجه ای مناسب اساتید و مدرسان دانشگاه نیز به پژوهش و فعالیت پرداختند.

وی اظهار داشت : ما در یک سکوت فرهنگی نسبت به نمایش های ایرانی و سنتی بسر می بریم. چند سال تأخیر در برگزاری دوره جدید جشنواره آیینی سنتی و اختصاص بودجه کمتری نسبت به دوره های گذشته به آن، برگزاری جشنواره های متعدد تئاتر بدون هیچ دستاورد قابل توجه و دستمزدهای پایین نمایش های آیینی سنتی از نشانه های این سکوت فرهنگی است.

هاشمی با اشاره به بی تفاوتی نسبت به پایه ها و اساس فرهنگی ایرانی و فراموش کردن آنها در برنامه ریزیهای فرهنگی هنری، گفت: باید از هنرمندانی چون علی نصیریان، داود فتحعلی بیگی، محمد حسین ناصر بخت و بزرگانی چون بهرام بیضایی خواست تا پا به میدان گذاشته و بستری برای آشنایی نسل جوان با تئاتر ملی ایجاد کنند. چرا باید پایه ها و اساس فرهنگ خود را فراموش کرده و نسبت به آن بی تفاوت باشیم.

این بازیگر و دانش آموخته تئاتر در ادامه سخنان خود یادآور شد : به دلیل نبود مکانی ثابت برای اجرای تعزیه در ایران، کشور ترکیه با داشتن چندین مکان ثابت برای اجرای این گونه نمایشی مدعی شده که تعزیه متعلق به آیین و فرهنگ آنهاست. اینگونه اتفاقات بسیار تأسف انگیز است و متأسفانه حرکتی در قبال برطرف کردن آنها نیز انجام نمی شود.

وی با هوشمند دانستن علاقمندان به تئاتر و حمایت آنها از نمایشهای سنتی، گفت : نمی توان علاقمندی مردم به فرهنگ و هنر ایرانی را نادیده گرفت. هنرمندان تئاتر از مدیریتهای میانه تئاتر نظیر مدیر مرکز هنرهای نمایشی که بودجه ای در دست ندارد، توقعی ندارند. کار اساسی باید توسط مدیران کلان فرهنگی صورت گیرد.

هاشمی در پایان سخنان خود خاطرنشان ساخت : در صورت آشنایی با شیوه و نمایشهای سنتی ایران است که آموزه های آکادمیک هنر تئاتر تکمیل می شود. اگر کسی در طول عمر تئاتری خود آشنایی با شیوه های شرقی و سنتی کشور خود را نداشته باشد چیزی از عالم هنر و تئاتر نفهمیده است. وقتی به خودشناسی نرسیم قادر به دیگر شناسی نخواهیم بود.

فخرالدین خاکزاد نویسنده متن "آخ اگه بارون بزنه" نیز در نشست خبرگزاری مهر گفت : این سومین تجربه من در حوزه نمایشنامه های سنتی ایرانی است. البته ساختار دو نمایش قبلی که مجوز اجرا نگرفتند، متفاوت با این اثر بود زیرا "آخ اگه بارون بزنه" به نوعی تخته حوضی جدید یا مدرن است.

وی افزود : نگارش اینگونه نمایشنامه ها کار سختی است زیرا باید کلیت قالب و شیوه نمایشی در نظر گرفته شود. شناخت و پژوهش در این زمینه نیز کار آسانی نبوده و دشوار است. در کل نگارش آثار و نمایشنامه های امروزی و معاصر کمی راحت تر است.

وی یادآور شد: دو سال تمام درباره این شیوه نمایش ایرانی و تاریخچه سیاه تخته حوضی تحقیق نمودم. زیرا به نظر من این آیین و سنتها فرهنگ و شناسنامه یک کشور بوده و ریشه های فرهنگی آنها را تشکیل می دهد.

خاکزاد با اشاره به استفاده از قوائد و عناصر نمایش تخته حوضی در ساختاری امروزی برای نگارش "آخ اگه بارون بزنه"، اظهار کرد : من سعی کردم از قوائد تخته حوضی در خدمت یک ساختار مدرن امروزی و موقعیت محور استفاده نموده و تجربه ای جدید داشته باشم. متأسفانه با کمی بی مهری از طرف برخی عزیزان و پیشکسوتان تئاتر روبرو شدم، که البته فردی انتقادپذیر هستم.

سینا رازانی از دیگر بازیگران این نمایش و عضو ثابت گروه تئاتر "پاپتی ها" درباره تجربه حضور در نمایشهای سنتی گفت: کار من نسبت به بازیگران دیگر نمایش به خصوص هدایت هاشمی راحت تر بود زیرا در دو نمایش قبلی گروه نقشهایی متفاوت را بازی کردم ولی هدایت به دلیل بازی در نقش سیاه مجبور بود با حفظ تداوم نقش در هر نمایش به شاخصه ها و نکته های جدیدتری دست یابد.

وی ادامه داد : نقشهای جوان عاشق و لوده پوش را در نمایشهای "یک نوکر دو ارباب" و "هر چی دلت بخواد" بازی کرده و در اینجا نیز به نوعی نقش حاجی پوش را بر عهده داشتم. در ابتدا قرار بود فرزین صابوی و سپس مهرداد باقری این نقش را بازی کنند ولی وقتی این امر میسر نشد ایفای آن بر عهده من قرار گرفت. متأسفانه به دلیل شکستگی پای خود نتوانستم از حرکات بدن خود در نمایش استفاده کنم و فقط از صدای خود و فضا سازی بازیگران دیگر نمایش استفاده کردم.

این بازیگر تئاتر در بخش دیگری از سخنان خود درباره تفاوت نمایشهای ایرانی و خارجی یادآور شد : در سیستم آموزشی تئاتر به ما گفته شده که فعالیت خود را ابتدا از کار روی نمایشهای کلاسیک جهان آغاز کنیم زیرا اتفاقات و شخصیت پردازی آنها درست و کامل است. اما قطعا در نمایشهای ایرانی نیز این شاخصه ها وجود دارد و صحبت من حاکی از نادرست بودن آموزه های آکادمیک تئاتری نیست.

فرزین محدث از دیگر بازیگران اصلی نمایش "آخ اگه بارون بزنه" نیز درباره تجربه حضور خود در این اثر گفت : این اولین تجربه حضور من در نمایش های سنتی ایرانی است. در دانشگاه دروسی در رابطه با نمایش های سنتی داریم که به صورت اجرایی نیستند. در ابتدا قرار بود که امیر جعفری این نقش را بازی کند و این خود باعث جدی بودن نقش برای من شد. وقتی در کنار هدایت هاشمی و هادی عامل قرار گرفتم از تجربیات این دو استفاده کردم.

وی افزود: حضور و بازی در کنار گروه پاپتی ها که سالها با هم کار کرده اند برای من سخت و دشوار بود زیرا به عنوان یک تازه وارد باید جنس بازی مورد نظر و همسان با سایر افراد گروه را پیدا کرده و ارتباط بازی خود با بازیگران گروه را برقرار سازم.

وی با اشاره به شرایط نامساعد موجود برای تئاتر سنتی، یادآور شد : زمانی که قرار شد در تماشاخانه سنگلج اجرا کنیم قراردادی برای 18 اجرا و بودجه ای معادل نیمی از دستمزد اصلی بازیگران گروه با ما بسته شد. ولی با دیدن استقبال مخاطبان از نمایش تعداد اجرای نمایش تمدید و به وضعیت اصلی خود نزدیک شد. اینگونه برخوردها قابل فهم نیست و نمی دانم چرا باید شاهد رفتارهایی این چنین با گروههای نمایشی بخصوص نمایشهای سنتی باشیم.

محدث با اشاره به فقدان امکانات لازم در تماشاخانه سنگلج اعم از اتاق گریم، رختکن و سیستمهای نور، اظهار داشت : در این شرایط عشق و تلاش نسل جوان تئاتر است که باعث بروز اتفاقاتی در عرصه تئاتر و تئاتر سنتی می شود. اگر فعالیت این نسل توسط نسل قدیم و مدیریت تئاتر محدود و مسدود شود شاهد تئاتری بی اتفاق خواهیم بود و بازیگران جوان نیز برای امرار معاش به تلویزیون و سینما رفته و بازی در کارهای معمولی را نیز پذیرا می شوند.

نمایش "آخ اگه بارون بزنه" همه روزه غیر از شنبه ها ساعت 20 در تماشاخانه سنگلج به صحنه می رود. این نمایش که با استقبال خوب مخاطبان و علاقمندان به تئاتر همراه است به داستان یک پاسگاه ژاندارمری در زمان رضا شاه و خبر حضور یک بازرس در پاسگاه و اتفاقات مربوط به آن می پردازد.