هنر نیوز - زنان نمایشنامه نویس

● لیلیان هلمن۱

لیلیان هلمن نمایشنامه نویس امریکایی در نیواورلئان۲ به دنیا آمد.
در آغاز، خانواده اش تا اندازه ای به خاطر جهیزیه مادرش توانگر بودند. اما پس از کوچ کردن به نیویورک، ناگزیر بودند مدتی در کشمکش و جست وجو باشند تا اینکه پدرش در کار فروشندگی با موفقیت روبه رو شد.

هلمن پس از آن یک سال در دانشگاه نیویورک و کلمبیا به تحصیل پرداخت (۴ ـ ۱۹۲۳) پیش از آنکه به هوریس لیور لایت۳ به عنوان ناشر بپیوندد؛ در ۱۹۳۹ به هالیوود کوچید و در آنجا برای کمپانی متروگولدن به خواندن و یاد گرفتن فیلمنامه پرداخت.

نخستین نمایشنامه لیلیان ساعت کودکان۴ (۱۹۳۴) و این سه۵ (۱۹۳۶) با عنوان بلندترین نجواکننده (۱۹۲۶) از دیگر نمایشنامه های اوست که به دنبال آن نمایشنامه روزهایی که می آیند۶ (۱۹۳۶) به رشته تحریر درمی آید.

در این دوره نمایشنامه روباه های کوچک۷ که در ۱۹۴۱ آماده شده بود، به نمایش درمی آید.

نمایشنامه به راین بنگرید۸ به فیلمنامه بدل می شود (۱۹۴۳).

لیلیان هلمن تعدادی فیلمنامه نیز خود نوشت. کتاب کاندید موسیقیایی یکی از آن هاست (۱۹۵۶).

لیلیان هلمن یک اتوبیوگرافی (شرح حال خودنویسی) با عنوان یک زن ناتمام۹ (۱۹۶۹) نیز نوشته است.

آخرین اثر لیلیان بازیچه ها در اتاق زیر شیروانی۱۰ نمایشنامه ساعت کودکان و روباه های کوچک برای او موفقیتی به بار آورد، اما با این وجود این آثار نتوانست او را به شهرت یک بانوی نویسنده امریکایی برتر برساند اما همین دو اثر او را در ردیف مهم ترین زن نمایشنامه نویس آمریکایی جای داد.

نظرات او درباره دنیا و آدمی ناخوشایند و سنگ دلانه است، با این وجود زیاده از حد زیان آور نیست.

انگیزه هایی که هلمن در آثار خود در کار می گیرد ناخوشایند و سوزآور است، اما در عین حال کاملاً و تماماً یأس آور نیست. شخصیت ها غالباً درون خالی و به ندرت زیبایند. بدخواه، کینه توز، لجوج و حسودند. به عبارتی نسبت به احساسات دیگران بی تفاوت. مثلاً وقتی رئیس یکی از کارگران را آماده برای قتل کسی در شهر اعتصاب شده (کتابی چون روزهای آینده) می کند، یک جنوبی را بر ضد یک شمالی برمی انگیزاند (نیروهای کوچک)۱۱

این تم کراراً در آثار او پدیدار می گردد. مثلاً در نمایشنامه ساعت کودکان فاجعه یا تراژدی یک کودک مونث بدخواه که مدیر مدرسه شبانه روزی خود را به هم جنس بازی متهم می کند (۱۹۳۴) و یا در روزهایی که می آیند (۱۹۳۶) درباره یک اعتقاد بد متجلی می شود و یا در روباه های کوچک (۱۹۳۹) درباره بازتاب یک خانواده جنوبی است که می خواهد به ثروت و قدرت برسد. به رغم دشمنی خانوادگی و تشویق و ترغیب یک جامعه مدرن.

و در نمایشنامه راین را بنگرید (۱۹۴۱) درباره ضد نازیسم در امریکا (هیتلریسم) با همسر امریکایی خود که ناگزیر می شود بر ضد نازیسم هیتلری بجنگد.

نمایشنامه باد جست وجوگر۱۲ (۱۹۴۴) دربارة خانواده، سفیر آمریکایی سابق در واشنگتن و اروپای پیش از جنگ است.

باغ پاییزی۱۳ (۱۹۵۱) دربارة مردی میان سال است که می کوشد بار دیگر حس جوانی پیشین خود را به دست آورد.

بخش دیگر جنگل۱۴ را باید نام ببریم. بازیچه ها در اتاق زیر شیروانی (۱۹۶۰) در نیواورلئان، دوباره ازدواج ناجور و مخلوطی از سیاه و سپید به شمار آمده است.

مادر و پدرم و خودم (۱۹۶۳) بر اساس رمانی چون چقدر۱۵ از برت بلچمن۱۶ است که لیلیان هلمن به یاری ریچارد۱۷ آن را در اپرای کمیک کاندید (۱۹۵۷) بر اساس اثری از ولتر۱۸ به نمایش درمی آورد.

وقتی هلمن در ۱۹۲۲ در فعالیت های غیر امریکایی۱۹ حضور به هم رسانید (در زمان جوزف مک کارتی)۲۰ جمله معروفی را بر زبان آورد:

«نمی توانم وجدانم را پاره کنم تا رسوم امسال را شایسته و زیبنده کنم» (۱۹۷۶)

هلمن در این دوره در کتاب زمان سفله۲۱ (۱۹۷۲) این مطلب را توضیح داده است.

از دیگر نمایشنامه های هلمن باید از بازیچه ها در اتاق زیر شیروانی (۱۹۶۰) نام برد که جنجال برانگیز بود.

آثار بیوگرافی او یک زن ناتمام یا یک زن فاقد رنگ (۱۹۶۹) و پنتی مونتو۲۲ (۱۹۷۳) را در بر می گیرد.

هلمن یک دست چپی فعال بود که بی عدالتی های رنجران را در آثار نمایش خود به معرض تماشا می نهاد.

صدای لیلیان هلمن وادارگر و متقاعدکننده پرورش یافته بود. وقتی مری مکارتی۲۳ گفت که هلمن هر کلمه ای را که می نویسد دروغ است و شامل And (و) و ( The) که مراجعه و تصویری است در خاطراتش زمان سفله.

اما لیلیان هلمن پیش از آنکه به محکمه یا دادگاه برای رد سخنان مکارتی رجوع کند می میرد.

فرهنگ دنیای نو اثر آرتر پولارد۲۴ درباره هلمن می نویسد:

«لیلیان هلمن پس از آثاری که به وجود درآورد، بسنده است که بگوییم او خود یکی از مهم ترین درام نویسان امریکایی به شمار آمده است.»

نظر او درباره دنیا و رفتار بشری سوزآور و سنگدلانه است، و اگر چنین نباشد، به تمامی آثارش را یأس آور دانسته اند.

انگیزه هایی که او در آثارش شکل می گیرند، اهمیتی چندان ندارد و به ندرت زیبا به نظر می آیند.

کینه و غرض، حسد، بدخواهی و بی تفاوتی ددمنشانه و احساسات دیگران را می توان در آثار او لمس کرد.

گرچه تم های اجتماعی کراراً در آثار او رجعت می کنند. برای مثال در نمایشنامه روباه های کوچک کمتر از جامعه حرف می زند تا تحلیل راهی که در آن افراد به خود اجازت می دهند تا خواسته یا ناخواسته را به صورت عمل درآورند.»

هلمن برای نیویورک هرالد تریبون به عنوان نظریه پرداز به کار گرفته شد و از ۱۹۲۵ تا ۱۹۲۸ در کمپانی سینمایی گلدن می یر۲۵ در هالیوود خواندن نمایشنامه ها را به عهده گرفت. (۱۹۳۲ ـ ۱۹۲۷)

او سال ها با نویسنده آثار جنایی چون داشیل همت۲۶ زندگی کرد که هلمن را به نوشتن نمایشنامه تشویق کرد. هلمن نخستین مرحله موفقیت را با نوشتن ساعت کودکان که در برادوی۲۷ هشتاد و شش هفته به نمایش درآمد، به دست آورد.

روزهایی که می آیند (۱۹۳۶) و روباه های کوچک (۱۹۳۹) که به سناریو درآمد، بت دیویس بازیگر معروف در آن ها نقش آفرید.

هلمن در جنگ جهانی دوم نمایشنامه هایی بر ضد فاشیست ها چون راین را بنگرید (۱۹۴۱) نوشت که جایزه گروه منتقدان را از آن خود ساخت.

وقتی این جایزه را گرفت که در زمان جوزف مک کارتی بود، هلمن این سخن و ایده خود را بر زبان آورد: «من نمی توانم وجدانم را پاره کنم و زیر پا بگذارم تا از رسوم چنین سالی که زمان فترت و ننگ۲۸ پیروی کنم.»

در آخر باید افزود:

نمایشنامه های لیلیان هلمن با وارسی، بررسی، کندوکاو، کاوش شخصیت های ناخوشایند و بی همتا، نابکار، اهریمنی و سفله به رشته تحریر درآمده است.

و فرهنگ آکسفورد تألیف فیلیس هارتنول۲۹ درباره آثار لیلیان هلمن می نویسد:

نمایشنامه ساعت کودکان (۱۹۳۴) و در لندن ۱۹۳۶، داستان یک دختر محصل روان رنجور به خاطر تهمتی که به آموزگاران خود می زند، مطالعه ای است که جنجال عجیب و فوق العاده ای پدید می آورد.

نمایشنامه روباه های کوچک (۱۹۳۹) و در لندن ۱۹۴۲ به اجرا درآمد، مطالعه ای است درباره یک خانواده غارتگر کارآفرین و مبتکر ضایع است.

نمایشنامه به راین بنگرید (۱۹۴۱) و در لندن ۱۹۴۳ به اجرا درآمد، از کشمکش یک سرکرده ضد نازیسم است که علیه یک اریستوکرات رومانیایی که نزدیک واشنگتن زندگی می کند قول داده است به وظیفه خود عمل کند. همانند نمایشنامه باد جست وجوگر (۱۹۴۴) که خطا و اشتباهات یک امریکایی سیاستمدار که تار و پود اخلاقی نیرومندتر از زندگی خصوصی خود عمل می کند در سعادت عمومی و فرو نشان دادن جنگ بی حاصل درست روی هم می گذارد.

در نمایشنامه بخش دیگر جنگل (۱۹۴۶) خانم لیلیان به تاریخ سابق در نمایشنامه روباه های کوچک با یک رند و مکار جانسونی۳۰ کمدی رندانه فاکس های زرنگ تر که دشمن یکدیگرند بازمی گردد.

نمایشنامه باغ پاییزی (۱۹۵۱) مطالعه ای است گروهی که با ناکامی و سرخوردگی رو در رو می گردد.

نمایشنامه بازیچه های زیر اتاق شیروانی (نیویورک و لندن ۱۹۶۰) مطالعه ای است پژمرده که به شکست یک تملک گرای و سلطه جوی سیاسی و انحصاری مواجه می شود. خانم لیلیان هلمن چند رمان را برای اجرا در صحنه تنظیم می کند که در میان آن ها می توان از کاندید۳۱ اثر ولتر نام برد (۱۹۵۶). رمان بلچمن به نام چقدر، مادر، پدر، و خودم (۱۹۶۳) نیز یکی دیگر از آثار تنظیم شده اوست.

پی نوشت:

۱. Lillian hellman
۲. New Orlean
۳. Horace Liver light
۴. The Childeren Hour
۵. The These Three
۶. Days to come
۷. The Lille Foxes
۸. Watch on the Rhine
۹. An unfinished woman
۱۰. Toys in the attie
۱۱. The Little Force
۱۲. The searching wind
۱۳. Autumn Cardre
۱۴. Another part of the forest
۱۵. How Much
۱۶. Burt blchman
۱۷. Richard Wilber
۱۸. voltaire
۱۹. Un – Americarl Activities
۲۰. Joseph mccarthy
۲۱. Scoundrel Time
۲۲. Ponti Monto
۲۳. Mary Mc carthy
۲۴. A. Polard
۲۵. M.G.M
۲۶. Dashiel Hammett
۲۷. Broadway
۲۸. Scoundrel time
۲۹. Phyllis Hartnoll
۳۰. Jonsonian
۳۱. Candide

منبع: سورۀ مهر ( www.iricap.com )